Chiều 9-12, Văn phòng UBND TP Hà Nội và báo Dân trí đã phối hợp tổ tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế”.
Hỗ trợ mạnh để người dân chuyển đổi sang xe xanh
Tại đây, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cho biết TP Hà Nội đang xây dựng dự thảo Nghị quyết về chuyển đổi giao thông xanh với nhiều chính sách để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp khi chuyển đổi sang phương tiện giao thông xanh.
Ông Long cho hay, chính sách đầu tiên tác động trực tiếp đến người dân chính là hỗ trợ tài chính khi chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện. Mức đề xuất phổ thông là 20% giá trị phương tiện, tối đa 5 triệu đồng/xe.
Với hộ nghèo, mức hỗ trợ có thể đạt 100% giá trị xe, tối đa 20 triệu đồng; hộ cận nghèo là 80%, tối đa 15 triệu đồng. TP cũng dự kiến hỗ trợ 30% lãi vay trong 12 tháng cho trường hợp mua xe trả góp, nhằm giảm rào cản chi phí ban đầu.
Mặt khác, Hà Nội đang làm việc với các hãng sản xuất để tiếp tục giảm giá bán, mở rộng ưu đãi. “Xe điện đã rẻ hơn nhiều so với 5-7 năm trước. Nếu có thêm chính sách giá từ nhà sản xuất, việc chuyển đổi sẽ nhanh hơn”, ông Long nói.
Với doanh nghiệp vận tải hành khách, hàng hóa, dịch vụ công ích, TP đề xuất hỗ trợ 30% lãi vay trong tối đa 5 năm, đồng thời cho phép tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển và Quỹ Bảo vệ môi trường. Đây là nhóm có tần suất vận hành lớn, phát thải cao nên nếu chuyển đổi sớm sẽ giúp giảm áp lực môi trường đô thị rõ rệt.
Ở nhóm phí – lệ phí, xe máy, mô tô chuyển đổi sang điện được hỗ trợ 50% phí đăng ký, riêng hộ nghèo – cận nghèo được hỗ trợ 100%. Taxi và xe buýt (hai nhóm chính trong hệ thống giao thông đô thị) nếu chuyển đổi, sử dụng biển số định danh cũ, được miễn toàn bộ phí đăng ký.
Đáng chú ý, các đơn vị cho thuê xe máy điện, xe đạp điện công cộng sẽ được miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố trong tối đa 5 năm vì phục vụ mục đích chia sẻ. TP cũng đang nghiên cứu mở rộng miễn phí vé xe buýt cho học sinh, sinh viên, công nhân khu công nghiệp, nhóm thường xuyên di chuyển bằng phương tiện công cộng.
Về hạ tầng trạm, Hà Nội dự kiến hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng, miễn 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu, hỗ trợ 30% lãi vay ngân hàng đối với dự án trạm tiếp năng lượng sạch đã được phê duyệt. Thủ tục đầu tư trạm sạc sẽ được rút gọn tối đa.
Người dân "sạc xe điện ở đâu"?
Trả lời câu hỏi người dân “Sạc xe điện ở đâu?”, ông Long cho biết TP đã tiến hành hai đợt khảo sát rộng khắp và tổng hợp được 110 vị trí tiềm năng, chủ yếu từ Vành đai 3 trở vào. Đây là các điểm có thể thí điểm ngay trong giai đoạn đầu.
“Sau thí điểm, chúng tôi sẽ mở rộng tiếp, tùy theo nhu cầu thực tế và hiệu quả đầu tư”, đại diện Sở Xây dựng nói.
Hiện quy chuẩn quốc gia về trạm sạc chưa được ban hành đầy đủ, đây là vướng mắc lớn. Sở đề xuất trước mắt sẽ triển khai thí điểm tại bãi đỗ xe hợp pháp và các vị trí đã xác định phù hợp. TP cũng đang xem xét phương án trạm đổi pin nhanh, một giải pháp giảm lo ngại về thời gian sạc và nguy cơ cháy nổ khi sạc tại nhà.
Thời gian tới, Hà Nội sẽ thuê tư vấn quốc tế để lập bản đồ tổng thể trạm sạc, tủ đổi pin trên toàn đô thị, đồng thời xây dựng bộ tiêu chí đầu tư, kỹ thuật, tài chính và lựa chọn nhà đầu tư sau giai đoạn thử nghiệm. “Nhà nước làm nền, doanh nghiệp làm lực lượng triển khai chính. Chỉ khi chính sách thông suốt và rõ ràng thì thị trường mới dám đầu tư lớn”, ông Long khẳng định.
Về những trường hợp chung cư cấm gửi xe điện hoặc từ chối sạc trong tầng hầm, ông Long cho biết theo Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 95/2024, 140/2025, tranh chấp trong vận hành chung cư thuộc thẩm quyền UBND cấp xã, phường.
TP yêu cầu chính quyền cơ sở phối hợp Ban quản trị chung cư phân tách khu vực để xe máy, xe máy điện, xe đạp điện; rà soát diện tích phù hợp để bố trí bãi để phương tiện sạch; xây dựng trạm sạc đạt chuẩn PCCC và an toàn điện.
Về dài hạn, Hà Nội kiến nghị các bộ ngành sớm ban hành quy chuẩn mới cho khu vực để xe điện tại tầng hầm.
Xe đang sử dụng vẫn được tiếp tục lưu thông
Liên quan đến lo ngại lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh quá nhanh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội cho biết TP không triển khai dàn trải mà phân nhóm rõ ràng:
Xe máy kinh doanh vận tải: 20% chuyển đổi trước 1-1-2027; 50% trước 1-1-2028; 100% hoàn thành trước 1-1-2030.
Taxi & ô tô kinh doanh đến 8 chỗ: Từ 1-7-2026, 100% phương tiện đầu tư mới hoặc thay thế phải dùng năng lượng sạch; 50% chuyển đổi trước 1-1-2028; 100% hoàn thành trước 1-1-2030.
Đại diện Sở Xây dựng cho biết quy định chỉ áp dụng với phương tiện đầu tư mới hoặc thay thế, không yêu cầu toàn bộ xe đang lưu hành phải chuyển đổi ngay. Các xe đang hoạt động bình thường, còn niên hạn và đáp ứng kỹ thuật vẫn được sử dụng.
“Nhiều báo mạng và người dùng hiểu chưa đầy đủ dẫn tới lo lắng không cần thiết. Chúng tôi khẳng định không có chuyện yêu cầu tất cả phương tiện phải chuyển sang xe điện ngay năm 2026”, ông Long nói.