Liên tục các vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra trên các cao tốc trong thời gian qua, khiến dư luận xã hội vô cùng bức xúc. Để có thể hạn chế những tai nạn đáng tiếc xảy ra trên các cao tốc, người viết bài là một giáo viên dạy lái nhiều năm, đã có chuyến trải nghiệm và đúc kết một số điều cần lưu ý khi tham gia giao thông trên các cao tốc.
Từ thực tế trải nghiệm
Những ngày cuối tháng 7 vừa rồi, người viết bài trực tiếp cầm lái trải nghiệm trên các cao tốc Cam Lộ - La Sơn; La Sơn - Túy Loan cả ban ngày lẫn đêm. Một cung đường dài gần 200 km tuyệt đẹp sơn thủy hữu tình. Các cao tốc này gần như mới được đưa vào sử dụng nên mặt đường tuyệt đẹp, hệ thống biển báo ban ngày cũng như hệ thống chiếu sáng, phản quang vào ban đêm được trang bị đầy đủ, hiện đại.
Điều hơi đáng tiếc ngoài một số đoạn đường hai làn xe có dải phân cách cứng chia hai chiều xe chạy riêng biệt, thì phần lớn các cao tốc này là đường hai chiều hẹp chỉ đủ hai xe tránh nhau và phân làn bằng vạch kẻ đường không đúng chuẩn của các cao tốc, nguy cơ xảy ra tai nạn va quẹt, đối đầu rất lớn, rất nguy hiểm.
Chính vì vậy, cơ quan chức năng đã bố trí hàng loạt các biển hiệu lệnh, nhắc nhở các lái xe phải đi đúng phần đường, tuân thủ tốc độ quy định, giữ khoảng cách an toàn giữa các xe, biển cảnh báo nguy cơ đối đầu được bố trí gần như dày đặc trên toàn tuyến.
Bên cạnh đó, người ta dùng vạch liền nét để chia làn xe chạy, các xe tuyệt đối không được chạy đè lên các vạch này. Cơ quan chức năng còn bố trí hàng loạt biển báo hiệu cách từ 500m đến 2km trong đoạn đường sắp tới sẽ có bố trí điểm cho phép vượt xe.
Tuy vậy, trên thực tế, rất nhiều lái xe đã không đủ kiên nhẫn chờ đến đoạn đường cho phép vượt đã tăng tốc, lấn làn, vượt ẩu. Rất nhiều tai nạn thảm khốc đã xảy ra trên cung đường này như những bài học xương máu, thường xuyên được cảnh báo, nhắc nhở, nhưng với nhiều lái xe xem ra vẫn chưa đủ.
Nhiều lái xe tải nặng khi vào đoạn có bố trí hai làn đường, làn trong bên trái dành cho các xe chạy tốc độ 80km/h, làn ngoài cùng bên phải dành cho các xe chạy tốc độ 60km/h, nhưng các lái xe này vẫn ngang nhiên cho xe chạy như "rùa" trên phần đường 80km/h, khiến các xe có tốc độ nhanh hơn phải vượt phải ở làn quy định tốc độ tối thiểu 60km/h.
Đây cũng là một trong những nguyên nhân mà cơ quan chức năng có thể xem xét ở vụ tai nạn thảm khốc xảy ra ngày 18-2, tại km 48+200 trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn địa phận huyện Phong Điền (Thừa Thiên-Huế). Chiếc xe con vượt bên phải xe container đúng vị trí thắt cổ chai, đường hai làn nhập thành một làn dẫn đến va chạm. Xe con bị container ép, hất văng sang bên kia đường, bị xe tải ngược chiều tông trúng rơi xuống taluy âm khiến ba mẹ con trong cùng một gia đình tử vong và hai người khác bị thương.
Nhiều xe tải nặng di chuyển chậm ở những đoạn đường có vạch kẻ đường liền nét, cấm vượt, rất nhiều xe có tốc độ nhanh hơn phải xếp hàng, bám đuôi theo sau. Nhiều lái xe gần như quên mất, hoặc cố tình không còn tuân thủ quy định về giữ khoảng cách giữa các xe gây mất an toàn, nguy cơ xảy ra tai nạn dồn toa, tai nạn liên hoàn là điều có thể thấy trước.
Thực tế trên tuyến đường cao tốc dài gần 200 km này người viết bài phát hiện và ghi lại rất nhiều xe con, xe tải dừng, đỗ trên cao tốc. Không biết việc dừng, đỗ tùy tiện vi phạm quy định dừng, đỗ trên cao tốc của các xe này là vì lý do kỹ thuật, xe hư hỏng đột xuất, hay vì nhu cầu tiểu tiện, bức bí và đường vắng không có camera theo dõi mà nhiều lái xe đã liều lĩnh dừng, đỗ xe gây nguy hiểm cho các phương tiện khác.
Về ban đêm trên các cao tốc này với hệ thống chiếu sáng hiện đại, khi đèn chiếu sáng của các xe chiếu vào lập tức hệ thống vạch kẻ đường, biển phản quang phát sáng đến lóa mắt. Nhiều lái xe chưa có kinh nghiệm rất dễ mắc sai lầm khi để những ánh đèn màu lấp lánh ấy dẫn dụ, cũng rất nguy hiểm, nhất là những điểm thắt cổ chai từ hai làn trở về một làn nhỏ hẹp, chỉ đủ cho hai xe ngược chiều tránh nhau.
Người viết bài đã nghe có những dự án mở rộng các cao tốc trên cho đúng tiêu chuẩn cao tốc trong thời gian tới. Các làn đường, phần đường xe chạy được mở rộng hơn, có dải phân cách cứng phân làn, bố trí nhiều điểm dừng xe khẩn cấp, có nhiều hơn các trạm dừng, nghỉ như hiện tại để lái, phụ xe, hành khách có thể dừng, nghỉ, ăn, uống tiểu tiện sẽ hạn chế rất nhiều vụ tai nạn xảy ra.
Vài lưu ý khi lái xe trên các cao tốc
Trong điều kiện thực tế trên các cao tốc Cam Lộ - La Sơn, hay La Sơn - Túy Loan rất dài nhưng chưa bố trí đầy đủ trang thiết bị phục vụ, bảo đảm giao thông liên tục, an toàn. Như nói ở phần trên, các lái xe ngoài việc chuẩn bị ăn uống, sức khỏe thật tốt thì khâu chuẩn bị, kiểm tra siết chặt, bảo dưỡng tình trạng kỹ thuật phương tiện trước khi vào cao tốc rất cần thiết.
Nhiều lái xe do lạ đường, không tính toán được thời gian dừng, nghỉ dẫn đến phải chạy liên tục, quá bữa dẫn đến mệt mỏi, kiệt sức dẫn đến xử lý không tốt hoặc cơn buồn ngủ có thể ập đến bất cứ lúc nào là điều cần phải lưu ý.
Bên cạnh đó, việc chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật khi tham gia giao thông trên cao tốc, những lái xe nhiều kinh nghiệm không chủ quan giao xe cho các lái mới chưa có kinh nghiệm, chưa từng chạy liên tục trên các cao tốc trong thời gian dài.
Tốt nhất là nên ngồi bên nói chuyện, để ý và học hỏi kinh nghiệm của người đi trước, có thể hạn chế tối đa những tai nạn không đáng có ở những hành trình tiếp theo nếu được giao tay lái.
Các bác tài khi phát hiện phương tiện có sự cố hư hỏng bất ngờ, không thể khắc phục buộc phải dừng xe, đỗ xe thì phải dùng mọi biện pháp báo hiệu khẩn cấp như chạy về phía ngược lại dùng áo phất liên tục báo hiệu để người lái xe khác biết, dừng, tránh kịp thời.
Các lái xe buồn ngủ cấp thiết phải đổi tài, hoặc giải quyết nhu cầu vệ sinh cá nhân, phải đưa xe ra khỏi làn đường xe chạy và có những biện pháp báo hiệu. Tuyệt đối không nên chủ quan cho rằng, đường không có camera thì dừng, đỗ tùy tiện dễ gây tai nạn rồi hối không kịp, hoặc rất có thể bạn bị các xe sau ghi hình và sẽ bị phạt nguội.
Các trường hợp lấn làn, vượt ẩu, không giữ khoảng cách an toàn đều là những nguyên nhân dẫn đến tai nạn bất cứ lúc nào và đều có nguy cơ bị ghi hình, bị xử phạt. Các bác tài hãy luôn nhắc mình hai chữ cẩn thận, nhanh một giây có thể trả giá bằng mạng người, hoặc rất nhiều người, có khi là chính mình. Đừng để phải nói hai tiếng “giá như” muộn màng, mà vụ tai trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn là bài học kinh nghiệm xương máu