LTS: Ở biển Đông, Trung Quốc áp dụng “chiến tranh ba mặt trận”. Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, ba mặt trận trên bao gồm chiến tranh dư luận, chiến tranh tâm lý và chiến tranh pháp lý.Pháp Luật TP.HCM xin giới thiệu loạt bài viết phân tích các toan tính của Trung Quốc trong ba loại chiến tranh phi vũ trang này ở biển Đông.
Theo GS Carl Thayer, thuộc Học viện Quốc phòng Úc, chiến tranh dư luận là một chiến lược được thiết kế nhằm gây ảnh hưởng đối với dư luận quốc tế, tìm kiếm hậu thuẫn cho Trung Quốc (TQ) và làm nản lòng đối thủ trong việc theo đuổi các hành động trái với lợi ích của TQ. Thực tế, không chỉ với nước ngoài, mà chính người TQ cũng là mục tiêu quan trọng của chiến lược này.
Chiêu trò đánh vào dư luận
Chiến tranh dư luận (hay chiến tranh truyền thông) được thực hiện một cách liên tục và lâu dài. Phương tiện của chiến tranh dư luận gồm hai nhóm chính. Thứ nhất là nhóm phương tiện tuyên truyền: Báo chí-truyền thông, nhất là Tân Hoa xã và Đài Truyền hình Trung ương TQ (CCTV) có hệ thống phủ sóng toàn cầu với nhiều ngôn ngữ. Ngoài ra còn có tờ Thời Báo Hoàn Cầu (Global Times), Trung Hoa Nhật Báo (China Daily). Về mạng xã hội, TQ đặc biệt đầu tư Sina Weibo thay vì cho phép Facebook, Twitter hoạt động. TQ còn đầu tư các kênh giải trí như phim ảnh, trò chơi online; các phương tiện học thuật như viện nghiên cứu, bảo tàng, luận án, bài nghiên cứu, sách giáo khoa, hội thảo khoa học.
Thứ hai là nhóm kiểm duyệt thông tin biển Đông. Theo nghiên cứu của chuyên gia Laura Jackson, chuyên gia thường xuyên làm việc với ĐH Cambridge và Bộ Quốc phòng Mỹ về TQ, có đến hai triệu nhà phân tích quan điểm công chúng (trong nước và nước ngoài) về biển Đông thực hiện công tác kiểm duyệt các nền tảng thông tin về biển Đông.
Các hoạt động tuyên truyền của Bắc Kinh bao gồm hai nội dung chính: (i) Yêu sách đường chín đoạn và quyền lịch sử của TQ ở biển Đông là không thể chối cãi; yêu cầu chính đáng của các nước trong khu vực biển Đông như Philippines, Việt Nam... là vô lý. Các cáo buộc gây hấn nhằm vào TQ là không đúng và là sự “đổ lỗi” không có căn cứ; (ii) TQ chỉ tôn trọng đàm phán song phương với các quốc gia trong khu vực, trong khi các nước thứ ba như Mỹ, Úc, Nhật Bản, hay EU họ đều không tôn trọng luật pháp, làm gia tăng căng thẳng tại biển Đông.
Ở cấp độ chiến thuật, các vụ gây hấn ở biển Đông gần đây như tàu TQ vào khu vực EEZ và thềm lục địa Việt Nam, vào EEZ của Philippines, Malaysia, hay vụ giàn khoan HD 981 năm 2014 đều cho thấy TQ giữ tính chất thông tin trong “vùng xám”. Trong khi hung hăng trên thực địa, giới chính trị gia TQ vẫn giữ thái độ kiềm chế, ngôn từ trích lọc cẩn thận như kêu gọi các bên “kiên nhẫn”, cam kết “không nổ súng trước”, giải quyết “bằng giải pháp hòa bình”, hay “vẫn là người bạn tốt” của các nước (như Philippines).
Chiến tranh dư luận là một trong ba mặt trận nguy hiểm của TQ ở biển Đông. Ảnh minh họa: INTERNET
“Tin giả của thế kỷ”
Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines Antonio Carpio vào tháng 1-2019 chỉ ra rằng các tuyên bố hay yêu sách của TQ về các quyền lịch sử của họ đối với toàn bộ khu vực quần đảo Trường Sa (của Việt Nam) và bãi cạn Scarborough là “tin giả của thế kỷ”. Mới đây (19-7), tại một diễn đàn ở ĐH Philippines, ông Antonio Carpio một lần nữa lặp lại quan điểm này.
“Người dân TQ từ lâu đã được dạy rằng họ chính là chủ nhân duy nhất của biển Đông. Tuy nhiên, họ lại không tiếp cận được các thông tin trái chiều do sự kiểm duyệt Internet ở TQ… Tôi tin rằng người TQ vốn là người tốt nhưng họ chỉ được dạy duy nhất một câu chuyện lịch sử và câu chuyện đó hoàn toàn sai” - ông Carpio nói.
Năm 2009, TQ công bố bản đồ đường chín đoạn, vấp phải phản ứng gay gắt từ dư luận quốc tế. Nước này đã triển khai các cơ quan truyền thông ở nhiều cấp độ nhằm công bố dày đặc những thông tin có lợi, không chỉ trong nước mà còn ra nước ngoài. Nhà phân tích Laura Jackson cho rằng TQ còn lợi dụng tự do báo chí phương Tây để tuyên truyền yêu sách đến đông đảo công chúng quốc tế.
Ông Larry Wortzel, thành viên của Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ-TQ, khẳng định dường như quân đội TQ tin rằng bằng cách lặp đi lặp lại trên báo chí phương Tây và các phương tiện truyền thông khác, yêu sách phi lý của họ sẽ được chấp nhận.
Hô biến từ “bị cáo” thành “bị hại”
TQ cũng có sẵn kịch bản để có thể từ “bị cáo” thành “bị hại”. Việc này diễn ra khá thường xuyên trên thực địa. Theo các ngư dân kể lại, các tàu TQ bằng công suất lớn hơn sẽ truy đuổi các tàu cá của ngư dân VN. Chạy được một đoạn, tàu TQ sẽ lựa thế vượt lên, tạt đầu rồi bất ngờ giảm tốc độ để tàu VN phanh không kịp, buộc phải đâm vào tàu TQ. Tàu VN là tàu gỗ nên hư hỏng nặng còn tàu TQ không bị gì. Tuy nhiên khi về, phía tàu TQ lại nói với truyền thông là bị tàu VN đâm.
Trong vụ HD 981 năm 2014, Bộ Ngoại giao TQ cũng rêu rao họ là “nạn nhân” và bịa ra thông tin tàu VN chủ động va đâm hàng trăm lần vào tàu TQ. Trong khi đó, các bằng chứng hình ảnh thực địa do truyền thông quốc tế tung ra cho thấy sự thật hoàn toàn trái ngược.
Liên quan đến việc quân sự hóa biển Đông, Bắc Kinh thông qua truyền thông, các học giả thân TQ, cho rằng sự xuất hiện của bên thứ ba (như Mỹ, Úc, Nhật Bản...) mới chính là nguyên nhân buộc Bắc Kinh phải có vũ trang để “phòng vệ”, bảo đảm chủ quyền quốc gia. Thay vì thừa nhận tham vọng biến biển Đông thành “ao nhà” bằng cách “bài binh bố trận” đe dọa đối thủ, TQ đổ lỗi cho hoạt động tuần tra tự do hàng hải của các nước.
Quan sát nhiều sự kiện cho thấy sự đổ lỗi của TQ thường làm nền tảng cho các bước đi khác trên thực địa. Với những gì diễn tiến ở biển Đông, bài học này không bao giờ cũ!
| GIẢI PHÁP CỦA CÁC CHUYÊN GIA Kiên trì bác bỏ tin giả của TQ  Cần phải kiên quyết bác bỏ những tuyên bố chủ quyền sai lầm của người TQ, ngay cả trong những cuộc trò chuyện thông thường, hằng ngày. (…) Mỗi khi họ nói sai, chúng ta phải bác bỏ quan điểm của họ. Chúng ta phải phơi bày luận điệu của họ, cho thấy đó là một sự lừa dối lịch sử. Bởi vì họ càng lặp lại và tiếp tục lặp lại quan điểm sai và chúng ta không bác bỏ, có những người sẽ nghĩ đó là sự thật. Ông ANTONIO CARPIO, Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines (phát biểu tại ĐH Philippines ngày 19-7, theo ABS-CBN News) Theo dõi sát sao thực địa từ vệ tinh  Việc công bố thường xuyên các hình ảnh vệ tinh (như tổ chức Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á - AMTI đang làm) sẽ giúp tăng cường nhận thức về hoạt động cải tạo (đảo nhân tạo) do TQ thực hiện ở biển Đông. Báo chí phương Tây nên phát sóng trực tiếp các chương trình từ tàu chiến Mỹ và tàu các nước hoạt động ở biển Đông. Trong trường hợp tàu dân quân biển hay cảnh sát biển TQ có hành động nguy hiểm, có thể dẫn đến xung đột thì các cảnh quay sẽ ngăn TQ tự biến mình thành nạn nhân và đổ lỗi về. Điều này sẽ giúp công chúng không bị các thông tin sai lệch của TQ đánh lừa. Bà LAURA JACKSON, chuyên gia về TQ thường xuyên Tạo hệ thống cơ sở dữ liệu về biển Đông  Cần thông qua các kênh học giả, nhà báo... để củng cố và làm dày thêm hệ thống cơ sở dữ liệu về bằng chứng và sự thật có liên quan tới biển Đông. Hệ thống này sẽ giúp các học giả tiếp cận nhanh chóng các bằng chứng, dữ liệu, sự thật, hay các tài liệu có liên quan. Hệ thống cơ sở dữ liệu về biển Đông cần đảm bảo: (i) tính liên ngành (khảo cổ học, lịch sử, địa lý, môi trường, luật quốc tế, đóng tàu, công nghệ quốc phòng…); (ii) tính xuyên quốc gia, liên khu vực, không giới hạn trong một khuôn khổ của một quốc gia hay một nhóm quốc gia nào đó; và (iii) tính mở, luôn được cập nhật, có thể được tiếp cận nhanh. Ông NGUYỄN THẾ PHƯƠNG, Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS), ĐH KHXH&NV TP.HCM |
