Chính phủ vừa có báo cáo gửi Quốc hội tổng kết thực hiện Nghị quyết 54/2017/QH14 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM.
Báo cáo nhận định việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết 54 có thể coi là quyết sách quốc gia kịp thời, tạo điều kiện tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, phát huy tính năng động, sáng tạo cũng như thúc đẩy tự tháo gỡ những vấn đề khó khăn cho TP.
Qua năm năm thực hiện nghị quyết, TP đã đạt được nhiều kết quả nổi bật.
 |
Do đại dịch và một số nguyên nhân khác nên cơ chế đặc thù cho TP.HCM chưa phát huy hết. Ảnh: NGUYỆT NHI |
Chưa điều chỉnh tăng nhiều loại phí
Tuy nhiên, Chính phủ thừa nhận việc thực hiện nghị quyết này còn một số hạn chế, trong đó nhiều nội dung triển khai còn chậm so với kế hoạch như cơ chế điều chỉnh chính sách thu, thực hiện cổ phần hóa, thu từ sắp xếp nhà đất của các cơ quan trung ương...
Về thuế, năm 2018 UBND TP có Đề án thí điểm tăng mức thu thuế bảo vệ môi trường qua giá xăng trên địa bàn nhưng sau đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua nghị quyết tăng thuế bảo vệ môi trường đối với giá xăng lên 4.000 đồng/lít. Để tránh gây ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân và tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, TP đã dừng thực hiện đề án.
Năm 2019, UBND TP đã dự thảo đề cương Đề án xây dựng thí điểm tăng thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia tiêu thụ trên địa bàn. Tuy nhiên, việc tăng thuế này sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp, phải tiếp tục đánh giá tác động nên chưa thực hiện.
TP.HCM cũng đã xem xét đề xuất thu phí thẩm định hồ sơ cấp giấy chứng nhận áp dụng cho tất cả loại hình đăng ký đất đai thuộc danh mục do Bộ TN&MT ban hành và thu phí tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính tại các kho, bãi được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, TP đã dừng việc xem xét các đề xuất này.
Như vậy, sau năm năm thực hiện các nội dung về trao thêm thẩm quyền quyết định tăng các khoản thuế, phí và lệ phí, TP mới điều chỉnh tăng phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp, tổng số thu tăng thêm cho ngân sách TP khoảng hơn 132 tỉ đồng.
“TP vẫn kiến nghị tiếp tục được cho thí điểm nội dung này trong thời gian tới, với mục tiêu để tăng nguồn lực cho ngân sách TP và định hướng tiêu dùng của người dân” - báo cáo của Chính phủ cho biết.
TP.HCM đã xem xét đề xuất thu phí tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính tại các kho, bãi nhưng do đại dịch nên đã dừng việc này.
Chưa bán được tài sản công thuộc trung ương quản lý
Đối với việc hưởng 50% khoản thu tiền sử dụng đất khi bán tài sản công gắn liền với đất theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, từ khi Nghị quyết 54 có hiệu lực, chỉ có hai cơ sở nhà đất thuộc trung ương quản lý trên địa bàn TP.HCM được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án bán nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được việc bán.
TP.HCM kiến nghị tiếp tục cho TP được hưởng nguồn thu nói trên để đầu tư hạ tầng kinh tế - xã hội. Đồng thời, TP cũng đề nghị tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc trung ương quản lý trong việc đẩy nhanh tiến độ sắp xếp lại, xử lý nhà đất.
Đối với việc hưởng số thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, TP.HCM thực hiện cổ phần hóa đối với 38 doanh nghiệp nhà nước giữ trên 50% đến dưới 65% vốn điều lệ. Theo báo cáo, TP đã thành lập Ban chỉ đạo, tổ giúp việc Ban chỉ đạo cổ phần hóa các doanh nghiệp và đang tiếp tục thực hiện các bước trong quy trình cổ phần hóa.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, TP gặp phải một số khó khăn, vướng mắc chủ yếu liên quan đến phương án sử dụng đất của doanh nghiệp vẫn chưa được tháo gỡ nên hiện nay phải tạm dừng triển khai việc cổ phần hóa.
Trừ các năm chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của dịch COVID-19, kinh tế TP liên tục tăng trưởng cao, bình quân hằng năm trong giai đoạn 2016-2019 đạt 7,72%, cao hơn so với mức 7,22% của giai đoạn 2011-2015.
Nhiều khó khăn khi triển khai
Báo cáo của Chính phủ cũng đánh giá một số cơ chế tuy đã thực hiện nhưng hiệu quả thấp, như chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt chưa áp dụng được nhiều.
Thống kê cho thấy đến nay, UBND TP mới phê duyệt kết quả thu hút năm chuyên gia, nhà khoa học và năm người có tài năng đặc biệt.
Tuy mới đạt được kết quả bước đầu nhưng Chính phủ cho biết TP.HCM kiến nghị tiếp tục duy trì chính sách này trong thời gian tới.
Chính phủ cũng đánh giá một số cơ chế, chính sách chưa được quy định cụ thể hoặc đang chờ văn bản hướng dẫn nên triển khai chậm (các nội dung ủy quyền). Công tác hướng dẫn thực hiện quy định đánh giá, phân loại để chi trả thu nhập tăng thêm chưa theo kịp tình hình thay đổi của thực tiễn.
Lý giải về nguyên nhân, Chính phủ cho rằng những hạn chế trên có cả các nguyên nhân khách quan cũng như chủ quan. Về khách quan, các cơ chế, chính sách thí điểm cơ bản là những nội dung mới, phức tạp, có tác động lớn, lâu dài, khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định.
Ngoài ra, trong năm năm thực hiện Nghị quyết 54, TP dành năm đầu tiên xây dựng kế hoạch và công tác chuẩn bị triển khai; đồng thời có hai năm chịu tác động nghiêm trọng bởi đại dịch COVID-19 nên TP không có nhiều thời gian để phát huy toàn diện các cơ chế, chính sách của nghị quyết.
Về chủ quan, khi xây dựng cơ chế, chính sách, TP gặp phải khó khăn, thách thức phát sinh, như việc xây dựng cơ chế, chính sách mới về thu ngân sách; cổ phần hóa, thu hút nhân tài... Cạnh đó, sự quan tâm, phối hợp của các cơ quan trung ương còn hạn chế, như việc sắp xếp nhà đất trên địa bàn...
Từ căn cứ thực tiễn, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép TP.HCM tiếp tục thực hiện Nghị quyết 54 đến hết ngày 31-12-2023, đồng thời đưa nội dung này vào nghị quyết của kỳ họp thứ tư.•
