Nêu vấn đề chất vấn tới Bộ trưởng Công Thương tại phiên họp 36 sáng 21-8, đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) đánh giá thời gian qua, tình hình cung cấp điện cho sản xuất và tiêu dùng tiến bộ rõ rệt. Đây là thành quả rất tốt, không giống năm 2023 xảy ra thiếu điện cục bộ khiến người dân bức xúc.
Biểu giá điện bán lẻ điều chỉnh bậc 1 từ 0- 100 kWh
Ông Phạm Văn Hòa cho rằng cách tính giá điện bậc thang hiện chưa phù hợp với nhu cầu của người dân (bậc 1 chỉ ở mức 50kwh cho sinh hoạt). Hơn nữa, người dân tiêu thụ điện và trả tiền cho EVN còn phải chịu mức thuế 10% VAT là chưa hợp lý.
“Xin Bộ trưởng lý giải thêm việc này, liệu có miễn thuế VAT và nâng mức ở thang bậc 1 từ 50kwh lên 100kwh cho người tiêu dùng hay không?” - đại biểu đoàn Đồng Tháp nêu câu hỏi.
Trả lời, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết biểu giá điện bậc thang là mô hình phổ biến của các quốc gia, nhằm giúp khuyến khích khách hàng sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả. Đồng thời nâng cao trách nhiệm xã hội trong bảo vệ môi trường, vì năng lượng là ngành phát thải khá lớn.
“Khác với các ngành khác thì càng sản xuất ra điện sẽ càng ảnh hưởng đến môi trường” - theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên.
Ở Việt Nam, theo Quyết định 28/2014 của Thủ tướng quy định về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, cơ cấu biểu giá bán lẻ điện bình quân có sáu bậc. Thực hiện nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, vừa qua, Chính phủ đã chỉ đạo, Bộ Công Thương chủ trì sửa đổi, bổ sung quy định này.
“Dự thảo vừa trình Chính phủ sáng nay điều chỉnh giảm từ 6 bậc còn 5 bậc và bậc 1 nâng từ 0- 50 kWh lên 0-100 kWh” - Bộ trưởng Công Thương nói và cho hay điều này "đúng như đại biểu mong muốn".
Đáng chú ý, ông Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh giá điện cho các nhóm khách hàng (sản xuất, kinh doanh, dịch vụ…) cũng được điều chỉnh để dần xoá khoảng cách bất hợp lý, để tiệm cận hơn thị trường. Một số ngành sản xuất sẽ được điều chỉnh cho tương xứng với biểu giá trong lĩnh vực dịch vụ cũng như trong sinh hoạt để đảm bảo không bù chéo giữa các đối tượng sử dụng điện.
Trước băn khoăn của đại biểu về thuế VAT trong hoá đơn tiền điện, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói đây là quy định của Luật Thuế với mọi hàng hoá, dịch vụ khi giao dịch, có bỏ được thuế VAT trong hoá đơn tiền điện hay không, "Bộ trưởng Bộ Tài chính giúp tôi trả lời điểm này rõ hơn”.
Thông tin thêm sau đó, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Thuế thu được cho ngân sách nhà nước thì mới bảo đảm sự vững mạnh của tài chính công, bảo đảm cho hoạt động của bộ máy nhà nước cũng như an sinh xã hội, các công trình hạ tầng trọng yếu, an ninh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc…
Vì vậy, theo Bộ trưởng Tài chính, việc giảm thuế để giải quyết một vấn đề giá cả theo biến động thị trường sẽ “không hợp lý”.
Thực tế, khi khó khăn do tác động khách quan như dịch COVID-19, trong năm năm, Quốc hội đã giảm thuế cho các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân, giảm tiền thuê đất… mỗi năm giảm khoảng 200.000 tỉ đồng.
Riêng trong lĩnh vực xăng dầu, ông Phớc nói thuế VAT 10% đã giảm ở mức thấp rồi, giảm từ 1999 đến nay, nghĩa là đã 25 năm. “Đưa vấn đề giảm thuế trong trường hợp này sẽ không hợp lý” - ông Phớc một lần nữa khẳng định.
Phân tích thêm, Bộ trưởng Tài chính nói giá điện bậc thang quy định sáu bậc. Với điện sinh hoạt, Nhà nước đã có quy định ưu tiên cho những gia đình nghèo, gia đình chính sách, theo đó hỗ trợ 30kWh. Đồng thời, quy định bậc 1, người sử dụng 50kWh/tháng mức giá chỉ bằng 92% của mức bình quân. Đến 100kWh, chúng ta tăng lên chỉ 5%.... và mức tăng dần để tiết kiệm điện.
Điều hành giá điện có nhiều bất cập?
Chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (đoàn Tây Ninh) cho biết cử tri và nhiều chuyên gia cho rằng điều hành giá điện có nhiều bất cập và đây là một trong những nguyên nhân gây thua lỗ cho ngành điện trong năm 2022 và năm 2023.
Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Công Thương cho biết giải pháp điều hành giá điện một cách tốt nhất trong thời gian tới?
Trả lời, ông Nguyễn Hồng Diên khẳng định “không có chuyện đó”. Bộ Công Thương quản lý Nhà nước chỉ thực hiện ba chức năng cơ bản là quy hoạch; kế hoạch; cơ chế chính sách, thanh tra, kiểm tra.
“Chúng tôi thấy rằng trong tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách, nhất là chính sách về giá điện vừa qua đã tuân thủ theo đúng quy định của luật pháp hiện hành, nhất là Luật Điện lực và Luật Giá” - Bộ trưởng Công Thương khẳng định và cho rằng điện là một trong những mặt hàng phải bảo đảm bình ổn giá theo chỉ đạo của Nhà nước.
EVN là đơn vị duy nhất có chức năng mua bán điện và cung ứng điện, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, “đầu vào” phải mua với giá thị trường nhưng “đầu ra” thì phải bình ổn giá. Nguyên nhân bởi giá điện liên quan, ảnh hưởng rất lớn đến các ngành sản xuất khác.
“Giá mua vào và bán ra của EVN đã chênh lệch khoảng 208-216 đồng/kWh” - ông Diên nói.
Về việc tiếp tục sửa đổi cơ chế điều hành như thế nào để EVN không bị lỗ trong tương lai, ông Nguyễn Hồng Diên cho biết ngành Công Thương đang tham mưu Chính phủ sửa đổi, bổ sung hoàn thiện Luật Điện lực, dự kiến sẽ trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10 tới.
Hướng đề xuất là xóa bù chéo giữa các khách hàng sử dụng điện; tính đúng - tính đủ, tính hết giá thành điện năng, trong đó có giá sản xuất điện, giá điều độ vận hành hệ thống điện, để bảo đảm khách quan.
Chính phủ đã có quyết định chính thức đưa Trung tâm điều độ A0 về trực thuộc Bộ Công Thương. Điều này sẽ bảo đảm được sự minh bạch, công bằng trong điều độ vận hành hệ thống điện, công bằng giữa các đối tượng phát điện, đối tượng sử dụng điện.
Mặt khác, vừa qua Chính phủ đã ban hành nghị định về mua bán điện trực tiếp đối với khách hàng sử dụng điện lớn; đồng thời sắp ban hành nghị định về khuyến khích điện mặt trời áp mái. Điều này, theo ông Diên, giúp từng bước làm cho thị trường điện hoàn hảo hơn.
“Hiện thị trường phát điện cạnh tranh và thị trường mua buôn điện cạnh tranh đã thực hiện tương đối tốt. Còn thị trường bán lẻ điện cạnh tranh sẽ tiếp tục được nghiên cứu hoàn thiện trong dự thảo Luật Điện lực và sửa đổi các quy định hiện hành”- ông Nguyễn Hồng Diên nói.
