Lý do nhiều người liên quan vụ Vạn Thịnh Phát không bị xem xét trách nhiệm hình sự

Ngày 6-3, TAND TP.HCM tiếp tục xét xử sơ thẩm đối với bị cáo Trương Mỹ Lan (cựu chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) cùng 85 bị cáo khác về những sai phạm xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan. Phiên toà tiếp tục với phần công bố cáo trạng của đại diện VKS.

Trong vụ án này, bị cáo Trương Mỹ Lan bị xét xử về ba tội danh tham ô tài sản, đưa hối lộ và vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Gây thiệt hại cho SCB 498.000 tỉ đồng

Trong đó, đối với hành vi phạm tội tham ô tài sản và vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, các hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, bà Trương Mỹ Lan bị cáo buộc dù không nắm chức vụ gì tại SCB nhưng với việc nắm giữ 91,5% cổ phần, đã chi phối, lũng đoạn chỉ đạo toàn bộ hoạt động ngân hàng SCB.

Cụ thể, trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến tháng 10 năm 2022, Trương Mỹ Lan đã thâu tóm, nắm giữ trên thực tế số lượng cổ phần gần tuyệt đối của Ngân hàng SCB (từ 85% đến 91,5% cổ phần), qua đó trở thành cổ đông có “quyền lực” để chỉ đạo, điều hành, thực chất là thao túng toàn bộ hoạt động của Ngân hàng SCB, phục vụ cho các mục đích khác nhau của mình.

Bà Lan cùng nhiều đồng phạm đã thực hiện một chuỗi hành vi gồm: tuyển chọn, bố trí nhân sự thân tín của mình vào các vị trí chủ chốt tại Ngân hàng SCB; thành lập một số đơn vị thuộc Ngân hàng SCB chuyên trách cho vay, giải ngân theo yêu cầu của bà Lan; thành lập, sử dụng hàng ngàn Công ty “ma”, thuê nhiều cá nhân; câu kết với các cá nhân đứng đầu nhiều doanh nghiệp liên quan để thực hiện tội phạm.

Cạnh đó, thông đồng với nhiều công ty thẩm định giá để nâng khống giá trị tài sản bảo đảm; tạo lập số lượng rất lớn hồ sơ vay vốn khống để rút tiền từ Ngân hàng SCB; lập phương án rút tiền, “cắt đứt” dòng tiền sau giải ngân; bán nợ xấu, bán các khoản cấp tín dụng trả chậm để giảm dư nợ tín dụng, giảm nợ xấu, để che giấu sai phạm; mua chuộc, tác động người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan Nhà nước làm trái công vụ.

Vì đều là các khoản vay khống, khi đến hạn không trả được nợ, bà Lan cùng đồng phạm tiếp tục tạo ra các khoản vay khống khác, số tiền rút ra sử dụng ngày càng nhiều dẫn đến hậu quả thiệt đặc biệt lớn.

Áp dụng nguyên tắc có lợi cho bị cáo, sau khi trừ giá trị tài sản đảm bảo, cáo trạng xác định bị cáo Lan gây thiệt hại cho SCB khoảng 498.000 tỉ đồng.

Lý do không bị xem xét trách nhiệm hình sự

Đáng chú ý, VKS lý giải lý do một số đối tượng tuy có hành vi vi phạm nhưng không bị xem xét trách nhiệm hình sự.

Cụ thể là một số đối tượng tại ngân hàng SCB như nhóm cán bộ ở cấp đơn vị, chi nhánh cho vay; tái thẩm định cho vay; tham mưu cho Ban Tổng giám đốc, cán bộ giúp việc cho HĐQT, Ban Kiểm soát có tham gia trong hồ sơ vay vốn không đảm bảo quy định; kiểm tra, kiểm soát hoạt động Ngân hàng SCB và những người ở cấp đơn vị, chi nhánh tham gia hạch toán liên quan đến tiền giải ngân đối với các khoản vay của Trương Mỹ Lan, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Các cá nhân này đều là những người lệ thuộc, làm công ăn lương, không giữ chức vụ, vị trí chủ chốt, họ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn theo yêu cầu. Quá trình điều tra tích cực hợp tác, góp phần có hiệu quả vào việc điều tra, xử lý tội phạm nên không xem xét trách nhiệm hình sự.

Đối với các bị can trong vụ án, ngoài hành vi bị điều tra, truy tố còn thực hiện hành vi sai phạm khi giữ các vị trí, vai trò thứ yếu trong việc tạo lập hồ sơ vay vốn khống, giải ngân để Trương Mỹ Lan sử dụng. Khi thực hiện hành vi sai phạm đều là những người lệ thuộc, làm công ăn lương, thực hiện nhiệm vụ theo yêu cầu của lãnh đạo Ngân hàng SCB. Do vậy, không xem xét trách nhiệm hình sự những người này đối với các khoản vay đã tham gia ở vai trò, vị trí thứ yếu.

Cạnh đó, một số đối tượng thuộc hệ sinh thái Tập đoàn VTP như nhóm đối tượng được thuê đứng tên ký khoản vay, đứng đại diện pháp luật công ty ký hồ sơ vay, đứng tên tài sản bảo đảm, ký chứng từ rút, chuyển tiền, làm nhân viên kế toán, nhân sự hành chính ... liên quan đến các hồ sơ vay vốn không đảm bảo là các đối tượng có vai trò thứ yếu, ngoài tiền lương được trả không được hưởng lợi gì khác, bản thân không nhận thức được hành vi đứng tên như trên giúp sức cho Trương Mỹ Lan rút tiền Ngân hàng.

Họ là những người lệ thuộc, thực hiện nhiệm vụ do các đối tượng khác thuê, quá trình điều tra thành khẩn khai báo nên không xem xét trách nhiệm hình sự đối với những người này.

Cạnh đó, có ba cá nhân đã chết nên không xem xét trách nhiệm hình sự.