Sáng 6-9, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội họp phiên toàn thể lần thứ 14, để thẩm tra các báo cáo về công tác tư pháp, báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024.
Xử lý nghiêm các trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực
Trình bày báo cáo của nhóm nghiên cứu, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường, cho rằng việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng trong năm 2024 tiếp tục được Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ, quan tâm điều chỉnh cách thức triển khai để phát huy hiệu quả.
Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu nhận định việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu để xảy ra tham nhũng tiếp tục được chú trọng. Cụ thể, năm 2024, có 38 người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu bị xử lý kỷ luật do thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng. Trong số này, 14 người bị khiển trách, 13 người bị cảnh cáo, 11 người bị cách chức.
Ngoài ra, theo nhóm nghiên cứu, việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn tiếp tục được tăng cường, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực.
Đã có hơn 16.350 người được xác minh tài sản thu nhập năm 2023. Kết quả, có 19 người bị kết luận không trung thực trong việc kê khai tài sản, thu nhập và bị xử lý kỷ luật bằng các hình thức xóa tên khỏi danh sách ứng cử, kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo, kỷ luật bằng hình thức cách chức…
Nhóm nghiên cứu cũng ghi nhận các cuộc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng tăng cao hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2023. Dù vậy, số vi phạm được phát hiện tăng không đáng kể.
Trong kỳ báo cáo, các bộ, ngành, địa phương đã kiểm tra tại gần 91.000 cơ quan, tổ chức, đơn vị về công khai minh bạch, phát hiện 395 cơ quan, tổ chức, đơn vị vi phạm.
Đồng thời, tiến hành gần 16.000 cuộc kiểm tra việc thực hiện các định mức, tiêu chuẩn, chế độ, phát hiện 373 vụ việc, 692 người vi phạm. Kiểm tra việc thực hiện quy tắc ứng xử tại hơn 86.400 cơ quan, tổ chức, đơn vị, phát hiện 1.087 cán bộ, công chức, viên chức vi phạm.
“Số liệu này cho thấy việc chấp hành các quy định của pháp luật về phòng ngừa tham nhũng đã có chuyển biến tích cực” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nói và cho rằng số liệu nêu trên cũng cho thấy tình trạng vi phạm việc thực hiện công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động, vi phạm việc thực hiện quy tắc ứng xử, thực hiện định mức, tiêu chuẩn, chế độ vẫn còn diễn ra ở nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, kết quả giám sát, khảo sát thực tế của Ủy ban Tư pháp cho thấy công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng ở một số địa phương còn chưa được quan tâm đúng mức, số lượng các cuộc thanh tra, kiểm tra được tiến hành còn ít, vi phạm được phát hiện không nhiều.
Phát hiện, xử lý vi phạm kê khai tài sản, thu nhập chưa tương xứng với thực tế
Nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp cũng đánh giá kết quả phát hiện, xử lý các trường hợp kê khai tài sản, thu nhập không trung thực còn chưa tương xứng với tình hình thực tế.
“Thực tế xử lý các vụ án tham nhũng vừa qua cho thấy nhiều trường hợp sau khi cơ quan cảnh sát điều tra khám xét thì mới phát hiện khối tài sản lớn không kê khai, không rõ nguồn gốc” - ông Nguyễn Mạnh Cường nói và cho rằng phản ánh của dư luận, cử tri cho thấy tình trạng kê khai tài sản, thu nhập không trung thực diễn ra còn nhiều.
Nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp ghi nhận việc thực hiện chuyển đổi vị trí công tác để phòng ngừa tham nhũng đã được chú trọng. Bằng chứng, số lượng người thực hiện chuyển đổi vị trí công tác tăng cao so với cùng kỳ.
Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2024, các cơ quan, tổ chức, đơn vị đã chuyển đổi vị trí công tác trên 86.200 cán bộ, công chức, viên chức, đạt trên 96%. Trong khi cùng kỳ năm 2023, chuyển đổi vị trí công tác trên 37.470 cán bộ, công chức, viên chức.
Tuy nhiên, qua giám sát, khảo sát thực tế, Ủy ban Tư pháp nhận thấy kết quả thực hiện chuyển đổi vị trí công tác ở một số địa phương còn thấp, chưa thống kê được cụ thể số lượng vị trí công tác cần thực hiện chuyển đổi trên địa bàn. Khi thực hiện chuyển đổi ở một số vị trí công tác như kế toán, địa chính... còn gặp vướng mắc, bất cập.
Nhóm nghiên cứu còn nhận định việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật hành chính của cán bộ, công chức, viên chức ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương còn chưa nghiêm; tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp vẫn chưa được khắc phục triệt để. “Tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong thực thi công vụ vẫn diễn ra” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh.
Tham nhũng tiếp tục xảy ra ngay trong cơ quan bảo vệ pháp luật
Đánh giá chung về tình hình tham nhũng, nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp cho rằng tình trạng tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn còn nghiêm trọng, diễn biến phức tạp. Đặc biệt, các sai phạm lớn trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, xây dựng, đấu thầu, hoạt động ngân hàng, quản lý tài nguyên, khoáng sản... đã gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, có sự câu kết giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp, tổ chức để trục lợi.
Báo cáo của nhóm nghiên cứu dẫn vụ án vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng; vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; nhận hối lộ; lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn.
Hay Vụ án vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại Thuận An và các đơn vị, tổ chức liên quan…
“Tình trạng này cho thấy việc triển khai thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng thời gian qua mặc dù đã được quan tâm nhưng còn chưa thực sự phát huy hiệu quả, nhiều biện pháp phòng ngừa còn mang tính hình thức” - theo nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp.
Đáng chú ý, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp lưu ý “tham nhũng tiếp tục xảy ra ngay trong cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan có nhiệm vụ phòng chống tham nhũng, tiêu cực”; tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực trong khu vực hành chính dịch vụ công vẫn diễn ra…
“Điều này đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục kiên trì, không dừng, không nghỉ, tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực” - vẫn lời ông Nguyễn Mạnh Cường.
