Một người đã có quyết định của tòa án có hiệu lực pháp luật tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì mọi hành vi nguy hiểm của người đó cho xã hội và hậu quả do hành vi của họ gây ra không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Khi đó, cơ quan tố tụng ra quyết định áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc cho họ.
Không được trưng cầu giám định nữa
Bị cáo Chiến tại phiên tòa phúc thẩm ngày 7-9. Ảnh: TIẾN DŨNG
Sau khi ông Thành làm đơn đề nghị TAND thị xã Gò Công hủy bỏ quyết định mất năng lực hành vi dân sự của anh Chiến thì TAND thị xã Gò Công, TAND tỉnh Tiền Giang đã không chấp nhận yêu cầu này. Quyết định này của tòa đã công nhận anh Chiến là người mất năng lực hành vi dân sự.Về nguyên tắc, các cơ quan tố tụng ở Long Khánh và tỉnh Đồng Nai phải tuân thủ quyết định của TAND thị xã Gò Công và TAND tỉnh Tiền Giang, tức không được trưng cầu giám định tầm thần đối với anh Chiến nữa.
Việc cơ quan tố tụng ở Long Khánh và tỉnh Đồng Nai trưng cầu giám định tâm thần đối với anh Chiến là trái pháp luật. Do đó, Viện Giám định pháp y tâm thần Trung ương 2 kết luận anh Chiến bị “rối loạn nhân cách và hành vi thực tổn, tại thời điểm gây án và hiện nay anh Chiến có năng lực nhận thức và điều khiển hành vi nhưng bị hạn chế do bệnh” là không có giá trị pháp luật.
Tòa phúc thẩm cần hủy án
Bản án sơ thẩm lần 2 của TAND thị xã Long Khánh nhận định: TAND tỉnh Tiền Giang tuyên bố anh Chiến mất năng lực hành vi dân sự nghĩa là bị cáo chỉ bị mất khả năng xác lập, thực hiện quyền và nghĩa vụ dân sự. Tòa này căn cứ vào kết luận giám định tâm thần của Viện Giám định pháp y tâm thần Trung ương 2 nói trên để kết án anh Chiến. Theo tôi, lập luận này của tòa là sai, nó thể hiện nhận thức không đúng thế nào là người mất năng lực dân sự.
như đã phân tích, TAND thị xã Gò Công và TAND tỉnh Tiền Giang sau khi trưng cầu giám định tâm thần đối với anh Chiến đã quyết định không chấp nhận đề nghị của ông Thành. Tất cả cơ quan tố tụng trên cả nước - kể cả TAND Tối cao - phải tôn trọng quyết định này. Nói cách khác, một khi đã có quyết định này rồi thì các cơ quan tố tụng phải căn cứ vào đó để thực hiện chứ không được trưng cầu giám định nữa.
Tại phiên tòa phúc thẩm lần 2, các luật sư đề nghị cần làm rõ hai kết quả giám định thì kết quả nào có tính pháp lý cao hơn cũng là một đề nghị không đúng pháp luật. Khi xét xử phúc thẩm lần 2, TAND tỉnh Đồng Nai cần phải hủy bản án sơ thẩm đồng thời quyết định buộc anh Chiến chữa bệnh bắt buộc.
| Hoãn xử để làm rõ kết quả giám định Theo hồ sơ, năm 2001, Nguyễn Hùng Chiến (37 tuổi, ngụ thị xã Gò Công, Tiền Giang) bị chấn thương sọ não do tai nạn giao thông. Sau đó Chiến có dấu hiệu tâm thần, thiếu kiềm chế. Năm 2006, Chiến dùng dao chém vợ vì nghi ngờ vợ ngoại tình. Do Chiến có biểu hiện tâm thần nên Công an thị xã Gò Công ra quyết định trưng cầu giám định pháp y. Kết quả là Chiến bị rối loạn tâm thần phân liệt, không đủ năng lực trách nhiệm hành vi nên không bị xử lý hình sự. Sau đó gia đình đưa Chiến đến BV Tâm thần Trung ương 2 điều trị ngoại trú. Ngày 28-6-2012, Chiến dùng rựa tấn công ông Đặng Hiệp Thành ở Long Khánh, Đồng Nai, gây thương tật 67% tạm thời. Chiến bị Công an thị xã Long Khánh khởi tố về tội cố ý gây thương tích. Khi điều tra, Công an thị xã Long Khánh trưng cầu giám định tâm thần đối với Chiến. Viện Giám định tâm thần Trung ương 2 (TP Biên Hòa) kết luận Chiến bị rối loạn nhân cách và hành vi thực tồn, tại thời điểm gây án và hiện nay Chiến có khả năng điều khiển hành vi nhưng bị hạn chế do bệnh. Sau đó, cơ quan tố tụng thị xã Long Khánh hướng dẫn ông Thành làm đơn đề nghị TAND thị xã Gò Công hủy bỏ quyết định mất năng lực hành vi dân sự của Chiến trong vụ chém người trước đó. Nhận được yêu cầu, TAND thị xã Gò Công yêu cầu giám định về năng lực hành vi dân sự của Chiến tại Trung tâm Giám định pháp y tâm thần tỉnh Tiền Giang (thuộc Sở Y tế tỉnh Tiền Giang). Cơ quan này kết luận Chiến bị tâm thần phân liệt thể hoang tưởng, không đủ năng lực hành vi dân sự. Từ kết quả này, TAND thị xã Gò Công không chấp nhận yêu cầu của ông Thành. Ông Thành kháng cáo, TAND tỉnh Tiền Giang tuyên y án. Công an thị xã Long Khánh tiếp tục trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với Chiến tại Viện Giám định pháp y tâm thần Trung ương 2 và kết quả vẫn như cũ. Năm 2015, TAND thị xã Long Khánh xử sơ thẩm lần 1 phạt Chiến năm năm tù. Sau đó, TAND tỉnh Đồng Nai hủy án sơ thẩm vì có mâu thuẫn về kết quả giám định. Ngày 26-4-2015, TAND thị xã Long Khánh xử sơ thẩm lần 2 và cũng phạt Chiến năm năm tù. Mới đây, TAND tỉnh Đồng Nai mở phiên tòa phúc thẩm nhưng hoãn xử để làm rõ một số vấn đề xung quanh kết quả giám định. Họ đã nói Khi nào được trưng cầu giám định anh Chiến? Vậy cơ quan tố tụng thị xã Long Khánh và tỉnh Đồng Nai được quyền trưng cầu giám định tâm thần anh Chiến khi nào? Có hai tình huống: Một là khi không có các quyết định của TAND thị xã Gò Công, TAND tỉnh Tiền Giang bác yêu cầu hủy bỏ quyết định mất năng lực hành vi dân sự của anh Chiến. (Trưng cầu lần đầu của Công an thị xã Long Khánh là đúng; trưng cầu lầu 2 của cơ quan này sau khi có quyết định của TAND thị xã Gò Công và TAND tỉnh Tiền Giang là sai). Hai là khi anh Chiến đã điều trị khỏi, có kết luận của Hội đồng Giám định tâm thần về việc này, được TAND thị xã Gò Công, TAND tỉnh Tiền Giang hủy bỏ quyết định tuyên bố anh Chiến mất năng lực hành vi dân sự. |
