Sau một ngày xét xử, đến chiều 26-4-2023, HĐXX sơ thẩm tòa án tỉnh Cà Mau trả hồ sơ để điều tra bổ sung về vấn đề xác định thiệt hại.
Dự án lời gần 500 tỷ đồng dính án hình sự
Theo hồ sơ, từ năm 2002, UBND tỉnh Cà Mau đã ban hành văn bản số 2445/UB, khởi động dự án Khu đô thị cửa ngõ Đông Bắc, TP Cà Mau và giao Sở xây dựng Cà Mau chủ trì thực hiện.
Tháng 10-2007, Chủ tịch tỉnh Cà Mau ban hành Quyết định 687/QĐ-UBND, về việc đầu tư dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu hành chính và công trình công cộng cửa ngõ Đông Bắc TP Cà Mau, quy mô hơn 60 ha, với tổng vốn đầu tư 321 tỷ đồng.
 |
Phiên xử 2 cựu giám đốc Sở xây dựng Cà Mau chiều 26-4-2023. Ảnh: TRẦN VŨ |
Các phần việc trong dự án bao gồm thu hồi đất, xây dựng hạ tầng kỹ thuật để bố trí các cơ quan hành chính nhà nước, các đơn vị ngoài công lập, công trình công cộng và tái định cư cho người dân bị thu hồi đất trong dự án và trong địa bàn thành phố Cà Mau.
Ngày 20-1-2015, Sở xây dựng tỉnh Cà Mau có báo cáo số 102/BC-SXD về đánh giá hiệu quả thực hiện dự án trên. Kết quả đánh giá khẳng định đến 31-12-2014, dự án đã đạt được khoản lợi nhuận 410 tỷ đồng. Nếu kể cả phần thu nộp về ngân sách tỉnh từ tiền sử dụng đất và các khoản phí, thuế, dự án đã đem lợi ích cho Nhà nước số tiền 478,4 tỷ đồng...
Tuy nhiên, tháng 4-2020, trên các báo cáo của Thanh tra tỉnh, UBND tỉnh Cà Mau đã chuyển hồ sơ có dấu hiệu vi phạm pháp luật của dự án này đề nghị cơ quan điều tra Công an tỉnh Cà Mau khởi tố vụ án.
Tháng 6-2021, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Cà Mau đã khởi tố vụ án vi phạm các quy định về bồi thường hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Sau đó, đến ngày 15-11-2021, Cơ quan này có Quyết định bổ sung Quyết định khởi tố vụ án về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Có năm người tại Sở Xây dựng tỉnh Cà Mau đã bị khởi tố, gồm hai cựu giám đốc Sở này là Nguyễn Việt Hùng, Nguyễn Quốc Định. Ba người khác là Hồ Hoàn Kiếm, Lê Thiện Anh, cựu Giám đốc Ban quản lý khu đô thị cửa ngõ Đông Bắc và Trương Công Long, cựu Phó giám đốc Ban này.
Trong đó, Trương Công Long và Hồ Hoàn Kiếm bị bắt tạm giam ngày 29-4-2022. Kiếm được tại ngoại ngày 24-11-2022, Long vẫn còn đang bị tạm giam. Những bị can còn lại được tại ngoại.
Bị can Lê Thiện Anh đã mất hồi tháng 2-2022 và Cơ quan điều tra đã Quyết định đình chỉ vụ án đối với Lê Thiện Anh.
Cách tính thiệt hại chưa thuyết phục được HĐXX
Theo cáo trạng, các bị cáo trong vụ án đã phạm tội chủ yếu tại công tác giải phóng mặt bằng, ở việc tự ý hoán đổi đất, không theo quy định pháp luật.
Cáo trạng nêu: Từ tháng 7-2007 đến tháng 10-2018, các bị can Lê Thiện Anh, Trương Công Long, Hồ Hoàn Kiếm ký biên bản bồi thường không thu thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất, lệ phí trước bạ gây thiệt hại thuế 183 triệu đồng.
Bị can Long, Kiếm không tổng hợp nhu cầu hoán đổi đất của các hộ bị thu hồi đất, không lập phương án hoán đổi đất trình UBND tỉnh phê duyệt mà căn cứ biên bản bồi thường để ký 454 hợp đồng chuyển nhượng (hoán đổi đất) cho các hộ dân, gây thiệt hại 28.381.542.869 đồng".
Hai cựu giám đốc Sở xây dựng bị truy cứu tội thiếu trách nhiệm cũng vì đã để xảy ra những hậu quả trên.
Tại phần xét hỏi trong phiên xử sơ thẩm ngày 26-4-2023, cả bốn bị cáo đều không thống nhất với các cáo buộc của Viện kiểm sát, đồng thời khẳng định mình không phạm tội và cho rằng cách xác định thiệt hại hơn 28 tỉ đồng là không đúng.
Theo đó, cách hoán đổi đất được làm rõ, hộ dân có 1.000m2 đất trồng lúa được đổi lấy 80m2 đất ở và nếu đó là đất vườn được nhận 100m2 đất ở. Hộ có đất nông nghiệp ít, khi đổi không đủ một nền nhà thì được mua thêm cho đủ.
Cách làm là người dân giao đất, tạm thời nhận tiền, hoặc nhận biên bản, khi hạ tầng làm xong sẽ được giao nền. Khi đó, người dân đem đúng số tiền đã nhận hoặc biên bản đến nộp cho dự án sẽ được nhận nền. Người nào mua thêm cho đủ nền thì trả thêm tiền số đất mua thêm.
Hầu hết hộ dân trong số 800 hộ dân bị ảnh hưởng trong dự án đồng tình và thực hiện việc hoán đổi đất, với cách giống nhau như nêu trên.
Tuy nhiên, các bị cáo chỉ bị cáo buộc phạm tội trong 454 trường hợp đổi đất vì quy trình chưa đúng theo quy định của UBND tỉnh Cà Mau. Hội đồng thẩm định thiệt hại Sở tài nguyên môi trường tỉnh Cà Mau xác định thiệt hại bằng cách lấy tổng số đất ở đã hoán đổi chưa đúng quy định cho người dân, nhân giá bán thêm cho đủ nền nhà, trừ lại phần tiền mà người dân nộp lại cho Ban quản lý dự án khu đô thị Đông Bắc khi nhận nền nhà.
Bị cáo Kiếm và bị cáo Long chống lại cách tính thiệt hại trên. Bị cáo Kiếm cho rằng thời điểm lập thủ tục hoán đổi ở các năm 2005, 2006, 2007. Khi đó, tỷ lệ hoán đổi 8%, 10% được xác định trên cơ sở ngang giá giữa đất nông nghiệp và đất ở có hạ tầng. Và người dân được nhận tiền tạm thời theo thời giá lúc bấy giờ. Đến 2011, 2012 người dân mới nhận nền đất ở. Thời điểm này, giá đất nền mà dự án tính để bán cho người dân đủ nền đã khác, do tác động của nhiều yếu tố thị trường, trượt giá... Từ đó, các bị cáo cho rằng cách tính thiệt hại như vậy là không khách quan.
Sau khi tập trung hỏi điều tra viên và đại diện Sở Tài nguyên và môi trường về cách tính thiệt hại, HĐXX đã quyết định dừng phiên xử, trả hồ sơ để điều tra bổ sung chủ yếu ở phần xác định thiệt hại.
