Gửi thông tin đến Pháp Luật TP.HCM, ông Thái Hòa Đông (ngụ 2/23 khu phố 7, huyện Hóc Môn, TP.HCM) cho biết căn nhà mà ông đang ở là nhà từ đường do cha mẹ ông để lại. Căn nhà này là tài sản của ba anh chị em ông Đông và một người cháu gái (con của người chị đã mất) đứng tên đồng sở hữu.
Theo nguyện vọng của cha mẹ ông trước khi mất, căn nhà này là nhà từ đường, ông cùng những người đồng sở hữu có trách nhiệm trông giữ, lo chuyện thờ cúng.
Khoảng đầu tháng 11-2023, gia đình ông bất ngờ nhận được Quyết định số 10 của Cục Thi hành án dân sự (THADS) TP.HCM thông báo tạm dừng đăng ký, chuyển dịch quyền sở hữu, sử dụng thay đổi hiện trạng căn nhà trên.
Nhà đang ở bỗng dưng bị ngăn chặn
Ông Đông trình bày căn nhà này là tài sản tạo lập của cha mẹ ông. Căn nhà được cấp giấy chứng nhận vào năm 2008 do cha mẹ ông đứng tên. Năm 2008, cha ông mất không để lại di chúc, căn nhà trên được mẹ ông tiếp tục sử dụng và sinh sống tại đây.
Năm 2017, một người chị của ông Đông mất, lúc này căn nhà trên vẫn đứng tên cha mẹ ông.
Đến năm 2020, mẹ ông mất cũng không để lại di chúc. Trước khi mất, mẹ ông có nguyện vọng mong các con sử dụng căn nhà này làm nhà từ đường chỉ để ở, không được bán.
Năm 2022, các đồng sở hữu thực hiện khai nhận di sản thừa kế đối với căn nhà trên và được cập nhật biến động trên giấy chứng nhận.
“Mọi chuyện chẳng có gì, cho đến khi anh chị em tôi nhận được quyết định của cơ quan THA, thông báo về việc tạm dừng chuyển dịch căn nhà vì cơ quan này cho rằng đây là một phần tài sản thừa kế của ông Võ Thành Tâm (chồng của người chị ông Đông đã mất). Chúng tôi thấy rất vô lý, bởi đây là tài sản của bên vợ ông Tâm, không liên quan gì đến tài sản chung của vợ chồng ông Tâm. Thậm chí, trong giấy chứng nhận cũng không có tên ông Tâm thì tại sao cơ quan thi hành án lại xác định ông Tâm có phần sở hữu mà ngăn chặn thi hành án” - ông Đông bức xúc.
Trao đổi với PV, ông Võ Thành Tâm cho biết trước đây ông làm việc cho một trung tâm tín dụng ở quận Bình Thạnh. Do không có nghiệp vụ, ông bị bắt giữ về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Năm 1990, ông bị kết án 16 năm tù. Thời điểm này, ông vừa cưới vợ không bao lâu.
Đến năm 1998, ông Tâm được ra tù trước thời hạn. Từ khi chấp hành án xong, ông không nghề nghiệp nên chỉ phụ việc cho vợ.
“Từ khi chấp hành án xong, tôi không nhận được bất kỳ văn bản THA nào cho đến khi nhận Quyết định số 10 của cơ quan thi hành án. Vì thế, cơ quan thi hành án bảo tôi có hành vi tẩu tán tài sản là không đúng” - ông Tâm nói.
Ông Tâm cũng cho biết căn nhà mà cơ quan thi hành ántạm ngăn chặn là nhà từ đường của bên vợ. Các anh chị em bên vợ hằng năm đều góp tiền sửa sang lại để thờ cúng ông bà. Bản thân ông lo cơm ngày ba bữa cũng khó khăn nên ông có làm văn bản từ chối trách nhiệm với việc thờ cúng của gia đình vợ. Vậy mà giờ cơ quan THA yêu cầu như trên thì ông thấy vô lý.
Cơ quan THA: Đây là tài sản thừa kế
Ngày 8-12, Cục THADS TP.HCM đã có công văn trả lời đến Pháp Luật TP.HCM liên quan đến vụ việc trên.
Theo công văn, Cục thi hành án cho biết ông Tâm cùng hai người khác là người phải THA với số tiền hơn 17 tỉ đồng và hơn 7.000 chỉ vàng cho UBND quận Bình Thạnh và UBND quận Phú Nhuận. Tuy nhiên, đến nay ông Tâm và hai người còn lại vẫn chưa thi hành được khoản nào.
Ngày 21-8, Cục thi hành án nhận được công văn của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai huyện Hóc Môn với nội dung: Căn nhà 2/23 khu phố 7 do ba chị em ông Đông và một người con ông Tâm đứng tên quyền sở hữu.
Căn cứ vào văn bản thỏa thuận phân chia di sản thì phần di sản là căn nhà được xác định là di sản của cha mẹ ông Đông và vợ ông Tâm để lại. Vì thế, ông Tâm được hưởng một phần tài sản do vợ để lại.
Đồng thời, công văn nêu chấp hành viên (CHV) nhận thấy việc ông Tâm đồng ý tặng cho toàn bộ phần di sản được hưởng của vợ ông cho người con là hành vi tẩu tán tài sản để không thực hiện nghĩa vụ THA.
Cục THA cho biết Quyết định số 10 về tạm dừng việc đăng ký, chuyển dịch sở hữu, sử dụng, thay đổi hiện trạng đối với phần thừa kế của ông Tâm được hưởng từ vợ đối với căn nhà trên là phù hợp với quy định tại Điều 69 Luật THADS.•
Cần xác định phần thừa kế của người thi hành án
Tại Điều 651 BLDS 2015 có quy định hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Ngoài ra, tại Điều 652 BLDS có quy định về thừa kế thế vị. Theo đó, trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản, thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống.
Theo các quy định trên, thì phần tài sản của người mẹ ông Đông là di sản thừa kế thuộc quyền thừa kế của anh ba em ông Đông và người cháu (con người chị đã mất). Cơ quan THA cần xác định rõ người phải THA có phải là người được nhận di sản thừa kế không, để tránh ảnh hưởng đến quyền lợi của những người khác.
Về quy trình giải quyết tranh chấp, yêu cầu hủy giấy tờ, giao dịch liên quan đến tài sản THA, thì tại Điều 75 Luật THA DS nêu: trường hợp tài sản của người phải THA bị cưỡng chế để THA, mà có người khác tranh chấp, thì CHV thông báo cho đương sự, người có tranh chấp về quyền của họ được khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Trường hợp có căn cứ xác định giao dịch liên quan đến tài sản THA nhằm trốn tránh nghĩa vụ THA, thì CHV thông báo cho người được THA để yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch đó vô hiệu hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền hủy giấy tờ liên quan đến giao dịch đó….
TS Nguyễn Văn Tiến, Giảng viên Trường Đại học Luật TP.HCM
