Cục Di sản văn hóa (Bộ VH-TT&DL) ngày 23-8 cho biết, một số cổ vật có nguồn gốc từ Việt Nam bị buôn bán trái phép sắp được hoàn trả về Việt Nam.
Đây là những cổ vật bị buôn bán trái phép vào Mỹ. Cơ quan Điều tra an ninh nội địa nước này đang khẩn trương hoàn tất thủ tục hoàn trả cổ vật về cho Việt Nam.
Trước đó, vào tháng 3-2023, Cục Di sản văn hóa nhận được đề nghị của Cơ quan Điều tra an ninh nội địa Mỹ, Bộ An ninh nội địa Mỹ về việc xác định nguồn gốc của một số cổ vật có khả năng từ Việt Nam bị buôn bán trái phép vào nước này.
 |
Dao găm đồng, cán hình người thuộc thời kỳ Văn hóa Đông Sơn nằm trong danh sách các hiện vật sẽ được hoàn trả về Việt Nam. Ảnh: Cục Di sản văn hóa. |
Căn cứ hồ sơ Cơ quan Điều tra an ninh nội địa Mỹ cung cấp, Cục Di sản văn hóa đã làm việc với các chuyên gia cổ vật và xác định một số hiện vật này là cổ vật của Việt Nam được đưa ra khỏi Việt Nam bất hợp pháp.
Hiện vật gồm: dao găm đồng, cán hình người thuộc thời kỳ Văn hóa Đông Sơn, dài 23 cm, niên đại cách ngày nay từ 2.500 đến 2.000 năm. Trang sức đá thạch anh, khắc chìm hình thần Shiva thuộc văn hóa Chămpa, Việt Nam, niên đại Thế kỷ III-V. Tượng Quan Âm bằng gỗ sơn thếp vàng, niên đại Thế kỷ XVIII-XIX. Nhạc công Ginang đánh trống thuộc văn hóa Chămpa, chất liệu đá, niên đại Thế kỷ XIX (có khả năng giả cổ).
Lãnh đạo Cục Di sản văn hóa cho biết trước đó quá trình hợp tác về trao trả cổ vật được hai bên phối hợp chặt chẽ, một số hiện vật đã được trao trả cho Việt Nam.
Từ tháng 8-2019, Cục Di sản văn hóa làm việc với Cục Thực thi Luật Nhập cư và Hải quan Mỹ (ICE), Cơ quan Điều tra an ninh nội địa (HIS) thuộc Bộ An ninh nội địa Mỹ (DHS) về việc phối hợp cung cấp thông tin liên quan đến các cổ vật có nguồn gốc từ Việt Nam bị buôn bán trái phép vào Mỹ và thảo luận khả năng hoàn trả các cổ vật này về Việt Nam.
Cục Di sản văn hóa cũng phối hợp với các cơ quan chức năng của Mỹ để xác nhận những cổ vật có nguồn gốc Việt Nam và cung cấp các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc nghiêm cấm buôn bán và đưa cổ vật trái phép ra khỏi Việt Nam.
Tháng 2-2022, Cục Di sản văn hóa tiếp tục làm việc với Cục Thực thi Luật Nhập cư và Hải quan Mỹ (ICE), Cơ quan Điều tra an ninh nội địa (HIS), thuộc Bộ An ninh nội địa Mỹ (DHS) thảo luận về các lĩnh vực hợp tác tiềm năng như phối hợp trong công tác điều tra, hỗ trợ kỹ thuật liên quan đến cổ vật, di sản văn hóa bị buôn bán trái phép ra khỏi Việt Nam và nhập khẩu trái phép vào Mỹ.
Sau quá trình điều tra và phối hợp với Cục Di sản văn hóa nghiên cứu, xác định các cổ vật có nguồn gốc từ Việt Nam trong số những cổ vật được cơ quan chức năng Mỹ thu giữ, phía Mỹ có thông tin chính thức với Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ về việc phía Mỹ đề nghị trao trả một số cổ vật được xác định là có nguồn gốc Việt Nam do FBI thu giữ được trong một cuộc điều tra hình sự tại Mỹ.
Bộ VH-TT&DL thống nhất ủy quyền và hướng dẫn tiếp nhận cổ vật trên cho Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ. Tháng 8-2022 phía Mỹ đã bàn giao cho Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ những cổ vật đã xác định là có nguồn gốc Việt Nam gồm: Một rìu đá Hậu kỳ đá mới, bốn hiện vật văn hóa Đông Sơn, ba tượng cá sấu đá, hai tẩu đồng.
Ngày 18-11-2022, Bộ VH-TT&DL giao Bảo tàng Lịch sử quốc gia tiếp nhận 10 cổ vật nêu trên do Mỹ trao trả Việt Nam thông qua Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ.
Việt Nam chính thức gia nhập Công ước UNESCO 1970 về Chống buôn bán trái phép tài sản văn hóa năm 2005 với quan điểm nhận diện rõ di sản văn hóa Việt Nam và xây dựng các chính sách pháp lý, biện pháp ngăn chặn buôn bán trái phép cổ vật, tài sản văn hóa trên lãnh thổ Việt Nam.
Đồng thời, Việt Nam cũng nỗ lực trong các quan hệ ngoại giao để cùng các nước nhận diện di sản văn hóa Việt Nam đã bị đưa ra nước ngoài bất hợp pháp trong quá khứ để tìm cách đưa các di sản văn hóa này về với vị trí nguyên gốc của di sản. Chỉ có như vậy, giá trị của di sản văn hóa mới được phát huy tốt.
