Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, mang đến những lợi ích to lớn trong việc kết nối, chia sẻ thông tin và giải trí.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ThS Nguyễn Phạm Hoàng Huy, một chuyên gia về Digital Marketing, đồng thời là chủ nhiệm bộ môn thương mại điện tử tại Trường CĐ FPT Polytecnic TP.HCM, cho biết mạng xã hội có nhiều lợi ích nếu chúng ta biết sử dụng đúng cách, đặc biệt là khả năng kết nối, xóa nhòa rào cản về địa lý. Tuy nhiên, nếu phụ thuộc quá nhiều vào mạng xã hội sẽ khiến các bạn trẻ thiếu tự tin trong giao tiếp, gặp rủi ro về quyền riêng tư hoặc tiếp nhận những lời khuyên sai lầm về sức khỏe.
Cạm bẫy “nghiện ngập”
Mạng xã hội được thiết kế để thu hút sự chú ý và “gây nghiện”, khiến chúng ta sao nhãng công việc, học tập và các mối quan hệ thực tế. Nghiên cứu từ ĐH Oxford (Anh) cho thấy những người sử dụng mạng xã hội nhiều hơn 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần cao gấp đôi so với những người sử dụng ít hơn.
Không chỉ gây nghiện, mạng xã hội còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần. Việc tiếp xúc với những hình ảnh hoàn hảo, cuộc sống lý tưởng trên mạng xã hội có thể khiến người dùng cảm thấy tự ti, chán nản về bản thân, từ đó dẫn đến trầm cảm và lo âu.
Theo một nghiên cứu của Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia Mỹ, thanh thiếu niên sử dụng mạng xã hội thường xuyên có nguy cơ mắc chứng trầm cảm cao hơn 27% so với những người ít sử dụng. Áp lực phải thể hiện một hình ảnh “hoàn hảo” trên mạng cũng góp phần gây ra lo âu và căng thẳng. Thêm vào đó, ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại còn ảnh hưởng đến việc sản xuất melatonin, hormone điều hòa giấc ngủ.
Đáng lo ngại hơn, mạng xã hội là môi trường ẩn danh, tạo điều kiện cho việc bắt nạt trên mạng (cyberbullying). Đã có không ít vụ việc vì mâu thuẫn trên mạng xã hội mà dẫn đến những cuộc ẩu đả bên ngoài đời thật, trong đó nhiều nạn nhân vẫn còn là học sinh cấp 2, cấp 3.
Tâm sinh lý bị ảnh hưởng
Một nghiên cứu của ĐH Michigan (Mỹ) chỉ ra rằng sinh viên dành nhiều thời gian trên mạng xã hội có khả năng đồng cảm thấp hơn và gặp khó khăn trong việc đọc biểu cảm khuôn mặt của người khác.
Chưa dừng lại ở đó, mạng xã hội là nơi lan truyền nhanh chóng của thông tin giả mạo, tin tức tiêu cực và các quan điểm cực đoan. Việc tiếp xúc với những thông tin này gây hoang mang, lo lắng và ảnh hưởng đến nhận thức của người dùng.
Báo cáo của Viện Nghiên cứu báo chí Reuters (Anh) cho thấy gần 60% người dùng mạng xã hội từng gặp phải tin tức giả mạo trên các nền tảng này. Việc tiếp xúc với nhiều video ngắn có nội dung độc hại, nguy hiểm sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển tâm sinh lý của trẻ em, hình thành những suy nghĩ và hành vi lệch lạc.
Giải pháp nào cho bài toán mạng xã hội?
Các quốc gia trên thế giới đang áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để kiểm soát nội dung độc hại trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok nhằm bảo vệ người dùng, đặc biệt là trẻ em, khỏi những ảnh hưởng tiêu cực.
Điển hình như việc Mỹ cấm TikTok trên các thiết bị của chính phủ, châu Âu yêu cầu TikTok tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu, Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ nội dung và thời gian sử dụng TikTok.
Singapore đã thông qua Dự luật An toàn trực tuyến (có sửa đổi), trao quyền cho các nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) ngăn người dùng truy cập vào các nội dung độc hại trên TikTok, Facebook, YouTube…
Tại Việt Nam, cơ quan chức năng cũng ban hành Luật An ninh mạng, Nghị định 27/2018, quy định rõ trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội trong việc kiểm soát nội dung, bao gồm việc gỡ bỏ nội dung vi phạm và hợp tác với cơ quan chức năng.
Theo báo cáo mới nhất của Datareportal, tính đến tháng 1-2024, Việt Nam có hơn 72 triệu người sử dụng mạng xã hội, tương đương với 73,3% tổng dân số.
Số lượng người dùng (từ 18 tuổi trở lên) các nền tảng mạng xã hội phổ biến tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể so với năm ngoái. Cụ thể, Facebook có 72,7 triệu người dùng, TikTok có 67,72 triệu người và YouTube là 63 triệu người.
MINH HOÀNG
