Sáng 24-4, UBND quận 5 (TP.HCM) và Bệnh viện Nhiệt đới TP.HCM tổ chức lễ khánh thành giai đoạn 1 công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (nằm trong khuôn viên Bệnh viện Nhiệt đới) nơi Tổng Bí thư Trần Phú bị giam giữ và hi sinh.
Sau đó, đoàn đại biểu đã đến khu vực bảng công trình thực hiện nghi thức hoàn thành công trình mừng 120 năm ngày sinh Tổng bí thư Trần Phú (1-5-1904 - 1-5-2024).
Khu trại giam bệnh viện Chợ Quán (nay là Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh) được xây dựng xong vào năm 1864, được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam, đơn vị trực thuộc Trung ương Hội Kỷ lục gia Việt Nam công nhận là "Bệnh viện lâu đời nhất Việt Nam".
Thời điểm bắt đầu đi vào hoạt động, bệnh viện này chuyên điều trị các loại bệnh truyền nhiễm và bệnh tâm thần. Do nhu cầu điều trị bệnh tâm thần nên trong bệnh viện có xây một khu riêng biệt dành riêng để nhốt các bệnh nhân này
Sau đó, nơi đây trở thành nơi giam giữ nhiều chiến sĩ cách mạng của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Cũng tại khu trại giam này, Tổng Bí thư Trần Phú - Tổng bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam đã bị giam giữ và hi sinh tại đây vào ngày 6-9-1931.
Sau gần 150 năm xây dựng, di tích Trại giam Bệnh viện Chợ Quán bị xuống cấp khá nặng nề. Nhiều phòng giam phải đóng cửa, ngừng phục vụ khách tham quan…
Chính vì vậy, vào cuối năm 2022, Sở VH&TT TP.HCM đã trình UBND TP.HCM đề án tu bổ, tôn tạo, tái hiện xây dựng mới di tích này nhằm giải quyết triệt để tình trạng xuống cấp và nâng tầm nội dung trưng bày để phát huy giá trị.
Tại hội thảo khoa học "Tầm quan trọng, giá trị lịch sử Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán - nơi đồng chí Trần Phú - Tổng bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam bị giam giữ và hi sinh" hồi tháng 5-2023, ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM cũng đã yêu cầu các bên liên quan khẩn trương triển khai các bước thực hiện đề án tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử này.
Ngày 28-12-2023, UBND quận 5 đã tổ chức lễ khởi công tu bổ, tôn tạo di tích. Qua bốn tháng triển khai đã hoàn thành giai đoạn 1 tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán, nơi Tổng Bí thư Trần Phú bị giam giữ và hy sinh.
Cụ thể, giai đoạn 1 đã tu bổ nhà giam theo nguyên trạng, hoàn thành nhân Kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1-5-1904 – 1-5-2024).
Tiếp đó, giai đoạn 2 sẽ tập trung mở rộng diện tích và xây dựng nhà mới để tiếp đón khách tham quan Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, nhà trưng bày các hiện vật.
Trước đó, bà Trần Thị Minh Tân, Trưởng phòng Văn hóa và thông tin quận 5 cho biết đề án tu bổ, tôn tạo gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 là tu bổ, tôn tạo nhà giam, chốt canh theo nguyên trạng khu đất di tích với diện tích 2.211,5m2; hoàn thành trong tháng 4-2024 nhân kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Trần Phú (1-5-1904 - 1- 5-2024).
Giai đoạn 2 của đề án hoàn thành toàn bộ công trình chào mừng Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30- 4- 1975 - 30-4 -2025).
