Máy bay không người lái (UAV) đóng một vai trò quan trọng trong cuộc xung đột tại Ukraine. Cả Nga lẫn Ukraine đều sử dụng UAV thuộc nhiều kích cỡ và chủng loại khác nhau để thực hiện nhiều nhiệm vụ. Hai bên đã sử dụng từ UAV cỡ nhỏ để thả lựu đạn vào chiến hào của đối phương đến UAV cỡ lớn có khả năng bay lảng vảng hàng giờ đồng hồ trên chiến trường để thu thập thông tin tình báo và phóng tên lửa.
UAV Orlan-10 khó bị đánh bại nhất trên chiến trường
Đối với Nga, Orlan-10 đã chứng tỏ là một trong những UAV hiệu quả nhất. Quân đội Nga đã sử dụng loại UAV này rộng rãi trong cuộc chiến với Ukraine, triển khai nó để thu thập thông tin tình báo, gây nhiễu thiết bị điện tử của Ukraine cũng như tìm kiếm mục tiêu cho các loại vũ khí.
 |
UAV Orlan-10 của Nga được sử dụng để trinh sát tại Ukraine tháng 3-2022. Ảnh: Russian Defense Ministry/ Mil.ru |
“UAV khó đánh bại nhất trên chiến trường là Orlan” – ông Jack Watling, chuyên gia cao cấp tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI) nhận xét tại một hội nghị ở thủ đô Washington DC (Mỹ) hồi tháng 10-2022.
“Không phải vì UAV này quá tinh vi, mà vì nó có thể bay ở độ cao nằm ngoài tầm với của hệ thống tên lửa phòng không vác vai di động (MANPAD). Tuy nhiên, xét về mặt kinh tế, sẽ không phù hợp nếu sử dụng những hệ thống phòng không vác vai phức tạp hơn như tên lửa Stinger hoặc những tên lửa hiện đại hơn để bắn hạ nó vì UAV Orlan-10 có giá thành rẻ” – ông Watling lý giải.
Một trong những yếu tố làm nên giá trị của UAV Orlan-10 chính là công nghệ phương Tây. Bất chấp lệnh trừng phạt do Mỹ và phương Tây áp đặt, Nga vẫn có thể vận hành UAV lợi hại này trên lãnh thổ Ukraine là nhờ các linh kiện do phương Tây sản xuất.
Nga bị nghi sử dụng công nghệ phương Tây
Theo báo cáo chuyên sâu của RUSI về UAV Orlan-10 được công bố tháng 12-2022, Nga sử dụng công nghệ và bộ phận do phương Tây sản xuất để chế tạo UAV Orlan-10, bất chấp lệnh trừng phạt mạnh từ Mỹ và châu Âu.
Báo cáo của RUSI dựa trên việc mổ xẻ những chiếc Orlan-10 mà Ukraine thu được trên thực địa, kết hợp dữ liệu nguồn mở - bao gồm hồ sơ tài chính, dữ liệu hải quan cùng nhiều thông tin khác do hãng tin Reuters và iStories thu thập được.
Báo cáo nói rằng một số công ty Nga có mối liên hệ mật thiết với nhiều công ty nước ngoài, chẳng hạn Công ty Trung tâm Công nghệ đặc biệt của nước này đã nhập khẩu nhiều công nghệ do phương Tây chế tạo kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại nước láng giềng Ukraine.
Để có được công nghệ đó, công ty trên dựa vào một số nhà phân phối có trụ sở tại các quốc gia như Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc. Bên cạnh đó, cơ quan tình báo Nga cũng có khả năng tham gia tìm kiếm nguồn cung ứng công nghệ thông qua các mối liên kết và công ty bình phong khắp thế giới.
Cũng theo báo cáo, các hệ thống phụ trợ của UAV Orlan-10 phụ thuộc nhiều vào vi điện tử do nước ngoài sản xuất, đặc biệt là vi điều khiển, hệ thống thu dữ liệu GNSS và các cảm biến, cho phép nó thu thập và truyền dữ liệu liên quan tới máy chủ có thể cách xa hơn 96 km.
 |
UAV Orlan-10 tại một cuộc tập trận quân sự với sự tham gia của lính nhảy dù Nga, Belarus và Serbia. Ảnh: The EurAsian Times |
Báo cáo của RUSI đánh giá rằng việc nhập khẩu công nghệ phương Tây sẽ tiếp tục cho phép quân đội Nga duy trì và mở rộng sản xuất dòng UAV hiệu quả nhất của nước này. Báo cáo mô tả UAV Orlan-10 là vũ khí của trung tâm khả năng chiến đấu của Nga, cho phép quân đội Nga trút hỏa lực chính xác vào các vị trí của Ukraine.
UAV Orlan-10 lợi hại thế nào?
Là một UAV đa nhiệm tầm trung, Orlan-10 có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, bao gồm tác chiến điện tử, thu nhận mục tiêu, thu thập thông tin tình báo, giám sát và trinh sát.
UAV Orlan-10 có thiết kế kiểu mô-đun, cho phép người điều khiển lắp đặt và tháo dỡ cảm biến tùy vào từng nhiệm vụ cụ thể. Thân máy bay dài hơn 1,8 m, sải cánh dài gần 3 m. Trọng lượng cất cánh tối đa của Orlan-10 là hơn 16 kg. UAV Orlan-10 cất cánh bằng một máy phóng cỡ nhỏ và hạ cánh bằng dù.
Orlan-10 có thể mang theo camera thường và camera ảnh nhiệt, cung cấp thông tin tình báo cho các đơn vị mặt đất thông qua liên kết sử liệu sử dụng mạng di động 3G/4G.
UAV Orlan-10 cũng có một thiết bị điện tử phát sóng radio được gắn trên con quay hồi chuyển, cho phép máy bay di chuyển 360 độ. Thiết bị này cho phép máy bay tiến hành tác chiến điện tử, gây nhiễu đường truyền của đối phương.
UAV Orlan-10 có thể hoạt động trong khoảng 18 giờ với vận tốc 112 km/giờ, truyền dữ liệu ở khoảng cách 600 km tính từ trạm chỉ huy và kiểm soát. Theo ước tính của quân đội Mỹ, mỗi chiếc UAV Orlan-10 có giá 87.000 USD -120.000 USD.
Quân đội Nga sử dụng UAV Orlan-10 chủ yếu để trinh sát và thu nhận mục tiêu. Pháo binh Nga có thể trút hỏa lực chính xác trong vòng ba phút sau khi một chiếc Orlan-10 bay ngang qua một vị trí của Ukraine. Khi không sử dụng UAV này, quân đội Nga phải mất khoảng 20 phút để tấn công mục tiêu, theo báo cáo của RUSI.
