Trong nhiều năm qua, lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại Lebanon (UNIFIL) giữ nhiệm vụ giám sát lệnh ngừng bắn giữa Lebanon và Israel. Theo tờ The Washington Post, các bên liên quan ít nhiều đã tuân thủ lệnh này kể từ khi nó bắt đầu có hiệu lực từ năm 2006.
Tuy nhiên, kể từ tháng 10, giao tranh giữa Israel và nhóm chiến binh Hezbollah (Lebanon) qua Đường Xanh (ranh giới phân định không chính thức giữa Lebanon và Israel) diễn ra khá liên tục. Đôi khi các cuộc giao tranh này có nguy cơ bùng nổ thành cuộc xung đột toàn diện.
Trung tá người Tây Ban Nha José Irisarri – thành viên UNIFIL - cho biết có những lúc "mọi thứ đang bình lặng" nhưng sau đó "bùng nổ hai ngày giao tranh không ngừng nghỉ".
Trong bối cảnh dân thường ở cả hai bên biên giới sơ tán, vị trí của UNIFIL cũng thay đổi. Theo đó, từ việc giám sát các vi phạm tại biên giới Israel-Lebanon, các thành viên UNFIL giờ đây phải tuần tra các vùng thường xuyên xảy ra giao tranh.
"Chúng tôi không hành động chống lại bất kỳ ai. Nhưng nếu UNIFIL không ở đây, tôi chắc chắn tình hình sẽ leo thang" – ông Irisarri nói.
Nhiệm vụ của UNIFIL
UNIFIL được thành lập vào năm 1978. Lực lượng này có vai trò giảm căng thẳng giữa các bên bằng cách truyền đạt thông điệp giữa quân đội Lebanon và lực lượng Israel.
Không chỉ có nhiệm vụ bảo đảm hòa bình, UNIFIl còn có nhiệm vụ giúp đỡ người dân trong khu vực giao tranh khi cần thiết.
UNIFIL cung cấp viện trợ nhân đạo cho người dân ở những khu vực họ phải đối mặt tình hình chiến sự. Theo ông Albar, nhiều lần giao tranh giữa Israel và Hezbollah nổ ra, người dân thường trú ẩn tại các cơ sở của UNIFIL.
Tuần trước, người đứng đầu thị trấn Ebel El Saqi (Lebanon) đã nhờ các kỹ sư Tây Ban Nha trong UNIFIL quét và nhổ cây bụi khỏi sân chơi của trẻ em trong thị trấn.
"Họ không thể làm những việc này vì giao tranh” – ông Irisarri cho biết.
Ngoài ra, theo ông Irisarri, nhiệm vụ của UNIFIL còn là "báo cáo những gì họ nhìn thấy hoặc nghe thấy" cho các cơ quan liên quan.
Từ căn cứ của UNIFIL, gần đây, lực lượng gìn giữ hòa bình đã nhìn thấy một số xe tăng của Israel tiến đến hàng rào Đường Xanh bên phía Israel. Israel đã tiến hành các cuộc không kích dữ dội vào Kfarkela, phía nam Deir Mimas (Lebanon), cách căn cứ của lực lượng gìn giữ hòa bình chưa đầy 8 km.
Theo đó, một quả đạn phá boongke lớn đã phát nổ ở thung lũng gần đó. Lực lượng gìn giữ hòa bình ghi nhận vụ nổ này. Trong trường hợp cần thiết, họ được phép sử dụng vũ lực, nhưng chỉ để tự vệ.
Nỗ lực thiết lập hòa bình
Trước đây, UNIFIL có một cơ chế hòa giải chính thức là đưa các quan chức quân sự Israel và Lebanon vào cùng một phòng họp để thảo luận với đại diện của UNIFIL. Quân đội Lebanon cũng đại diện cho quyền lợi của nhóm vũ trang Hezbollah trong cơ chế này. Tuy nhiên, cơ chế này đã bị đình chỉ kể từ tháng 10-2023.
Cuộc xung đột hiện tại bắt đầu vào ngày 8-10-2023, khi Hezbollah phát động các cuộc tấn công vào Israel để thể hiện sự ủng hộ nhóm vũ trang Hamas (kiểm soát Dải Gaza).
Lãnh đạo Hezbollah – ông Hasan Nasrallah đã nhiều lần tuyên bố Hezbollah sẽ ngừng các cuộc tấn công nếu thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza được ký kết. Phía Israel cũng tuyên bố không muốn xung đột toàn diện nổ ra. Tuy nhiên, một số quan chức cấp cao Israel nhiều lần tỏ ý muốn chuyển trọng tâm hoạt động của Lực lượng Phòng vệ Israel sang biên giới phía bắc, để đối phó với Hezbollah.
Nguy cơ xung đột toàn diện lên đến đỉnh điểm vào mùa hè này. Ngày 30-7, Israel đã ám sát một chỉ huy cấp cao của Hezbollah ở vùng ngoại ô Beirut (Lebanon). Chưa đầy một tháng sau, vào ngày 25-8, Hezbollah và Israel đã giao tranh dữ dội. Israel cũng bắt đầu các cuộc tấn công “phủ đầu” vào Israel.
Vào sáng 25-8, Đại úy Alfonso Albar – thành viên UNIFIL cho biết lực lượng gìn giữ hòa bình UNIFIL – cho biết lực lượng này được đặt ở mức báo động 3 (mức báo động cao nhất).
"Chúng tôi đã ở trong boongke 5 giờ đồng hồ. Chúng tôi có thể nghe thấy rất nhiều âm thanh của hệ thống đánh chặn tên lửa Vòm Sắt (Iron Dome) của Israel" – ông Albar nói.
Hiện tại, hàng chục quả đạn được Israel và Hezbollah phóng qua lại hàng ngày.
"Số lượng vi phạm là rất lớn” – bà Kandice Ardiel, người phát ngôn của UNIFIL cho biết. Bất chấp loạt pháo kích, lực lượng gìn giữ hòa bình vẫn phối hợp với phía Israel và Lebanon để tạo điều kiện cho các nhiệm vụ thường ngày ở khu vực biên giới như chữa cháy hoặc sửa chữa tiện ích được hoạt động.
Căn cứ của lực lượng Tây Ban Nha trong UNIFIL cách đường ranh giới Xanh vài trăm m, nằm gần góc nơi biên giới giữa Syria, Israel và Lebanon. Từ các tháp canh, lực lượng gìn giữ hòa bình có thể nhìn thấy các boongke quân sự của Israel, các vị trí mà Hezbollah đã bắn.
Căn cứ này không bị tấn công trong cuộc giao tranh vừa qua. Ngoài ra, tất cả thành viên lực lượng gìn giữ hòa bình UNIFIL đều an toàn. Tuy nhiên, vào tháng 9, một công nhân hợp đồng của UNIFIL đã thiệt mạng sau một cuộc tấn công và một thợ cắt tóc làm việc với UNIFIL đã bị thương, do hỏa lực trúng đạn từ phía Israel.
Các quan chức UNIFIL thừa nhận rằng nếu xung đột toàn diện nổ ra, họ khó mà hạ nhiệt nó.
Theo ông Thanassis Cambanis – giám đốc tổ chức nghiên cứu Century International, lực lượng này được coi là "mô hình để quản lý xung đột và tránh leo thang ngoài ý muốn, không phải để giải quyết xung đột và đảo ngược các cuộc leo thang cố ý, dựa trên sự ngờ vực và tính toán sai lầm”.
