Số phận chính trị của thống đốc New York rồi sẽ thế nào?
Tính tới thời điểm này, có sáu cáo buộc quấy rối tình dục đã được sáu phụ nữ đưa ra nhắm vào thống đốc bang New York - ông Andrew Cuomo. Chưa hết, ông còn bị chỉ trích vì chỉnh sửa số người chết vì COVID-19 trong các viện dưỡng lão. Số phận chính trị của ông ngày càng chao đảo mạnh dù Tổng thống Joe Biden, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và nhiều lãnh đạo đảng Dân chủ đến nay vẫn kiềm chế kêu gọi ông từ chức.
Ông Cuomo lên tiếng xin lỗi cho việc đã khiến bất kỳ phụ nữ nào cảm thấy không thoải mái khi tiếp xúc với ông, tuy nhiên ông khẳng định mình không đụng chạm bất kỳ ai một cách không thích hợp.
Dù thế, theo thông tin từ đài Fox News, hiện gần 90% thành viên Hạ viện bang và hơn 80% thành viên Thượng viện bang kêu gọi ông Cuomo từ chức hoặc sẽ bị luận tội. Số thành viên Dân chủ tại nghị viện bang kêu gọi ông Cuomo từ chức ngày càng tăng. Đã có hơn 55 thành viên Dân chủ ở cả lưỡng viện cùng ra tuyên bố chung kêu gọi ông Cuomo từ chức.
Tiêu điểm Tôi sẽ không từ chức. Tôi không phải do các chính trị gia bầu lên mà là do dân bầu. Người dân New York biết tôi thế nào. Thống đốc ANDREW CUOMO tuyên bố tại cuộc họp báo tuần rồi
Khả năng bị luận tội
Hiện ông Cuomo đối mặt cùng lúc với hai cuộc điều tra, một từ Ủy ban Tư pháp Hạ viện bang New York và một từ Văn phòng Tổng chưởng lý New York. Trước mắt, ông Cuomo cho biết ông sẽ “hợp tác toàn diện”.
Trong hai cuộc điều tra này thì cuộc điều tra của Ủy ban Tư pháp Hạ viện bang được chú ý hơn vì kết quả liên quan trực tiếp đến số phận chính trị của ông. Theo đài ABC News, một khi cuộc điều tra kết thúc và các chứng cứ được thu thập đủ, Ủy ban Tư pháp sẽ soạn các điều khoản luận tội gửi lên Hạ viện.
Thống đốc bang New York (Mỹ) - ông Andrew Cuomo tại một địa điểm tiêm vaccine COVID-19 ngày 8-3. Ảnh: AP
Để Hạ viện bang ra được nghị quyết luận tội ông Cuomo thì phải có sự đồng ý của quá bán. Hiện tại Hạ viện bang có 150 thành viên (106 thành viên Dân chủ, 43 thành viên Cộng hòa và một thành viên tự do). Một khi Hạ viện thông qua, các điều khoản này sẽ được chuyển qua Thượng viện bang để mở phiên luận tội. Phiên luận tội tại Thượng viện bang nếu diễn ra sẽ có 63 thành viên Thượng viện và bảy thẩm phán từ Tòa tối cao New York tham gia. Để ông Cuomo bị kết tội thì cần có tới 2/3 thành viên đồng ý. Một khi bị kết tội, ông Cuomo sẽ phải rời chức vụ. Theo hiến pháp bang, một khi bị kết tội, ông Cuomo có thể bị cấm làm việc tại bất kỳ công sở nào ở New York.
Nhìn chung, tiến trình luận tội dẫn tới tước chức vụ một thống đốc phần lớn giống nhưng cũng có điểm khác tiến trình luận tội dẫn tới phế truất một tổng thống. Điểm khác so với cấp trung ương là nếu Hạ viện bang thống nhất ra điều khoản luận tội để chuyển qua Thượng viện bang mở phiên luận tội thì ông Cuomo có thể phải từ bỏ (tạm thời) chức vụ ngay lập tức, không giống như tổng thống vẫn có quyền tại vị vào thời điểm này.
Luật pháp bang liên quan việc luận tội viết rõ: “Không công chức nào có thể làm việc sau khi các điều khoản luận tội chống lại người đó có thể được chuyển qua Thượng viện, cho tới khi người này bị kết tội”. Trong trường hợp này, người tạm đảm nhiệm vị trí thống đốc sẽ là phó thống đốc. Như vậy trong thời gian ông Cuomo bị luận tội, Phó Thống đốc Kathy Hochul sẽ tạm giữ vị trí thống đốc cho đến khi phiên luận tội ông Cuomo kết thúc.
Liệu đảng Dân chủ sẽ ra tay với ông Cuomo?
Nhà phân tích pháp lý Abrams dự đoán tiến trình có thể sẽ được xúc tiến nhanh chóng, dù ông Cuomo đang hy vọng có thể sẽ làm chậm lại bằng cách kêu gọi cuộc điều tra phải được thực hiện một cách toàn diện.
Nói với ABC News, luật sư Ross Garber chuyên về luận tội, đồng thời là giáo sư tại trường luật ĐH Tulane cho rằng “chuyện luận tội một thống đốc là rất hiếm, rất hiếm”. Theo ông, “trong lịch sử Mỹ chỉ có 16 thống đốc bị luận tội và chỉ có tám người trong số này bị kết tội và bị sa thải”. Nếu chỉ tính lịch sử của bang New York thì chỉ có một thống đốc bị luận tội, bị buộc tội và bị mất chức. Đó là Thống đốc William Sulzer bị mất chức năm 1913 vì phạm tội danh gian lận trong chiến dịch tài chính và khai man.
Nhiều nhà quan sát cũng băn khoăn chưa biết khả năng ông Cuomo bị kết tội tới đâu khi hơn 2/3 thành viên Thượng viện là người của đảng Dân chủ (43) và toàn bộ bảy thẩm phán Tòa tối cao New York đều do ông Cuomo đề cử.
Có thể thấy hiện vẫn chưa rõ liệu đảng Dân chủ sẽ quyết định số phận chính trị của ông Cuomo thế nào. Dù hàng chục thành viên đảng ở Hạ viện kêu gọi ông Cuomo từ chức nhưng chỉ có bảy người ủng hộ luận tội ông.
Về phần mình, ông Cuomo đến thời điểm này vẫn từ chối từ chức và cũng không biết nếu qua được khó khăn này thì kế hoạch sắp tới của ông thế nào. Trước khi bê bối này xuất hiện, ông Cuomo được cho là có tham vọng làm tổng thống.
Tuy nhiên, theo nhà phân tích pháp lý Dan Abrams của ABC News, sự nghiệp chính trị của ông Cuomo sẽ không còn được như trước khi bản thân bị các cáo buộc quá nghiêm trọng, dù ông có không bị Thượng viện kết tội đi chăng nữa.•
Cuộc điều tra của Ủy ban Tư pháp Hạ viện tách biệt với cuộc điều tra đặc biệt do tổng chưởng lý bang - bà Letitia James dẫn đầu. Văn phòng bà James từ tuần trước đã chỉ đạo văn phòng thống đốc bảo quản mọi chứng cứ liên quan đến các cáo buộc quấy rối tình dục. Báo cáo điều tra của đội bà James sẽ được công khai.
Không có thời hạn cuối để hoàn tất điều tra và bà James cũng không nói bà dự kiến cuộc điều tra sẽ kéo dài bao lâu. Cuộc điều tra năm 2010 với Thống đốc David Paterson - người tiền nhiệm của ông Cuomo và do ông Cuomo lãnh đạo với tư cách là tổng chưởng lý bang - kéo dài tới năm tháng.
Bà James không có quyền đơn phương buộc ông Cuomo từ bỏ chức vụ, tuy nhiên bất kỳ phát hiện nào bất lợi cho ông Cuomo có thể tác động đến quá trình luận tội ông tại nghị viện, hoặc sẽ là áp lực buộc ông này phải chủ động từ chức.
