Sốc chỉ vì các căn cứ mà cấp tham mưu bày vẽ cho bộ trưởng khá… hời hợt. Chẳng hạn như lý do nói “các nước trên thế giới đã thực hiện từ rất lâu rồi” thì quả là khó chấp nhận khi đường sá, hạ tầng, quy hoạch nhà cửa, thu nhập và cả thói quen người tham gia giao thông của Việt Nam và các nước cực kỳ khác nhau. Ngoài ra, về cách thu thì rõ ràng không ổn khi Bộ dự kiến giao việc thu phí cho hai lực lượng không chuyên trách là đăng kiểm (đối với ô tô) và phường, xã (đối với xe máy)!
Đặc biệt, lý do chủ chốt khiến dư luận nghi ngờ tính khả thi của phát kiến chính là việc bộ trưởng cũng không dám chắc sau khi thu phí có “hết tắc nghẽn giao thông” không! Sự không dám chắc của ông bộ trưởng càng khiến xã hội không thể yên tâm khi mà nếu đề án được thông qua thì mỗi năm số tiền người dân phải đóng góp lên đến hàng chục ngàn tỉ đồng!
Thực tế cho thấy mọi phát kiến tùy hứng xuất phát từ bàn giấy khó có thể giải quyết được một vấn đề cực lớn là an toàn giao thông. Để giải quyết vấn đề này, mọi giải pháp đều phải có nghiên cứu, khảo sát kỹ. Cách đây chưa lâu, từ ngày 31-10 đến 4-11-2011, bức xúc trước nạn ùn tắc giao thông ở Hà Nội, Viện Khoa học và Công nghệ GTVT (Bộ GTVT) đã cử chín kỹ sư xuống đường điều hành, phân luồng giao thông trong các khung giờ cao điểm để lấy “thực tế”. Sau đợt đó, ông viện trưởng đã đúc rút ra nguyên nhân tắc đường là do hạ tầng giao thông kém chứ không phải do ý thức người tham gia giao thông như các ý kiến phát biểu trước nay.
Vì xác định rõ nguyên nhân, giải pháp mà viện này đề xuất không phải là “đánh” vào người tham gia giao thông mà là tổ chức giao thông tại một số nút ở Hà Nội, đến nay đã phát huy hiệu quả. Đáng nói, đề xuất này có lập luận hẳn hoi trên cơ sở số liệu khảo sát do các kỹ sư thu thập tại các nút mà họ đã xuống đường điều khiển.
Bài toán tổ chức giao thông ở Hà Nội và TP.HCM thật ra dù khó nhưng không phải không có nhiều cách giải. Tuy nhiên, mọi giải pháp chỉ có hiệu quả và đồng thuận khi nó được nghiên cứu, khảo sát và đánh giá từ các bằng chứng thực tế theo quy trình khoa học.
PHAN MAI
