Theo tính toán lý thuyết của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở các nước đang phát triển cần khoảng 2% dân số hiến máu mỗi năm.
Như vậy, mỗi năm Việt Nam với khoảng 90 triệu dân sẽ cần 1,8 triệu đơn vị máu. Thực tế hiện nay lượng máu thu được các năm mới chỉ đáp ứng 45% nhu cầu về máu.
Việc hiến máu tại Việt Nam được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các cá nhân. Số lượng máu hiến tặng sẽ tùy thuộc vào số cân nặng của người hiến. Ví dụ người có cân nặng từ 42 kg đến dưới 45 kg được phép hiến không quá 250 ml máu toàn phần mỗi lần. Trung bình mỗi năm một người hiến máu tối đa bốn lần.
Để khắc phục tình trạng thiếu máu phục vụ điều trị, Bộ Y tế đề xuất quy định nghĩa vụ của công dân liên quan đến việc hiến máu với hai giải pháp:
Giải pháp 1: Quy định việc hiến máu là nghĩa vụ bắt buộc của công dân phải thực hiện mỗi năm một lần nhưng có loại trừ một số trường hợp không thể hiến máu.
Với dân số hiện nay là gần 90,5 triệu người, trong một năm nước ta sẽ có khoảng 46 triệu người phải tham gia hiến máu (trừ 30,3 triệu công dân dưới 18 tuổi và khoảng 14,2 triệu người mắc các bệnh không thể hiến máu).
Giải pháp 2: Quy định việc hiến máu là tự nguyện kết hợp với tăng chi cho hoạt động vận động hiến máu.
Giả định số người hiến máu đạt mức lý tưởng là 2% dân số thì một năm nước ta sẽ có 18,2 triệu người tham gia hiến máu.
Hiện nay, Bộ Y tế ủng hộ giải pháp 2 là quy định hiến máu là tự nguyện. Điều này vừa phù hợp với thực tiễn, pháp luật quốc tế cũng như không gây tốn kém không cần thiết cho Nhà nước và xã hội.
Ngoài ra, dù máu cho điều trị thiếu nhưng việc sử dụng còn khá lãng phí vì hầu hết các cơ sở y tế vẫn đang thực hiện việc truyền máu toàn phần (trên 80% ở hầu hết các tỉnh) do chưa đủ điều kiện để sản xuất các chế phẩm máu.
Bên cạnh đó, an toàn truyền máu cũng là vấn đề đáng quan ngại trong giai đoạn hiện nay vì ở nước ta vẫn đang sử dụng các kỹ thuật sàng lọc bằng huyết thanh chưa đảm bảo an toàn, đang ở mức độ thô sơ.
Nhiều cơ sở truyền máu còn dùng kỹ thuật ngưng kết, kít nhanh để xét nghiệm sàng lọc máu (HIV) nên chưa sàng lọc được các bệnh lây truyền qua đường máu khi còn ở trong giai đoạn cửa sổ.
Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới và trong khu vực hiện nay, để giải quyết tình trạng thiếu máu và bảo đảm an toàn truyền máu, chính phủ các nước đã đề xuất việc ban hành luật hiến máu hoặc các luật khác có liên quan đến vấn đề hiến máu tình nguyện không lấy tiền. Sau khi luật hiến máu được ban hành, tình trạng khan hiếm máu cho cấp cứu và điều trị đã cơ bản được giải quyết.
Thời gian dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến đối với dự án luật là vào kỳ họp thứ 7 năm 2018 và thông qua dự án luật vào kỳ họp thứ 8 năm 2018 của Quốc hội.
