Ngày 10-12, Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em TP.HCM tổ chức Hội thảo với chủ đề “Sự tham gia của các tổ chức xã hội trong hoạt động Bảo vệ Quyền trẻ em trên địa bàn TP.HCM trong tình hình hiện nay”.
Tại hội thảo, đại diện trường học, trung tâm bảo trợ và tổ chức xã hội trao đổi khó khăn, vướng mắc trong bảo vệ, hỗ trợ nhóm trẻ khó khăn, thiếu giấy tờ, rủi ro xâm hại.
Gặp khó trong tham gia bảo hiểm y tế
Chia sẻ tại hội thảo, soeur Hoàng Thị Bích Trâm, đại diện lớp phổ cập Nam Hòa, cho biết tại điểm trường do soeur phụ trách, cả hiệu trưởng lẫn cán bộ phường đều chưa nắm rõ mô hình lớp phổ cập Nam Hòa, khiến mọi thủ tục phải xin phép qua nhiều cấp, gây trở ngại trong quá trình duy trì lớp.
Soeur Trâm cho biết một số học sinh dù muốn mua bảo hiểm y tế nhưng không thể, vì “không có tên trong hệ thống giáo dục quốc dân”, dẫn đến hàng loạt thiệt thòi, từ đăng ký học bạ, chuyển trường đến bảo hiểm y tế. Do đó, soeur Trâm mong muốn lớn nhất là học sinh lớp phổ cập được hưởng các quyền lợi tương tự học sinh phổ thông.
Tiếp lời soeur Trâm, bà Nguyễn Thị Bích Huyền, đại diện Trường Tình thương Ái Linh (phường Tăng Nhơn Phú), cho biết nhà trường đang gặp nhiều khó khăn trong việc mua bảo hiểm y tế cho học sinh.
Dù được Trường Tiểu học Tăng Nhơn Phú hỗ trợ trong quy trình làm hồ sơ, phần lớn học sinh không có giấy khai sinh và mã số định danh, khiến việc thực hiện quyền lợi cơ bản gặp nhiều trở ngại.
Bà Huyền cho hay, một gia đình có ba anh em theo học từ năm ngoái nhưng thiếu giấy tờ tùy thân, khiến việc thực hiện quyền lợi cơ bản, trong đó có bảo hiểm y tế, gặp rất nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, các trường nơi học sinh chuyển đến đều yêu cầu mã số học sinh để nhập vào hệ thống giáo dục quốc dân. Tuy nhiên, học sinh lớp phổ cập chưa nằm trong hệ thống này, cộng với việc một số cán bộ quản lý ở tỉnh chưa nắm rõ mô hình phổ cập, càng khiến các em gặp khó khăn.
Do đó, bà Huyền cho rằng các cơ quan liên quan sớm có cơ chế rõ ràng để học sinh ở lớp học phổ cập được bảo đảm quyền lợi và thừa nhận trong hệ thống giáo dục.
Cần lưu ý giấy tờ chứng minh nhân thân của trẻ
Nói thêm về vấn đề này, ông Huỳnh Tấn Đạt, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP.HCM, cho biết dưới góc độ tiếp cận của công tác hỗ trợ trẻ em, nhiều vấn đề cần được lưu ý ngay từ khâu tiếp nhận giấy tờ.
“Lâu nay, khi tiếp nhận thông tin, các đơn vị thường chỉ ghi nhận rằng trẻ “không có giấy tờ tùy thân” mà chưa tìm hiểu sâu về hoàn cảnh nhân thân như giấy chứng sinh, nơi sinh, tình trạng hôn nhân của cha mẹ hay nơi họ sinh sống” - ông Đạt nói.
Pháp luật Việt Nam hiện hành quy định hai nguyên tắc: Một là theo huyết thống, nếu cha hoặc mẹ có quốc tịch Việt Nam, trẻ sinh ở nước ngoài vẫn có thể đăng ký khai sinh tại cơ quan lãnh sự Việt Nam; hai là đối với trẻ bị bỏ rơi trên lãnh thổ Việt Nam, không xác định được cha mẹ, việc xử lý phải tuân thủ Luật Hộ tịch và Luật Nuôi con nuôi.
Ngoài ra, tình trạng cán bộ Tư pháp - Hộ tịch tại cơ sở hiện nay chủ yếu là cán bộ mới, chuyển từ các lĩnh vực như kinh tế, văn hóa nên thiếu kinh nghiệm.
Hay thực tế, nhiều gia đình vì thương trẻ tự đưa về nuôi nhưng không khai báo chính quyền. Khi cần giấy tờ hợp pháp mới trình báo, kéo dài nửa năm đến một năm, khiến cán bộ tư pháp không kịp thời hỗ trợ đăng ký khai sinh.
Do đó, ông Huỳnh Tấn Đạt cho hay trung tâm đã đề xuất ngành y tế lưu trữ hồ sơ sinh điện tử, bởi theo quy định cũ, hồ sơ chỉ lưu 10 năm rồi bị hủy, gây khó khăn khi trích lục. Đồng thời, các biện pháp hiện nay chỉ giải quyết phần “ngọn”, trong khi căn bản là chăm sóc trẻ, giáo dục gia đình và nâng cao trình độ cán bộ bảo vệ trẻ em.
"Tình thương dành cho trẻ là cần thiết, nhưng mọi hỗ trợ phải dựa trên cơ sở pháp lý, thu thập đầy đủ giấy tờ và thông tin nguồn gốc. Công tác truyền thông pháp luật cũng cần đến trực tiếp những gia đình có hoàn cảnh khó khăn thay vì chỉ tổ chức tại cơ quan" - ông Đạt cho hay.
