Truy tố đến cùng rồi né bồi thường oan

Đó là trường hợp của anh Lý Quốc Nghiệp ở phường 6, TP Trà Vinh, Trà Vinh. Anh Nghiệp được xác định vô tội hai lần nhưng sau khi đòi bồi thường oan thì anh thành “có dấu hiệu tội phạm nhưng không còn nguy hiểm”.

Bản án bốn năm tù và 600 ngày tạm giam

Năm 2004, anh Lý Quốc Nghiệp khi ấy mới 23 tuổi, đang làm chủ DNTN Quốc Nghiệp ở phường 6, TP Trà Vinh. Doanh nghiệp của anh chuyên kinh doanh gas, xăng dầu và điện máy.

Ông Lê Văn Tài (chủ DNTN điện máy ở phường 3, TP Trà Vinh) sau khi thỏa thuận hợp đồng miệng đã chở một số hàng điện máy đến cửa hàng của anh Nghiệp trưng bày để giới thiệu với khách hàng. Tuy nhiên, khi giao hàng, ông Tài không yêu cầu anh Nghiệp ký nhận và xác nhận nợ. Việc giao dịch giữa hai bên không tuân theo các quy định trong hoạt động thương mại, không ghi hóa đơn, chứng từ…

Cuối năm 2005, sau một năm, ông Tài lấy 18 cái tivi không bán được đem về. Tuy nhiên, sau khi chuyển về thì ông chở hàng quay lại bỏ trước nhà anh Nghiệp. Hai bên phát sinh mâu thuẫn trong giải quyết công nợ, ông Tài làm đơn tố cáo.

Tháng 5-2007, anh Nghiệp bị khởi tố, hai lần bị bắt, tổng cộng bị tạm giam hơn 600 ngày.

Cáo trạng của VKSND TP Trà Vinh cho rằng anh Nghiệp chiếm đoạt hơn 186 triệu đồng. Xử sơ thẩm và phúc thẩm, TAND TP Trà Vinh và TAND tỉnh Trà Vinh kết án anh Nghiệp bốn năm tù, buộc bồi thường trách nhiệm dân sự.

Tháng 5-2009, VKSND Tối cao kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị hủy cả hai bản án sơ, phúc thẩm này.

Ngày 30-9-2009, TAND Tối cao hủy cả hai bản án để điều tra, xét xử lại theo thủ tục chung. Quyết định giám đốc thẩm cũng lưu ý: “Nếu không điều tra, xác minh được anh Nghiệp thực sự có hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản của ông Tài thì đây chỉ là giao dịch dân sự”.

Anh Lý Quốc Nghiệp kiên trì gõ cửa các cơ quan để minh oan cho mình. Ảnh: PHƯƠNG LOAN

Đình chỉ rồi truy tố

CQĐT Công an TP Trà Vinh điều tra lại, không chứng minh được hành vi phạm tội. VKSND TP Trà Vinh bốn lần trả hồ sơ. Sau đó VKSND tỉnh rút hồ sơ lên rồi gửi công văn thỉnh thị VKSND Tối cao cho ý kiến về vụ án. Sau đó VKSND Tối cao có công văn phúc đáp, đại ý không đủ căn cứ truy tố anh Nghiệp tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Giữa năm 2011, VKSND TP Trà Vinh ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can (lần thứ nhất) với lý do việc giao dịch giữa hai bên là giao dịch dân sự.

Tuy nhiên, một tháng sau, viện trưởng VKSND tỉnh Trà Vinh khi đó là ông Nguyễn Trọng Khỏe đã ra quyết định hủy hai quyết định đình chỉ này, đồng thời yêu cầu cấp dưới ra quyết định truy tố vì anh Nghiệp “có thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của ông Tài được thể hiện trong hồ sơ vụ án”.

Anh Nghiệp tiếp tục bị truy tố. Số tiền mà VKS cáo buộc anh chiếm đoạt lúc này còn 31 triệu đồng thay vì 186 triệu như trước đây.

Ngày 3-10-2011, TAND TP Trà Vinh xử sơ thẩm lần hai, kết tội và tuyên án anh Nghiệp hai năm tù theo điểm a khoản 1 Điều 140 BLHS (vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó).

Tháng 7-2013, TAND tỉnh Trà Vinh hủy án để điều tra, xét xử lại.

Đòi bồi thường oan thì bị xác định có tội

Điều tra lại, CQĐT Công an TP Trà Vinh vẫn không chứng minh được hành vi phạm tội nên ngày 2-1-2014, VKSND TP Trà Vinh đã ra quyết định đình chỉ vụ án đối với anh Nghiệp vì không đủ căn cứ để truy tố.

Sau đó, anh Nghiệp yêu cầu TAND TP Trà Vinh xin lỗi công khai và bồi thường gần 8,3 tỉ đồng do làm oan.

Ngày 29-7-2015, ông Phan Hoàng Hải, Viện trưởng VKSND tỉnh Trà Vinh, ra quyết định hủy bỏ quyết định đình chỉ vụ án và quyết định đình chỉ bị can đối với anh Nghiệp. Lý do: Hai quyết định này không có căn cứ vì anh Nghiệp có thủ đoạn gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản. Viện trưởng yêu cầu VKSND TP Trà Vinh thực hiện giải quyết vụ án theo đúng quy định pháp luật.

Hai ngày sau, ngày 31-7-2015, ông Nguyễn Thanh Bình, Viện trưởng VKSND TP Trà Vinh, ra quyết định miễn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với anh Nghiệp “do chuyển biến tình hình” theo khoản 1 Điều 25 BLHS.

Trong quyết định, VKS ghi rõ: “Xét thấy hành vi của ông Nghiệp đã cấu thành tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản với số tiền 31 triệu đồng… Xét thấy vụ án xảy ra đã quá lâu, hậu quả không lớn, từ khi có hành vi phạm tội từ năm 2004 đến nay, Lý Quốc Nghiệp thực hiện tốt nghĩa vụ công dân nên cũng cần áp dụng chính sách hình sự để xem xét miễn truy cứu trách nhiệm hình sự theo khoản 1 Điều 25 BLHS là phù hợp”.

* * *

Anh Nghiệp khiếu nại hai quyết định cuối cùng của VKSND tỉnh Trà Vinh và VKSND TP Trà Vinh vì cho rằng nó trái pháp luật và có dấu hiệu né bồi thường oan nhưng không được hai VKS này hồi âm.

Ngày 6-4-2016, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội yêu cầu viện trưởng VKSND tỉnh Trà Vinh xem xét, giải quyết, trả lời anh Lý Quốc Nghiệp và báo cáo kết quả giải quyết đến Ủy ban Tư pháp. “Tuy nhiên, đến nay hai cấp VKS Trà Vinh vẫn chưa trả lời khiếu nại của tôi” - anh Nghiệp cho biết.