Bằng sự tiện ích, giá cả lại vừa phải, đồ nhựa ngày càng trở nên phổ biến trong cuộc sống. Nhưng những sản phẩm gia dụng làm bằng nhựa như chai nước, hộp, lọ mà bạn mua không phải cái nào cũng giống nhau, và sự khác biệt quan trọng chính là mức độ độc hại của loại nhựa mà cấu tạo nên chúng. Nhưng tựu chung, chúng đều gây hại cho sức khỏe con người nếu không sử dụng đúng cách.
Thông thường mỗi loại nhựa đều được biểu thị bằng chữ cái hoặc con số, thường nằm giữa hình tam giác với các mũi tên và có thể tìm thấy trên vỏ hoặc dưới đáy các sản phẩm nhựa. Đây cũng là cách để chúng ta có thể phân biệt và lựa chọn các vật dụng nhựa sao cho đúng mục đích sử dụng, nhằm giảm thiểu sự thôi nhiễm chất độc hại vào thực phẩm.
Smallfootprintfamily đã chỉ ra bảy ký hiệu nhựa và mức độ độc hại hoặc an toàn của nó.
Số 1 - PET (Polyethylene terephthalate)
Nhựa PET là một trong số những loại được sử dụng phổ biến làm sản phẩm gia dụng, ví dụ như chai nước khoáng, nước ngọt, bia và bao bì đóng gói như nước sốt cà chua, đựng mứt, thạch.
Nhựa PET có thể sử dụng nhưng nên tránh nguồn nhiệt cao và không nên tái sử dụng quá nhiều lần.
Đây là ký hiệu chỉ loại nhựa chỉ sử dụng duy nhất một lần, nên nếu dùng đi dùng lại có thể tăng nguy cơ làm hòa tan các kim loại nặng và hóa chất cấu tạo nên chúng, ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone trong cơ thể. Nhựa PET rất khó làm sạch, mức độ tái chế cũng rất thấp, vì vậy tốt nhất hãy vứt đi ngay khi dùng xong.
Nếu tái sử dụng để đựng nước nóng quá 70 độ C, không chỉ biến dạng mà còn phân giải ra các chất có hại cho sức khỏe. Chế phẩm nhựa này nếu sử dụng quá 10 tháng có thể sinh ra các chất gây ung thư.
Có một số vấn đề cần lưu ý là antimon, một nguyên tố kim loại có chất lượng độc hại, bị rò rỉ từ PET. Tỉ lệ rò rỉ tăng theo nhiệt độ. Thông thường, lượng antimon thấm vào chất lỏng thấp hơn mức độ ô nhiễm tối đa của Cơ quan Bảo vệ môi trường Hoa Kỳ. Nhưng giả định rằng container vẫn ở nhiệt độ phòng.
Theo Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), antimon có thể gây ra các vấn đề sức khỏe cấp tính và mạn tính chẳng hạn như tiêu chảy, nôn mửa, loét dạ dày...
Các nghiên cứu chỉ ra rằng lưu trữ các chai này trong thời gian dài và ở nhiệt độ tăng có thể dẫn đến lượng antimon không lành mạnh. Ví dụ, một chai được lưu trữ ở 60 độ C trong 176 ngày sẽ mang lại mức độ không lành mạnh (mức độ ô nhiễm tối đa (MCL) là 6 ppb), như một chai được lưu trữ ở 85 độ C chỉ trong 1,3 ngày. Đây là những nhiệt độ rất hợp lý và thường có thể đạt được trong nhà để xe ấm, hoặc xe hơi trong mùa hè.
Ba năm trước, một nghiên cứu cho thấy rằng lò vi ba có thể làm tăng đáng kể tốc độ mà antimon hòa vào chai PET. Các tác giả khuyến cáo rằng, các nhà sản xuất chai nhựa trước khi sử dụng đầu tiên để loại bỏ các chất ô nhiễm kim loại như antimon.
Và trong năm 2012, một nghiên cứu chỉ ra rằng ngoài antimon, các hợp chất brom hóa cũng có thể thấm vào chai PET. Bromine, một nguyên tố tự nhiên là chất lỏng ở nhiệt độ phòng, có thể gây kích ứng da, màng nhầy và các mô. Nhưng nó không rõ ràng từ nghiên cứu nếu nồng độ của brom bị rò rỉ ở mức nguy hiểm.
Số 2 - HDP
HDP/HDPE (nhựa nhiệt dẻo mật độ cao) là loại dùng để chế tạo bình nhựa cứng như bình đựng sữa, bình đựng chất tẩy rửa, dầu ăn, đồ chơi và một số túi nhựa. Ngoài ra, HDPE còn sử dụng để chế tạo túi nhựa, vật liệu cách nhiệt hay ống nhựa. Polyethylene là họ nhựa phổ biến nhất trên thế giới với độ dẻo, bền chắc, khả năng chống ẩm rất tốt.
Loại nhựa này không thải ra chất độc hại, vì thế đây là loại thường được chọn vì an toàn nhất trong các loại nhựa.
Nhưng, như một nghiên cứu năm 2011 đã chỉ ra, hầu hết các sản phẩm nhựa đều sinh ra các hóa chất estrogen, bao gồm HDPE. Hóa chất có hoạt động estrogen (EA) bị nghi ngờ gây ra các vấn đề sức khỏe, đặc biệt là ở liều thấp ở động vật có vú và thai nhi. Tiếp xúc với EA đã được chứng minh là làm thay đổi cấu trúc tế bào của con người, tạo ra những rủi ro tiềm tàng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Số 3: PVC (Polyvinyl clorua)
PVC là loại nhựa mềm và dẻo, được sử dụng khá phổ biến để sản xuất bao bì thực phẩm trong suốt, chai đựng dầu ăn, đồ chơi, túi nhựa, thẻ tín dụng, chai dầu, đồ chơi bằng nhựa, nước tẩy rửa, túi máu, khăn trải bàn và các vật liệu xây dựng khác. PVC được coi là loại nhựa độc hại nhưng vẫn được sử dụng rộng rãi nhất trong các sản phẩm tiêu dùng trên thế giới, chỉ sau polyethylene, do có chi phí rẻ, tính chất dẻo dai, bền và trong suốt.
PVC chứa nhiều hóa chất độc hại, trong đó có chì và DEHP, một loại phthalate được sử dụng làm chất làm mềm dẻo. Những hóa chất này làm gián đoạn hệ thống nội tiết của động vật hoang dã, gây ung thư tinh hoàn, biến dạng sinh dục, số lượng tinh trùng thấp và vô sinh ở một số loài, bao gồm gấu Bắc cực, hươu, cá voi, rái cá và ếch. Các nhà khoa học tin rằng phthalate gây ra những tác hại tương tự ở người.
Loại nhựa này có thể chứa hoặc ứ đọng các chất độc hại có thể gây ra ung thư hoặc thay đổi hormone giới tính ở người, đặc biệt khi đốt cháy. Nên tránh xa và không nên sử dụng lại.
Số 4: Polyethylene mật độ thấp (LDPE)
LDPE được coi là nhựa có độc tố thấp và được sử dụng trong một số loại túi có thể giặt khô, bao bì nhựa, túi gói bánh, báo giấy, thực phẩm đông lạnh hay hộp bìa giấy carton đựng sữa.
Đây là những chai được làm từ loại nhựa an toàn nhất và có thể đảm bảo tái sử dụng nhiều lần. LDPE thuộc họ nhựa Polyethylene nhưng với mật độ thấp hơn so với HDPE. Tuy nhiên, nó vẫn giữ được các đặc tính cơ bản như dẻo, dai, chống ẩm tốt. Song theo một số tài liệu thì các sản phẩm chứa chất này không nên làm nóng trong lò vi sóng, tránh nhiệt độ cao vì sẽ giải phóng hóa chất độc hại.
Lời khuyên: An toàn để sử dụng.
Số 5: PP (polypropylene)
Là loại nhựa màu trắng hoặc gần như trong suốt, dùng để làm cốc đựng sữa chua, sirô, hoặc cốc cà phê, thậm chí là ống hút. Chất này bền và nhẹ, chịu được ở nhiệt độ 167 độ C nên có thể tái sử dụng, quay trong lò vi sóng. PP cũng chống được ẩm và chất nhờn rất tốt.
Nhựa PP an toàn để sử dụng. Ảnh: Internet
Nhựa PP còn dùng để chế tạo tã lót dùng một lần, áo choàng giữ nhiệt, phụ tùng xe hơi như cản gió, thảm xe. Đây là loại nhựa an toàn cho thực phẩm và đồ uống, có thể tái sử dụng nhiều lần.
Số 6: PS (polystyrene)
Polystyrene còn được gọi là “Styrofoam”, thông dụng và được sử dụng trong khay đựng trứng, đĩa dùng một lần, chén và bát, hộp đựng đồ ăn một lần hay bao bì đựng thực phẩm... Khi được làm nóng, polystyrene có thể giải phóng styrene - một chất độc thần kinh và chất gây ung thư.
Lời khuyên: Cố gắng tránh đựng thức ăn, đồ uống trong hộp nhựa PS hoặc thậm chí không nên sử dụng chúng. Nếu có dùng, hãy tránh dùng gần nguồn nhiệt cao.
Số 7: Các loại nhựa khác
Những chai nước lớn, chai đựng nước trái cây, chai đựng nước sốt cà chua, mắt kính, DVD, đĩa Blu-ray, nhiều vật dụng nhà cửa, xe hơi và thậm chí cả bình sữa cho trẻ nhỏ sẽ có số 7 ở dưới đáy chai.
Nhựa số 7 không nên tái sử dụng. Ảnh: Internet
Đây là loại nhựa hoặc hỗn hợp nhựa không thuộc các dạng trên. Thật khó để biết chắc chắn loại chất độc nào có trong chất dẻo số 7 vì chúng thay đổi quá nhiều, nhưng có khả năng rất tốt nếu chúng là nhựa polycarbonate. Nếu chúng chứa bisphenol-A (BPA) hoặc Bisphenol-S (BPS) thì rất tệ. BPA và BPS đều là những rối loạn nội tiết gây trở ngại cho hormone của cơ thể, ảnh hưởng đến tâm trạng, sự tăng trưởng và phát triển của cơ thể, chức năng mô, chuyển hóa, chức năng tình dục và khả năng sinh sản.
Lời khuyên: Không nên tái sử dụng bằng mọi cách.
