Ngày 20-3, người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby cho biết chính quyền Tổng thống Joe Biden đang theo dõi “rất, rất chặt chẽ” chuyến đi của Chủ tịch Trung Quốc (TQ) Tập Cận Bình đến Nga và các cuộc gặp giữa ông Tập với Tổng thống Nga Vladimir Putin, theo đài CNN. Ông Oleg Nikolenko - người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Ukraine cũng nói với CNN rằng Ukraine đang theo sát chuyến thăm của ông Tập tới Nga.
Theo CNN, phương Tây và Ukraine có thể coi chuyến đi của ông Tập là sự ủng hộ mạnh mẽ của TQ với Nga và muốn xem liệu chuyến đi này có bất kỳ tác động tiềm ẩn nào với cuộc xung đột ở Ukraine hay không.
Ông Tập và ông Putin bàn hợp tác, Ukraine
Cuộc gặp ngày 21-3 giữa hai lãnh đạo Nga và TQ bàn kế hoạch chi tiết mới cho quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung - Nga trong những năm tới, theo Tân Hoa xã.
Ngày 20-3, ông Kirby xác nhận chưa có bằng chứng cho thấy TQ đang xúc tiến cung cấp vũ khí cho Nga nhưng Mỹ chưa loại trừ khả năng này. Ông Andriy Yusov - đại diện tình báo quốc phòng Ukraine cũng xác nhận cho đến thời điểm này “không có bằng chứng nào về việc chuyển giao vũ khí được ghi nhận” giữa TQ và Nga.
Các chủ đề chính được thảo luận trong cuộc gặp dài 4 tiếng rưỡi giữa ông Putin và ông Tập tại điện Kremlin ngày 20-3 là về hợp tác song phương, cuộc chiến ở Ukraine và kế hoạch hòa bình do TQ đề xuất, Tân Hoa xã và hãng thông tấn Tass đưa tin.
Ông Tập nhấn mạnh lại mối quan hệ đối tác “không giới hạn” giữa TQ và Nga, khẳng định “xu hướng chung về tăng cường hợp tác chiến lược giữa TQ và Nga không thay đổi”, theo Tân Hoa xã. Ông Putin khẳng định Nga sẵn sàng tiếp tục tăng cường hợp tác thực chất song phương, tăng cường giao tiếp và hợp tác trong các vấn đề quốc tế. Ông Tập mời ông Putin sang thăm TQ cuối năm nay, phía Nga nhận lời.
Về vấn đề Ukraine, ông Tập nhấn mạnh rằng hầu hết các quốc gia ủng hộ giảm bớt căng thẳng và đàm phán, TQ phản đối việc đổ thêm dầu vào lửa. Ông Tập cũng nhắc lại việc TQ đã công bố một tài liệu về lập trường với cuộc khủng hoảng Ukraine, ủng hộ giải pháp chính trị, bác bỏ tâm lý Chiến tranh lạnh cũng như việc trừng phạt đơn phương. TQ sẽ tiếp tục đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc thúc đẩy giải pháp chính trị cho vấn đề Ukraine.
Phần mình, ông Putin nói rằng Nga đánh giá cao lập trường “kiên định” và “cân bằng” của TQ đối với các vấn đề quốc tế lớn. Ông Putin nói rằng Nga đã nghiên cứu kỹ lập trường của TQ về giải pháp chính trị cho vấn đề Ukraine, đánh giá đề xuất của TQ “dựa trên các nguyên tắc công lý và cam kết tuân thủ các điểm cơ bản của luật pháp quốc tế” và Nga “chắc chắn sẽ thảo luận”. Nhà lãnh đạo Nga cũng khẳng định sẵn sàng đàm phán, hoan nghênh vai trò xây dựng của TQ.
 |
Phái đoàn Nga do Tổng thống Vladimir Putin dẫn đầu (trái) hội đàm với phái đoàn Trung Quốc do Chủ tịch Tập Cận Bình dẫn đầu tại Moscow (Nga) vào ngày 21-3. Ảnh: TASS |
Phương Tây đồng loạt gửi vũ khí cho Ukraine
Trong khi ông Putin tiếp nồng hậu ông Tập ở Moscow thì phía phương Tây có loạt động thái rắn.
Tại Mỹ ngày 20-3, ông Kirby nói Mỹ vẫn lo ngại ông Tập sẽ kêu gọi ngừng bắn ở Ukraine. Điều này đã được ông Kirby đề cập trước chuyến đi của ông Tập, rằng Mỹ sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào hay sáng kiến hòa bình nào liên quan xung đột Ukraine được đưa ra sau cuộc gặp giữa ông Tập với ông Putin.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken lên án rằng chuyến thăm của ông Tập cho thấy TQ có ý định cung cấp “vỏ bọc ngoại giao” cho những hành động của Nga ở Ukraine, khẳng định Mỹ không chấp nhận lệnh ngừng bắn ở Ukraine nếu “không bao gồm việc loại bỏ lực lượng Nga khỏi lãnh thổ Ukraine”. Lý do theo ông, vì sẽ “cho phép Tổng thống Putin nghỉ ngơi và tái trang bị cho quân đội, sau đó bắt đầu lại chiến tranh vào thời điểm có lợi hơn cho Nga”. Do đó “thế giới không nên để bị đánh lừa vì bất kỳ động thái chiến thuật nào của Nga” - ông Blinken cảnh báo.
Ngày 20-3, Mỹ thông báo đã duyệt khoản viện trợ an ninh bổ sung trị giá 350 triệu USD cho Ukraine, theo CNN. Khoản tiền này sẽ được chi mua “đạn pháo cho các hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS), lựu pháo, đạn dược cho xe chiến đấu bộ binh Bradley, tên lửa HARM, vũ khí chống tăng và các thiết bị khác. Mỹ đã cam kết hỗ trợ quân sự hơn 32 tỉ USD cho Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở nước này hơn một năm trước.
Cùng ngày, Na Uy thông báo rằng nước này đã giao tám xe tăng Leopard 2 cho Ukraine. Việc huấn luyện các binh sĩ Ukraine sử dụng xe tăng đang được tiến hành ở Ba Lan. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Đức Boris Pistorius cho biết các xe chiến đấu bộ binh Marder của Đức đang trên đường tới Ukraine. Hồi tháng 1, Đức tuyên bố sẽ cung cấp cho Ukraine 40 xe Marder. Binh sĩ Ukraine đã đến Đức để được huấn luyện sử dụng phương tiện.
Ngày 20-3, tại Brussels (Bỉ) diễn ra cuộc họp của các bộ trưởng Bộ Ngoại giao và Quốc phòng Liên minh châu Âu. Theo thông cáo báo chí ngày 20-3 của Cơ quan Quốc phòng châu Âu, 18 nước châu Âu đồng ý cùng nhau mua sắm đạn dược để “hỗ trợ Ukraine và bổ sung kho dự trữ quốc gia”. Cụ thể, các nước nhất trí mua chung 1 triệu viên đạn pháo 155 mm cho Ukraine. Có mặt tại cuộc họp, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba lưu ý: “Nhu cầu ưu tiên cao nhất là đạn dược, không chỉ là về số lượng, mà còn về tốc độ giao hàng”.•
Chưa rõ ông Tập có liên lạc với ông Zelensky không
Theo tin từ tờ Wall Street Journal, ông Tập sẵn sàng hội đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, sau cuộc gặp với ông Putin. CNN ngày 21-3 dẫn nguồn tin quan chức cấp cao Ukraine cho biết việc này đang trong quá trình bàn bạc với phía TQ, chưa có gì chắc chắn.
Không như Mỹ - vốn bác bỏ phần lớn kế hoạch hòa bình 12 điểm của TQ là phiến diện, không khả thi và là sự lặp lại các ý tưởng trong quá khứ, Ukraine - vốn đã tìm kiếm các cuộc đàm phán cấp cao nhất với TQ trong năm qua có phản ứng lặng lẽ hơn, theo CNN. Tuần trước, Ukraine chúc mừng TQ làm cầu nối thành công cho thỏa thuận Saudi Arabia - Iran.
Tuy thế, ngày 20-3, ông Oleksiy Danilov, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh quốc gia Ukraine, khẳng định rằng công thức để thực hiện thành công “kế hoạch hòa bình” của TQ là Nga phải khôi phục “chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ” của Ukraine. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ukraine Oleg nói rõ rằng bất kỳ kế hoạch hòa bình nào cũng phải bắt đầu bằng việc Nga rời khỏi lãnh thổ mình.
