Nằm cạnh bờ sông Gianh, làng Cao Lao Hạ (xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) có bề dày lịch sử văn hoá lâu đời hơn 500 năm, gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển cư dân tỉnh Quảng Bình.
1 km có 23 nhà thờ họ
"Theo lịch sử Quảng Bình và lời truyền tụng thì làng Cao Lao Hạ hình thành ban đầu do những người di cư lập ấp từ thời Lý.
Theo gia phả của các họ tộc lâu đời nhất ở đây thì vào những năm 1470, vua Lê Thánh Tông xuống chiếu chiêu mộ dân vào lập ấp ở Châu Bố Chính (vùng đất thuộc tỉnh Quảng Bình ngày nay). Từ đây, làng Cao Lao Hạ chính thức được hình thành"-ông Nguyễn Xuân Trường (72 tuổi, Trưởng họ Nguyễn làng Cao Lao Hạ) cho biết.
Với địa thế cảnh quan “tiền sơn hậu thuỷ”, làng Cao Lao Hạ là một trong số ít ngôi làng trên cả nước sở hữu hàng chục nhà thờ họ đồ sộ, uy nghi tiền tỉ.
Những nhà thờ họ của ngôi làng này nằm san sát nhau trên con đường bê tông hình dạng lòng thuyền dài chỉ khoảng 1 km và không có các nhà dân xen lẫn.
“Nếu nói làng Cao Lao Hạ là nơi có nhiều nhà thờ họ nhất thì cũng chưa chắc vì chưa ai xác lập. Tuy nhiên, nếu để ý thì có một điểm khá đặc biệt rằng, các nhà thờ họ ở làng Cao Lao Hạ đều nằm giữa con đường hình lòng thuyền, không có nhà thờ họ nào nằm ở hai đầu đường và không có nhà dân xen lẫn”, ông Trường nói.
Theo ông Lưu Bá Lâm, Chủ tịch UBND xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch cho biết, làng Cao Lao Hạ có tổng cộng 25 họ nhưng đã có đến 23 dòng họ dựng nhà thờ để làm nơi dâng hương cho ông bà tổ tiên.
“Trải qua lịch sử hàng trăm năm và các cuộc chiến tranh, đến nay không ai biết chính xác thời gian các nhà thờ họ được xây dựng. Tuy nhiên, theo người làng Cao Lao Hạ, các dòng họ Lưu, họ Nguyễn, họ Lê là những dòng họ đầu tiên khai khẩn ra làng Cao Lao Hạ và có nhà thờ họ. Đặc biệt, trong 23 nhà thờ họ có đến 14 nhà thờ họ Nguyễn” ông Lâm thông tin.
Con cháu đóng góp, xây nhà thờ họ tiền tỉ
Ở làng Cao Lao Hạ, các nhà thờ họ được con cháu, những người làm ăn xa xứ đóng góp để xây dựng. Mặc dù là địa phương thuần nông nhưng trong mỗi dòng tộc, con cháu ai ai cũng muốn có một nhà thờ họ tử tế. Nhà thờ họ nào được xây dựng, tôn tạo sau cũng đồ sộ, uy nghi hơn trước với tổng mức đầu tư hàng tỉ đồng.
“Mỗi nhà thờ họ ở đây có chi phí xây dựng trung bình từ 1 tỉ đến 2,5 tỉ đồng, tất cả đều do con cháu trong mỗi dòng tộc đóng góp. Nhiều dòng họ như họ Lưu Văn (Lưu Làng) có trên dưới 600 đinh (con trai trong các gia đình của dòng họ-PV) ai cũng đóng góp để xây dựng nhà thờ họ. Hoặc như họ Nguyễn Phúc, có người tự nguyện đóng góp, ủng hộ tới 300 triệu đồng để xây dựng, tôn tạo làm nhà thờ họ”, ông Nguyễn Xuân Trường, Trưởng họ Nguyễn bộc bạch.
Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, cũng như bao ngôi làng khác, làng Cao Lao Hạ đến nay vẫn còn giữ vững truyền thống hiếu đạo, uống nước nhớ nguồn, trở thành nơi chôn rau cắt rốn của rất nhiều thế hệ.
Vào các dịp lễ tết, ngày rằm, lễ thanh minh, con cháu ở xa đều quy tụ về đây để dâng hương, cúng bái tổ tiên, ông bà. Đây là một nét văn hoá truyền thống quý báu được lưu truyền và bảo tồn qua nhiều thế kỉ.
“Người làng Cao Lao Hạ hay Hạ Trạch có thể không nổi tiếng giàu có nhưng chắc chắn không chịu thua ai về khoản hiếu kính với tổ tiên. Vào các dịp lễ Tết, hàng nghìn con em ở địa phương cũng như mọi miền tổ quốc đều đổ về đây, ai cũng áo quần xúng xính, cùng nhau ăn uống, cùng nhau trò chuyện vui như trẩy hội”, ông Nguyễn Thanh Chung, Chủ tịch UBMTTQ VN xã Hạ Trạch nói.
Một số hình ảnh do PLO ghi nhận:
