Ngày 29-9, Sở Y tế TP.HCM thông tin sắp tới sẽ phối hợp Văn phòng Tổ chức y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam thí điểm mô hình quản lý điều trị rối loạn trầm cảm dựa vào cộng đồng tại 5 trạm y tế (TYT) trên địa bàn TP.HCM.
Đó là các trạm y tế An Thới Đông (huyện Cần Giờ), Tân Phú Trung (huyện Củ Chi), Tân Hưng Thuận (quận 12), Phú Trung (quận Tân Phú) và TYT phường 15 (quận Tân Bình).
Theo Sở Y tế, đợt khám sức khỏe thí điểm cho người từ 60 tuổi trở lên được triển khai trong tháng 8-2023 vừa qua đã ghi nhận có đến 420 người có dấu hiệu trầm cảm từ nhẹ đến nặng (chiếm tỷ lệ 3,05%). Ngoài ra phát hiện 295 người có dấu hiệu lo âu từ nhẹ đến nặng (chiếm tỷ lệ 2,14%).
Theo đó, chứng rối loạn trầm cảm là một trong những biểu hiện về sức khoẻ tâm thần phổ biến trên thế giới, gây ảnh hưởng không chỉ đối với sức khỏe của người bệnh mà còn ảnh hưởng đến các mối quan hệ gia đình và xã hội. Trầm cảm có thể khởi phát ở bất kỳ độ tuổi nào, không phân biệt giới tính và có thể chuyển thành mạn tính nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính có khoảng 3,8% dân số bị rối loạn trầm cảm (khoảng 280 triệu người). Đặc biệt, WHO cũng ghi nhận tỉ lệ trầm cảm tăng lên sau đại dịch COVID-19.
Các biểu hiện lâm sàng đặc trưng của rối loạn trầm cảm là trầm buồn kéo dài, thiếu hứng thú hoặc niềm vui trong cuộc sống, động cơ làm việc và năng lượng sống ở mức thấp, kèm theo các triệu chứng cơ thể khác như mệt mỏi, đau nhức, hồi hộp, đánh trống ngực, rối loạn giấc ngủ...
Theo WHO, tâm lý trị liệu được áp dụng với hầu hết các trường hợp rối loạn trầm cảm, phối hợp tâm lý liệu pháp và thuốc chống trầm cảm áp dụng với những trường hợp vừa và nặng. Rối loạn trầm cảm nhẹ chỉ cần áp dụng tâm lý trị liệu, không cần thiết phải dùng thuốc.
Việc phát hiện, điều trị trầm cảm bằng các biện pháp tâm lý trị liệu và dùng thuốc không quá khó khăn và tỉ lệ thành công cao. Nhưng hiện nay theo WHO, trên 75% trường hợp rối loạn trầm cảm ở các nước thu nhập trung bình và thấp không được tiếp cận các dịch vụ điều trị và hỗ trợ.
Hệ thống điều trị chuyên khoa tâm thần ở các nước đang phát triển đa số không có đủ BS chuyên khoa tâm thần để khám và điều trị đáp ứng nhu cầu bệnh nhân. Cạnh đó, hiểu biết của người dân về trầm cảm còn nhiều hạn chế, kỳ thị liên quan đến rối loạn sức khỏe tâm thần còn rất nặng nề.
Trong chương trình hỗ trợ ngành y tế TP triển khai quản lý bệnh không lây nhiễm (WHO PEN), Văn phòng Tổ chức y tế Thế giới tại Việt Nam giới thiệu mô hình quản lý và điều trị trầm cảm dựa vào cộng đồng.
Theo mô hình này, WHO đã tích hợp chăm sóc sức khỏe tâm thần vào chương trình quản lý bệnh không lây nhiễm. Cụ thể, WHO sẽ hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ y tế tuyến cơ sở để phát hiện, điều trị và quản lý một số rối loạn trầm cảm phổ biến, bao gồm rối loạn trầm cảm và lo âu tại các TYT và cộng đồng.
