Năm 2005, nhân kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, chính phủ Mỹ - cụ thể là Tổng thống George W.Bush - đã mời Chính phủ Việt Nam sang thăm xã giao và làm việc chính thức với chính phủ Mỹ. Thủ tướng Phan Văn Khải dẫn đầu đoàn cán bộ cấp cao của Chính phủ Việt Nam sang thăm và làm việc chính thức từ ngày 19-6-2005 theo lời mời của Tổng thống Bush.
Thủ tướng Phan Văn Khải và thành viên trong đoàn tại căn bếp khách sạn Omni Paker House, Boston, nơi ngày xưa Bác Hồ đã làm việc. Ảnh: PHẠM THỤC
Đây là chuyến đến thăm và làm việc chính thức đầu tiên giữa hai chính phủ sau 30 năm chiến tranh chấm dứt, làm tan băng mối quan hệ lạnh lẽo giữa hai bên và là tiền đề thúc đẩy phát triển cho quan hệ kinh tế hai nước.
Trong chuyến đi, Thủ tướng Phan Văn Khải đã chứng kiến việc ký kết với Boeing, đặt nền cho việc thúc đẩy mở đường bay thẳng từ Việt Nam sang Mỹ; làm việc với chính phủ Mỹ về thúc đẩy mối quan hệ thương mại hai chiều; tranh thủ sự ủng hộ để Việt Nam gia nhập WTO, mở rộng quan hệ giao lưu về giáo dục…
Đặc biệt trong chuyến công du cấp chính phủ lần ấy Việt Nam đã kéo được Intel về đầu tư tại Khu công nghệ cao TP.HCM (trong khi chính dự án này, trước đó Intel đã dự định đầu tư tại Ấn Độ); làm việc với Thượng và Hạ viện Mỹ về nhân quyền. Hai bên cũng bàn bạc về trách nhiệm tháo gỡ bom mìn của Mỹ còn sót lại sau chiến tranh trên nhiều vùng đất ở miền Nam Việt Nam và trách nhiệm hỗ trợ bồi thường cho nạn nhân chất độc hóa học da cam; và lần đầu tiên, vấn đề về "vũ khí" được bàn bạc giữa hai chính phủ, vốn từng là thù địch.
Trong chuyến đi, Thủ tướng Phan Văn Khải và đoàn cấp cao đã đến thăm khách sạn Omni Paker House tại Boston (Mỹ), nơi mà ngày xưa Bác Hồ từng ở trong căn hầm tồi tàn lạnh lẽo, nơi xuất phát của câu chuyện Bác Hồ dùng cục gạch hơ nóng để giữ ấm giấc ngủ trong giá rét mùa Đông nước Mỹ, trên con đường bôn ba tìm đường đến với hòa bình, độc lập, tự do cho dân tộc...
Tổng Giám đốc Microsoft Bill Gate và phu nhân đã tiếp Thủ tướng và đoàn Việt Nam. Ảnh: PHẠM THỤC
Ngay tại cái bàn đá mẻ góc mà ngày xưa Bác đã làm bánh, mọi người cùng ăn lại món bánh ngày xưa Bác Hồ đã làm, cùng nghe những câu chuyện về “ông Hồ Chí Minh” do giám đốc nhà hàng là người Mỹ kể lại. Ông ấy bảo câu chuyện về ông Hồ Chí Minh, đã sống và làm việc ở đây như thế nào, nhân viên ở đây đều biết...
Từ năm 1911, người thanh niên Việt Nam tên Nguyễn Tất Thành đã đến xin làm phụ bếp tại khách sạn này với tên Văn Ba. Suốt ba năm liền, từ 1911 đến 1913 anh Văn Ba đã trải qua những mùa đông giá rét với “chiếc lò sưởi” hàng đêm là những cục gạch nung đỏ trong bếp để lót giường nằm khi làm việc tại lò bánh của khách sạn. Và căn bếp nhỏ dưới tầng hầm của nhà hàng khách sạn Omni Paker House là nơi mà câu chuyện chúng ta được nghe kể về những viên đá sưởi ấm cho Bác Hồ những năm gian nan đi tìm đường đến với độc lập, tự do cho dân tộc.
Thủ tướng và đoàn Việt Nam đã xúc động khi đứng bên cạnh chiếc bàn đá bể góc, nơi ngày xưa Bác Hồ đã sống những năm tháng vất vả khi đi tìm đường cứu nước.
Giám đốc khách sạn Omni Parker House đã mang đến cho đoàn Việt Nam những chiếc bánh mì nhỏ, ươm vàng - những chiếc bánh mà ngày xưa Bác Hồ đã từng làm như thế.
Chia bánh cho mọi người Việt Nam đang có mặt trong gian bếp nhỏ, nơi ngày xưa Bác Hồ đã sống những năm tháng xa đất nước, trong cuộc trường chinh một mình đơn độc đi tìm đường cứu dân, cứu nước, Thủ tướng Phan Văn Khải xúc động: “Chúng ta ăn chiếc bánh hôm nay có vị ngọt để nhớ vị đắng cay, vất vả lẫn trong những chiếc bánh mà ngày xưa Bác Hồ chúng ta đã làm, khi Bác đi tìm con đường giải phóng cho dân tộc...”.
Đông đảo Việt kiều sống tại Canada chào đón Thủ tướng Phan Văn Khải. Ảnh: PHẠM THỤC
Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Phan Văn Khải dẫn đầu đã đến thăm trụ sở Microsoft (tại Seattle, bang Washington). Chủ tịch Microsoft Bill Gate và phu nhân đã tiếp Thủ tướng và đoàn Việt Nam. Tại cuộc viếng thăm và làm việc này, tỉ phú Bill Gate đã ký kết hỗ trợ đào tạo 5 vạn giáo viên Việt Nam về CNTT để đào tạo lại cho 2 triệu học sinh trong chương trình hỗ trợ CNTT cho ngành giáo dục Việt Nam; ký kết hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ứng dụng thông tin vào kinh doanh và hỗ trợ Việt Nam về khâu CNTT trong tổ chức Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra tại Hà Nội năm 2006.
Chuyến đi của Thủ tướng Phan Văn Khải đại diện cho Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam đến Mỹ sau 30 năm chấm dứt chiến tranh đã thu hút sự quan tâm theo dõi và đưa tin, bình luận của hàng trăm hãng thông tấn trên thế giới.
Đây là chuyến đi rất thành công bởi đây là chuyến công du đặc biệt - chuyến thăm chính thức đầu tiên của Chính phủ Việt Nam đến Mỹ đã gác lại quá khứ của hai cựu thù trong chiến tranh; mở lối cho một tương lai hợp tác song phương mới với Mỹ.
