Ngày 27-5, Công ty BHMedia đã có buổi trao đổi với các cơ quan báo chí liên quan đến vụ "ngăn chặn phổ biến ca khúc cách mạng" trong thời gian gần đây.
Tạo gánh nặng không cần thiết cho các nhà sản xuất nội dung?
Cụ thể, Công ty BHMedia phản ánh việc từ tháng 4-2025, Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) đã tiến hành chặn (block) nhiều video nhạc cách mạng trên nền tảng YouTube với mục đích yêu cầu chủ sở hữu video phải đóng thêm tiền bản quyền.
Theo BHMedia, đây là các video đã được YouTube chi trả tiền bản quyền thông qua hệ thống CMS (Content Management System). Trên hệ thống, VCPMC đã xác nhận quyền sao chép (MR) và quyền truyền đạt (PR) trên video Đoàn vệ quốc quân.
Hệ thống này tự động phân phối doanh thu từ YouTube cho các tổ chức đại diện quyền.
Tuy nhiên, VCPMC không công bố đã nhận được tiền MR từ YouTube, trong khi vẫn yêu cầu các chủ kênh nộp thêm khoản tiền này để tiếp tục khai thác video. Sau 1-2 năm, VCPMC tiếp tục yêu cầu đóng thêm phí MR để được gia hạn bản quyền.
BHMedia cho rằng việc thu tiền theo cách này là thu chồng phí, tạo gánh nặng không cần thiết cho các nhà sản xuất nội dung.
Công ty cho biết, mô hình hiện nay của VCPMC khác với thông lệ quốc tế, trong đó các tổ chức đại diện quyền như PRS for Music (Anh), GEMA (Đức), ASCAP (Mỹ)… sau khi ký thỏa thuận với YouTube sẽ không chặn hay yêu cầu trả thêm tiền ngoài hệ thống.
Cách thu phí như hiện nay đang đẩy chi phí sản xuất tăng lên, khiến các đơn vị phát hành không còn mặn mà sử dụng các tác phẩm thuộc quản lý của VCPMC. Về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến chính các tác giả đã ủy quyền cho trung tâm.
BHMedia nhấn mạnh: “Mối quan hệ giữa tác giả với các nhà sản xuất, phát hành là mối quan hệ cộng sinh”. Bởi nếu không có các nhà sản xuất và đơn vị phát hành thì các tác phẩm âm nhạc sẽ không đến được với công chúng, cũng không thể tạo ra doanh thu tác quyền.
Công ty này dẫn chứng mô hình hiện đại đang được áp dụng trong âm nhạc quốc tế, khi các nghệ sĩ và tác giả không chỉ cho phép mà còn khuyến khích các bên sản xuất tạo ra các bản cover, remix, phiên bản phái sinh để bài hát lan tỏa mạnh mẽ hơn. Nhờ vậy, tác giả được hưởng lợi từ việc bài hát có mặt rộng rãi trên nền tảng số.
Một ví dụ được BHMedia đưa ra là hiện tượng Bắc Bling – người tạo ra nhiều bản phối và phối lại (remix) ca khúc như See tình, Hạ còn vương nắng... Những phiên bản này nhanh chóng thu hút hàng triệu lượt xem, tạo hiệu ứng lan tỏa và đồng thời tăng doanh thu tác quyền cho tác giả gốc trên YouTube.
BHMedia cho rằng YouTube đã xây dựng một hệ sinh thái minh bạch, cho phép xác nhận quyền qua CMS, phân phối tự động dòng tiền, khuyến khích sự sáng tạo và chia sẻ. Tuy nhiên, cách làm hiện nay của VCPMC đang cản trở quá trình đó, khiến thị trường âm nhạc số tại Việt Nam phát triển không đồng đều.
VCPMC: BHMedia đang hiểu sai và áp dụng không đúng quy định
Trao đổi với PLO về thông tin do BHMedia đưa ra, VCPMC khẳng định BHMedia đang hiểu sai và áp dụng không đúng quy định pháp luật về quyền tác giả.
Theo VCPMC, hành vi sao chép để đăng tải và khai thác thương mại các tác phẩm trên nền tảng trực tuyến như YouTube, Facebook… không thuộc trường hợp được miễn xin phép theo điểm a khoản 3 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ, mà thuộc phạm vi điều chỉnh của khoản 2 Điều 20 của luật.
Cụ thể, để được xem là “sao chép chỉ để thực hiện quyền khác”, hành vi sao chép phải đáp ứng hai điều kiện bắt buộc: Mục đích sao chép nhằm thực hiện một quyền khác theo quy định của Luật; Chủ thể thực hiện hành vi sao chép phải đồng thời là người thực hiện quyền khác đó.
Theo VCPMC, trong trường hợp khai thác thương mại trên YouTube, hai chủ thể riêng biệt cùng tham gia vào quá trình sử dụng quyền: Người đăng tải (chủ kênh) là người thực hiện quyền sao chép, khi tạo bản sao kỹ thuật số để lưu trữ trên hệ thống; nền tảng YouTube là bên thực hiện quyền truyền đạt tác phẩm đến công chúng thông qua hạ tầng kỹ thuật của mình.
Do hai chủ thể thực hiện hai quyền khác nhau, nghĩa vụ xin phép và trả phí bản quyền không thể được coi là một hành vi thống nhất để hưởng miễn trừ. Vì vậy, việc BHMedia cho rằng hành vi sao chép của mình được miễn xin phép là không đúng quy định.
“Việc BHMedia viện dẫn quy định pháp luật không chính xác có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ sở hữu quyền tác giả, đặc biệt là các tác giả đã ủy quyền cho VCPMC” - đại diện VCPMC nhận định.
VCPMC cho biết đã báo cáo vụ việc và tham mưu đến các cơ quan quản lý nhà nước như Thanh tra Bộ VH-TT&DL, Cục Bản quyền tác giả.
