Theo lý giải của Sở Nội vụ, cơ sở để TP.HCM xây dựng đề án không tổ chức HĐND quận và phường là do TP đã có kinh nghiệm thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận và phường trong giai đoạn 2009-2016 trên diện rộng ở 24 quận, huyện và 259 phường. Việc thí điểm đã giúp tinh gọn bộ máy, khắc phục sự trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đảm bảo tính thống nhất, thông suốt, nâng cao hiệu quả, hiệu lực của bộ máy hành chính nhà nước và phát huy dân chủ trực tiếp ở cơ sở.
Khi thực hiện thí điểm, quyền làm chủ của nhân dân luôn được đảm bảo và không ngừng phát huy thông qua việc tăng cường và đẩy mạnh hoạt động của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND TP và đại biểu HĐND xã - thị trấn. Hoạt động giám sát của người dân thông qua Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể tiếp tục được phát huy.
Từ đó, Sở Nội vụ đánh giá đây là một trong những cơ sở thực tiễn cho thấy hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền, không phụ thuộc vào việc tổ chức HĐND trải đều trên tất cả cấp hành chính. “Việc không tổ chức HĐND quận và phường là tiếp tục thực hiện việc đổi mới tổ chức chính quyền địa phương gọn nhẹ, hoạt động nhanh nhạy, thông suốt hơn, cơ quan hành chính ở quận, phường sẽ tích cực, chủ động điều hành, quyết định nhanh chóng những vấn đề cấp bách ở cơ sở, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương” - Sở Nội vụ đánh giá.