Đề xuất giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên phạm tội

Ngày 17-4, tại phiên họp thứ 32, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến với dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Xử lý người chưa thành niên phạm tội vẫn nặng về răn đe, áp dụng hình phạt

Tờ trình do Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hoà Bình ký gửi Quốc hội cho biết Việt Nam đã có nhiều bộ luật, luật, văn bản dưới luật điều chỉnh về tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên.

“Các chính sách hình sự cơ bản theo hướng khoan hồng… Thiết chế bảo vệ người chưa thành niên trong hoạt động tư pháp, đặc biệt là hệ thống Tòa gia đình và người chưa thành niên, đã được kiện toàn...”- theo TAND Tối cao.

Tuy nhiên, cơ quan chủ trì dự án Luật cũng chỉ rõ những hạn chế của hệ thống pháp luật hiện hành. “Thực tiễn giải quyết các vụ án hình sự có người chưa thành niên tham gia cho thấy thủ tục giải quyết còn rườm rà, thời gian giải quyết còn dài. Quan điểm xử lý người chưa thành niên phạm tội vẫn còn nặng về răn đe, áp dụng hình phạt mà chưa xác định việc trừng phạt chỉ nên được sử dụng như là biện pháp cuối cùng…”- tờ trình nêu.

Theo TAND Tối cao, những hạn chế này là một trong những nguyên nhân dẫn tới thực trạng tỷ lệ người chưa thành niên vi phạm, tái phạm vẫn còn cao và có xu hướng gia tăng.

“Việc xây dựng và ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên là khách quan và cần thiết”- tờ trình nêu rõ.

Dự thảo Luật gửi tới Uỷ ban Thường vụ Quốc hội gồm 166 Điều, được bố cục thành 5 phần, 11 chương. 5 phần cụ thể gồm: Những quy định chung; xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; hình phạt và tố tụng đối với người chưa thành niên; Thi hành án phạt tù, tái hoà nhập cộng đồng và điều khoản thi hành.

TAND Tối cao đã quán triệt 4 quan điểm chỉ đạo khi xây dựng dự án Luật này, trong đó có “bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên”.

Giảm mức hình phạt tù đối với người chưa thành niên phạm tội

Liên quan đến quy định về hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên, dự thảo quy định theo hướng giữ nguyên hệ thống hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội như BLHS hiện hành, gồm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn. Đồng thời “không áp dụng hình phạt tù chung thân và tử hình đối với người chưa thành niên”.

Cạnh đó, dự thảo bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt. Mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.

Đáng chú ý, dự thảo mở rộng đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.

Về mức hình phạt tù có thời hạn, dự thảo Luật quy định giảm mức hình phạt tù đối với người chưa thành niên theo hướng: Giảm mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 9 năm tù.

Tuy nhiên, với trường hợp phạm 5 loại tội xâm phạm tính mạng sức khỏe và ma túy (giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội sản xuất trái phép chất ma túy) thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành.

Cùng với bảy vấn đề khác, TAND Tối cao trình xin ý kiến Quốc hội về nội dung này, do còn có ý kiến khác nhau. Trong đó, loại ý kiến thứ nhất ủng hộ quy định tại dự thảo; ý kiến còn lại đề nghị giữ như quy định hiện hành.

Thẩm tra, Uỷ ban Tư pháp “cơ bản tán thành” với quy định tại dự thảo. Theo cơ quan thẩm tra, quy định này vừa bảo đảm thể chế hóa chính sách nhân văn, nhân đạo của Đảng, Nhà nước ta trong xử lý đối với người chưa thành niên phạm tội; nhưng đồng thời vẫn thể hiện thái độ nghiêm khắc của Nhà nước và bảo đảm sự an toàn cho cộng đồng với trường hợp người chưa thành niên thực hiện một số tội phạm xâm phạm trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và sản xuất ma túy.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến trong cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ tiêu chí lựa chọn 5 tội nêu trên để tiếp tục giữ mức hình phạt cao nhất như quy định của BLHS hiện hành là 18 năm tù và 12 năm tù.