Chuyên gia ICSR lý giải vì sao quân IS 'khăn gói' trốn về nhà
Nhưng khi bạn tới đó, không có gì như bạn tưởng tượng. Điều tốt nhất bạn có thể nghĩ tới là mình đang tham gia vào một cuộc nội chiến phi nghĩa và tàn ác.
Tệ hại hơn cả, bạn sắp phải thực hiện một vụ đánh bom liều chết. Nếu vậy, bạn có muốn thoát ra không?
Việc đào ngũ khỏi IS dường như vẫn chưa trở thành một làn sóng, tuy nhiên thực tế đã có một số lính đã rời hàng ngũ. Theo một báo cáo mới từ Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế về sự cực đoan (ICSR) tại ĐH King ở London (Anh), những trường hợp binh lính tự nguyện IS vỡ mộng, từ bỏ và còn sống sót trở về để tường thuật lại.
Nghiên cứu của ICSR xác minh lại đã có 58 trường hợp đào ngũ sống sót chỉ từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay. Số lượng thật sự của binh lính đào ngũ có thể còn nhiều hơn, nhịp độ của các cuộc đào ngũ từ IS, theo ICSR thì đang tăng lên.
Để hiểu được chuyện gì đang diễn ra và điều đó có ý nghĩa như thế nào về phía IS, Zack Beauchamp thuộc trang Vox.com đã có buổi nói chuyện với Peter Neumann, Giám đốc ICSR.
Neumann cho rằng việc rời bỏ hàng ngũ IS có thể sẽ nhiều hơn nữa nếu Hoa Kỳ và các nước phương Tây khuyến khích, kêu gọi.
Đào ngũ khỏi IS vì vỡ mộng
. Zack Beauchamp: Tại sao họ lại đào ngũ khỏi IS?
+ Peter Neumann: Nhìn chung qua 58 trường hợp, lời tường thuật có vẻ giống nhau. Nổi trội nhất là IS không thật sự chống lại lãnh tụ người Syria, Assad Bashar mà phần lớn nỗ lực nhằm vào các nhóm Sunni khác. Về cơ bản những binh lính này nghĩ đây không phải là loại thánh chiến mà họ muốn.
Vấn đề thứ hai là về sự tàn bạo. Nhưng quan trọng là nó đã được phản ánh qua lăng kính bè phái của những người trong cuộc. Họ không quan tâm về việc ngược đãi các dân tộc thiểu số. Thay vào đó, họ rất khó chịu khi IS giết ngẫu nhiên phụ nữ Sunni và trẻ em, đôi khi cả chính binh lính của mình.
Thứ ba là sự tham nhũng, đây không phải hành động của cả tổ chức mà chỉ xuất hiện ở một số cá nhân binh lính và người cầm đầu. Những người Syria đào ngũ rất tức giận vì một số binh lính nước ngoài được hưởng đặc quyền khác. Ngoài ra còn những khiếu nại về sự bất bình đẳng, thậm chí cả phân biệt chủng tộc.
Từng có một người Ấn Độ bị bắt phải dọn nhà vệ sinh chỉ vì anh là người da vàng. Họ nghĩ đây không giống những gì thuộc về Hồi giáo và IS.
Lý do thứ tư là họ thất vọng vì không tích lũy được nhiều kinh nghiệm chiến đấu, đời sống thì quá gian khổ. Rất nhiều binh lính muốn trở thành “chiến binh thần thánh” - một Rambo.
Nhưng sự thật là rất nhiều người phản ánh rằng tổ chức quân đội của IS có vẻ nhàm chán và họ nghĩ họ thật sự chỉ là bia chống đạn.
Một binh sĩ IS
Số người đào ngũ khỏi IS ngày càng đông
. Thật sự có bao nhiêu người đã đào ngũ khỏi IS?
+Rất khó để có thể đưa ra con số chính xác. Nhưng điều mà chúng tôi có thể chắc chắn được dựa trên những số liệu đó là con số này đang gia tăng. 2/3 các cuộc đào ngũ trong năm nay thì đã có 1/3 xảy ra vào ba tháng vừa qua.
Có hàng trăm người đã vỡ mộng và sẵn sàng đào ngũ. Dựa vào một nghiên cứu khác, chúng tôi nhận thấy rằng vấn đề mà những người thoát ra được trình bày đại diện cho một bộ phận lớn những binh lính đánh bộ của IS.
Nhưng điều đó không có nghĩa là họ sẽ đều đào ngũ, đó thật sự không phải là điều dễ dàng. IS đã xử tử hàng tá điệp viên và kẻ phản bội, phải cực kỳ khôn khéo mới có thể nghĩ ra được một lý do để có thể rời khỏi đó.
Và rồi việc còn lại là thuyết phục để chính quyền địa phương chấp nhận việc họ quay trở về đất nước. “Những điều mờ ám đang lộ dần-mọi người đã bắt đầu nhận ra mọi chuyện không tốt đẹp như những lời mà họ từng được hứa hẹn”.
IS lập ra một lực lượng giám sát các chiến binh nước ngoài có ý định đào ngũ tại TP Raqa ở Syria.
Đào ngũ sẽ trở thành "vấn đề lớn" của IS
. Nếu những cuộc đào ngũ rất nguy hiểm, tại sao mọi người vẫn sẵn sàng để thử?
+ Vấn đề là ở thời gian (khiến người ta nhận ra bản chất về IS). Khi mà cuộc đào tẩu đầu tiên diễn ra thì IS còn chưa hẳn là một tổ chức, lúc đó nó chỉ mới chỉ tồn tại tám tháng.
Bây giờ nó đã được hai năm rưỡi và mọi người bắt đầu phát hiện ra mọi thứ không như như họ mong muốn.
Và tất nhiên, IS không còn thành công như đã từng làm trước đây (trong việc thuyết phục chiến binh thánh chiến ở lại tổ chức). Hè năm ngoái, còn rất nhiều hứng thú với việc IS sẽ hành quân mở rộng phạm vi.
Và bây giờ dường như không còn ý nghĩ rằng IS sẽ chiếm toàn bộ thế giới trong vòng hai năm tới nữa.
Và có thể có yếu tố thứ 3, đó là về lý thuyết xã hội không tưởng. IS đã có ưu thế nhưng cho đến hôm nay, IS không chứng tỏ được rằng IS có thể tạo ra điều tốt đẹp như những lời họ đã hứa hẹn.
Bây giờ, những điều mờ ám đang lộ dần-mọi người đã bắt đầu nhận ra mọi chuyện không tốt đẹp như những lời mà họ từng được hứa hẹn. Thực tế đang diễn ra.
.Có phải việc đào ngũ và sự vỡ mộng của binh lính là vấn đề lớn của tổ chức IS?
+Tôi nghĩ việc đào ngũ sẽ trở thành một vấn đề lớn nếu cứ tiếp tục. Nhưng ngay lúc này thì có lẽ là không nhưng những gì mà chúng tôi nghe được từ binh sĩ đào ngũ là IS đang hoang mang về điệp viên, kẻ phản bội và các binh sĩ đào ngũ đang ngày càng gia tăng.
Và IS đã thông báo về việc xử tử những tội danh này. Một lần nữa, tôi không nghĩ nó là vấn đề báo động ngay bây giờ. Nhưng nó là một sự phiền toái lớn và nó có thể phát triển thành thứ gì đó nguy hại hơn nhiều nếu tổ chức này tiếp tục thất bại trong việc hành quân bằng đường bộ. Đây chắc chắn là vấn đề cần phải theo dõi thêm.
Các chiến binh Nhà nước Hồi giáo (IS)
Bắt đầu cho sự sụp đổ?
.Phản ứng của IS trước các cuộc đào ngũ là ngày càng tàn bạo, họ tự xử để ngăn chặn hành động tương tự. Nhưng đồng thời, như lời ông vừa nói trước đó là mức độ tàn bạo này đối với người Sunni là một trong những lý do dẫn tới các cuộc đào ngũ.
+ Tình hình nội bộ IS trở thành một vòng luẩn quẩn. Chúng tôi đã nhìn thấy điều này trong các chế độ độc tài khác: Họ bắt đầu với một mức độ thiện chí từ những người ủng hộ nhưng sau đó bắt đầu dùng sự khủng bố để ép buộc mọi người. Cuối cùng, chúng chỉ còn là khủng bố.
IS có thể tồn tại trong một thời gian nếu nó chỉ tuân theo chủ nghĩa khủng bố. Nhưng nó sẽ càng trở nên khó khăn hơn, ngay cả những chế độ độc tài áp bức nhất thường có một mức độ chấp thuận nhất định.
Nếu IS bắt đầu chỉ dựa trên sự ép buộc về việc mọi người ở lại với tổ chức, điều đó sẽ khiến IS càng lâm vào khó khăn nhiều hơn.
Tôi không nghĩ đây là thời điểm sụp đổ của IS. Nhưng đây có thể là lúc bắt đầu một điều gì đó cho tương lai IS. Những binh lính được cho là trung thành nhất, những người đã tự nguyện gia nhập vào tổ chức và được nhận nhiều đặc quyền hơn so với người bình thường khác. Ấy vậy mà họ cũng đang cảm thấy có gì đó không ổn.
Ứng xử của chính phủ nên thế nào?
.Vậy các chiến binh đào ngũ sẽ như thế nào? Liệu họ vẫn giữ được niềm tin cực đoan?
+ Một số trong họ có bản chất là người cực đoan. Họ tin vào khái niệm một vương quốc do Caliph đứng đầu hay một Nhà nước Hồi giáo. Và họ đào ngũ vì nghĩ IS không phải như vậy.
.Chính phủ cần làm gì với những người đào ngũ khỏi IS và chống lại tổ chức này?
+ Một số người sợ rằng khi khai ra thì những lời này sẽ được dùng để chống lại họ ở các phiên tòa. Vì thế, điều tốt nhất mà chính phủ các nước có thể làm là nói rõ cho người đào ngũ biết việc họ khai ra thông tin sẽ không chống lại họ. Chúng tôi không nói rằng những người này xứng đáng được ân xá vì có một vài người đã thật sự phạm tội. Nhưng dù thế nào thì đây cũng có thể là tình tiết để giảm nhẹ án.
Chính phủ các nước vẫn có thể giúp đỡ trong việc tái định cư và đảm bảo an toàn cho lính IS đào ngũ, giống như các chương trình bảo vệ nhân chứng.
Bây giờ, nhiều người đào ngũ đã quay về quê hương của mình, nơi mà họ đã tham gia các phong trào thánh chiến. Còn rất nhiều bạn bè và người quen sẽ tìm hiểu về cuộc đào ngũ của họ, những người này rất có thể còn phục vụ cho IS và điều này làm họ lo sợ.
Nếu một người rất muốn đào ngũ nhưng sợ bị trả thù, tôi nghĩ chính phủ cần thể hiện vai trò thuyết phục trong việc bảo vệ họ.
* Bài lược dịch từ trang Vox.com. Tựa phụ do người biên tập đặt.
