Ngày 26-1, Tòa Công lý Quốc tế (ICJ) ra phán quyết đầu tiên về vụ Nam Phi kiện Israel tội diệt chủng, yêu cầu Israel ngăn chặn các hành động diệt chủng chống lại người Palestine nhưng không yêu cầu ngừng bắn ở Gaza, theo hãng tin Reuters.
Nội dung phán quyết đầu tiên
Trong phiên tòa ngày 26-1, 17 thẩm phán của ICJ đồng ý rằng tòa này có thẩm quyền xét xử vụ kiện do Nam Phi khởi xướng. Ngoài ra, ICJ cũng đưa ra các biện pháp tạm thời cho vụ kiện.
Đầu tiên, ICJ yêu cầu Israel phải “thực hiện mọi biện pháp trong khả năng của mình” để ngăn chặn hành vi vi phạm Công ước diệt chủng” và “đảm bảo ngay lập tức” rằng quân đội Israel không thực hiện bất kỳ hành vi nào vi phạm quy định trong điều luật.
Bên cạnh đó, tòa cũng yêu cầu Israel đảm bảo lưu giữ các bằng chứng liên quan cáo buộc diệt chủng.
Theo phán quyết, Israel phải thực hiện mọi biện pháp “để ngăn chặn và trừng phạt hành vi kích động” có thể phạm tội diệt chủng ở Dải Gaza và “thực hiện các biện pháp ngay lập tức và hiệu quả” để đảm bảo điều khoản này được thực thi.
Cuối cùng, ICJ yêu cầu Israel nộp báo cáo cho tòa về tất cả biện pháp đã thực hiện nhằm thực thi phán quyết trong vòng một tháng kể từ ngày ra phán quyết.
Theo Reuters, phán quyết của ICJ không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của Nam Phi, bao gồm việc yêu cầu Israel “đình chỉ ngay lập tức các hoạt động quân sự ở Gaza”. Tuy nhiên, phán quyết thể hiện một bước thụt lùi về mặt pháp lý đối với Israel khi yêu cầu của nước này về việc bác bỏ vụ kiện không được chấp thuận.
Phản ứng các bên
. Chính phủ Nam Phi ngày 26-1 gọi phán quyết của ICJ là một “chiến thắng quyết định” đối với luật pháp quốc tế, nói rằng Nam Phi sẽ tiếp tục hành động trong khuôn khổ các tổ chức toàn cầu để bảo vệ quyền của người Palestine ở Gaza.
Nam Phi cũng hoan nghênh các biện pháp tạm thời của ICJ và cho biết nước này hy vọng Israel sẽ không hành động cản trở việc thực thi phán quyết của tòa.
. Về phía Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu hoan nghênh quyết định của ICJ khi không yêu cầu ngừng bắn ở Gaza, nhưng gọi cáo buộc diệt chủng là “thái quá” và cho biết Israel sẽ tiếp tục tự vệ.
“Tuyên bố rằng Israel đang phạm tội diệt chủng đối với người Palestine không chỉ sai mà còn quá đáng và việc tòa sẵn sàng thảo luận về vấn đề này là một sự ô nhục sẽ không thể xóa bỏ trong nhiều thế hệ” - ông Netanyahu phát biểu qua video ngay sau phán quyết của ICJ.
. Bộ Ngoại giao và Người nước ngoài Palestine hoan nghênh phán quyết của ICJ, gọi phán quyết là một “lời nhắc nhở quan trọng” rằng không có quốc gia nào đứng trên luật pháp.
Ngoại trưởng Palestine - ông Riyadh Maliki cho rằng Israel đã không thuyết phục được ICJ rằng nước này không vi phạm Công ước diệt chủng năm 1948.
“Các thẩm phán ICJ đã nhìn thấu sự chính trị hóa, sự chệch hướng và những lời dối trá trắng trợn của Israel. Palestine kêu gọi tất cả quốc gia đảm bảo tôn trọng trật tự của ICJ, bao gồm Israel” - ông Maliki nhấn mạnh.
. Phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas (kiểm soát Dải Gaza, Palestine) ngày qua cũng ra tuyên bố ca ngợi phán quyết “quan trọng” của tòa, cho rằng phán quyết “góp phần cô lập Israel”, theo kênh Al Jazeera.
“Quyết định của ICJ là một diễn biến quan trọng góp phần cô lập Israel và vạch trần tội ác của nước này ở Gaza” - theo tuyên bố của Hamas.
. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cũng hoan nghênh phán quyết và nói rằng ông hy vọng phán quyết sẽ ngăn chặn các cuộc tấn công nhằm vào dân thường.
. Ngoại trưởng Iran - ông Hossein Amir-Abdollahian kêu gọi chính quyền Israel “đưa ra công lý” sau phán quyết của ICJ.
Ông Amir-Abdollahian cũng chúc mừng Nam Phi và người dân Palestine đã “thành công” tại ICJ.
“Tôi phải nhấn mạnh rằng sự ủng hộ toàn diện của Nhà Trắng đối với tội ác của những người theo chủ nghĩa Phục quốc Do Thái sẽ không bao giờ bị lãng quên và được dư luận xem xét, theo dõi” - Ngoại trưởng Iran nói thêm.
. Mỹ cho rằng phán quyết của ICJ phù hợp với quan điểm của Washington rằng Israel có quyền hành động, song nhắc lại lập luận rằng những cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng ở Gaza là “vô căn cứ”.
“Chúng tôi tiếp tục tin rằng các cáo buộc về tội diệt chủng là vô căn cứ. Chúng tôi lưu ý rằng tòa đã không đưa ra kết luận nào về tội diệt chủng hay kêu gọi ngừng bắn trong phán quyết của mình” - tờ The Guardian dẫn lời một phát ngôn viên (không nêu tên) của Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay.
. Đức kêu gọi Israel tuân thủ phán quyết của tòa và cho phép cung cấp ngay lập tức viện trợ nhân đạo cho người Palestine. Đức là quốc gia cam kết can thiệp vào vụ Nam Phi kiện Israel tội diệt chủng với tư cách là bên thứ ba để bảo vệ hành động tự vệ của Israel.
