Sáng 6-9, tại Hà Nội, Bộ TN&MT tổ chức Hội nghị phổ biến các Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai năm 2024.
Địa phương cần điều chỉnh bảng giá đất phù hợp
Giới thiệu Nghị định 71/2024 quy định về giá đất, ông Đào Trung Chính - Cục trưởng Cục Quy hoạch và Phát triển tài nguyên đất - cho biết Nghị định 71/2024 quy định về phương pháp định giá đất quy định tại Điều 158; xây dựng, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất quy định tại Điều 159; định giá đất cụ thể quy định tại Điều 160; điều kiện hành nghề tư vấn xác định giá đất quy định tại điểm b khoản 3 Điều 162; áp dụng phương pháp định giá đất của các trường hợp chuyển tiếp quy định tại điểm c khoản 2 Điều 257 Luật Đất đai 2024.
Theo ông Chính, đối với việc điều chỉnh bảng giá đất theo quy định tại khoản 1 Điều 257 Luật Đất đai 2024, trình tự, thủ tục phải tuân thủ quy định tại Nghị định 71/2024 quy định về giá đất. Quá trình điều chỉnh về mặt kỹ thuật phải tuân thủ các yếu tố: Đảm bảo nguyên tắc thị trường; đảm bảo nguyên tắc Nhà nước đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai quyết định về giá đất; phải có trách nhiệm tiếp thu, giải trình đối với ý kiến của các đối tượng chịu tác động của bảng giá đất để khi trình HĐND quyết định bảng giá đất đảm bảo hài hòa, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý của Nhà nước về giá đất; đồng thời tránh thất thu ngân sách Nhà nước, không làm ảnh hưởng tới người dân doanh nghiệp.
Giải thích lý do điều chỉnh bảng giá đất, ông Đào Trung Chính cho rằng các địa phương cần phải điều chỉnh bởi theo bảng giá đất của Luật Đất đai 2013 đang còn hiệu lực, bảng giá đất nằm trong giới hạn khung giá đất của Chính phủ.
Trong thời gian thực hiện bảng giá đất này, nếu có biến động giá đất phổ biến trên thị trường quá 20% thì các địa phương phải điều chỉnh bảng giá đất cho phù hợp. Bên cạnh đó, về nguyên tắc khi áp dụng Luật, nếu chưa phù hợp thì phải điều chỉnh để phục vụ các mục tiêu quản lý của Nhà nước.
Cũng theo ông Đào Trung Chính, về nguyên tắc điều chỉnh bảng giá đất phải đảm bảo hài hòa giữa thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất với tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất; hài hòa giữa các đối tượng sử dụng đất và Nhà nước.
Trong quá trình triển khai thi hành Luật Đất đai 2024 và các Nghị định hướng dẫn thi hành, các Sở TN&MT tiếp tục phát hiện những vấn đề còn bất cập, chưa phù hợp với thực tế cần kịp thời gửi về Bộ để nghiên cứu, để tiếp tục hoàn thiện thể chế để đưa chính sách đất đai vào cuộc sống.
Đánh giá Nghị định 88/2024 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, Phó Cục trưởng Cục Quy hoạch và Phát triển tài nguyên đất Vũ Sỹ Kiên cho rằng điểm nổi bật của Nghị định này là quy định việc bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở khi Nhà nước thu hồi đất quy định tại khoản 1 Điều 96, khoản 1 Điều 98, khoản 1 Điều 99 Luật Đất đai 2024.
Nghị định cũng quy định giá đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi cho tổ chức kinh tế có đất ở thu hồi là giá đất cụ thể do UBND cấp có thẩm quyền quyết định tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Người có đất thu hồi được bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở mà có chênh lệch giá trị giữa tiền bồi thường, hỗ trợ về đất với tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp khi được giao đất, thuê đất khác hoặc tiền mua nhà ở thì xử lý như sau: Trường hợp tiền bồi thường, hỗ trợ về đất lớn hơn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp khi được giao đất, thuê đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc tiền mua nhà ở thì người có đất thu hồi được nhận phần chênh lệch.
Trường hợp tiền bồi thường, hỗ trợ về đất nhỏ hơn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất phải nộp khi được giao đất, thuê đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc tiền mua nhà ở thì người có đất thu hồi phải nộp phần chênh lệch.
UBND cấp tỉnh căn cứ quỹ đất, quỹ nhà và tình hình thực tế tại địa phương quy định tỉ lệ quy đổi, điều kiện bồi thường bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở để bồi thường cho người có đất thu hồi.
Công tác triển khai vẫn còn nhiều bất cập
Nội dung chính được nhiều địa phương đề cập tại Hội nghị cho thấy, quá trình thi hành các Nghị định, Thông tư lĩnh vực đất đai sẽ không tránh khỏi những vấn đề chưa thống nhất trong cách hiểu đối với một số địa phương, đặc biệt là các quy định về giá đất, về bồi thường tái định cư.
Bên cạnh đó, việc triển khai các văn bản pháp luật này còn vướng mắc nhất định do nhiều nguyên nhân khác nhau; cần được tháo gỡ trong thời gian nhanh nhất.
Do đó, tại Hội nghị, lãnh đạo các đơn vị trong lĩnh vực đất đai cũng đã giải đáp nhiều thắc mắc của các địa phương liên quan.
Liên quan đến bồi thường hỗ trợ tái định cư, đại diện Sở TN&MT TP Hà Nội đặt câu hỏi: Đối với trường hợp đất nông nghiệp đã xây dựng nhà ở và có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì bồi thường theo loại đất gì? Và đối tượng đất nông nghiệp đã xây dựng nhà ở và chưa có giấy chứng nhận thì bồi thường theo loại đất gì?
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân cho hay, tại khoản 1 Điều 109 có quy định, hỗ trợ bằng tiền không quá 5 lần giá đất nông nghiệp, hoặc bồi thường cùng loại đất trong bảng giá đất của địa phương với toàn bộ diện tích đất nông nghiệp thu hồi nhưng không quá hạn mức giao đất địa phương theo quy định. Và áp dụng với các đối tượng là hộ cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp đang sử dụng đất nông nghiệp hoặc nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế… được công nhận quyền sử dụng đất. Khi nhà nước thu hồi không có đất để bồi thường sẽ được bồi thường bằng tiền.
“Như vậy, đây là điều đã bao trùm hết. Được công nhận quyền sử dụng đất là đã bao gồm cả việc lấn chiếm, khai hoang… Còn việc cấp giấy chứng nhận là trách nhiệm của quá trình tổ chức thực hiện. Nếu Hà Nội chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất từ trước đến nay thì trách nhiệm là của Hà Nội. Phải yêu cầu người dân đăng ký đất đai và cấp quyền sử dụng đất cho người dân, đó là quy định” - Thứ trưởng nhấn mạnh.
Lấy ví dụ về công tác quản lý đất đai, Thứ trưởng cho hay, quy định khi giá đất biến động 20% trong thời gian 180 ngày thì phải điều chỉnh bảng giá đất. Nhưng có những địa phương để đến 5 năm không hề điều chỉnh bảng giá đất. Đến khi có Luật mới lại đưa bảng giá đất mới, buộc người dân phải nộp tiền gấp 50, 60 lần.
"Điều đó là không thể chấp nhận được. Quản lý nhà nước mà điều hành giật cục như thế thì làm sao được", Thứ trưởng nói và cho rằng muốn chặt chẽ thì các địa phương phải khẩn trương cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân trước khi thu hồi đất.
Nhiều đại biểu quan tâm đến nội dung liên quan tới việc điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất; một số trường hợp về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo tình hình thực tế của địa phương…
Đại diện tỉnh Hà Tĩnh cho biết khoản 4 Điều 158 Luật Đất đai quy định, việc xác định giá đất không quá 24 tháng từ thời điểm định giá đất trở về trước. Nhưng tại thời điểm xác định định giá thì phương án bồi thường chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Vậy địa phương phải căn cứ thời điểm nào để định giá đất bồi thường?
Về việc này, Thứ trưởng cho rằng vấn đề tổ chức thực hiện là của địa phương, địa phương phải có trước kế hoạch thu hồi đất. Trên cơ sở đó mới thực hiện công tác tư vấn xác định giá đất.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Lê Minh Ngân đề nghị, các Sở TN&MT khẩn trương tham mưu UBND, HĐND tỉnh xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật của địa phương đối với các nội dung đã được giao trong Luật Đất đai năm 2024 để việc triển khai thực hiện pháp luật đất đai được kịp thời và đồng bộ, thống nhất, hiệu quả. “Trong tháng 11, Bộ TN&MT sẽ cử Đoàn đi kiểm tra, báo cáo Thủ tướng để làm rõ trách nhiệm của địa phương trong việc này” - Thứ trưởng Lê Minh Ngân nhấn mạnh.
