Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định số 310/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 125/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn. Nghị định 310/2025 có hiệu lực từ ngày 16-1-2025.
Quy định mới thay đổi hoàn toàn bản chất xử phạt là chuyển từ phạt theo hành vi sang phạt lũy tiến theo số lượng vi phạm. Một số thay đổi quan trọng liên quan đến xử phạt hành vi vi phạm quy định về lập hóa đơn khi bán hàng hóa, dịch vụ như sau:
Đối với hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm bị phạt từ 500.000 đồng đến 70 triệu đồng tùy vào số lượng hóa đơn.
Cụ thể, phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.500.000 đồng trong trường hợp lập hóa đơn không đúng thời điểm khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ 1 số hóa đơn. Lập hóa đơn không đúng thời điểm khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ từ 2 số hóa đơn đến dưới 10 số hóa đơn thì bị phạt từ 2-5 triệu đồng.
Phạt tiền từ 5- 50 triệu đồng đối với hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ từ 10 số hóa đơn đến dưới 100 số hóa đơn. Trường hợp lập hóa đơn không đúng thời điểm khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ từ 100 số hóa đơn trở lên thì bị phạt từ 50-70 triệu đồng.
Theo Điều 24 Nghị định 125/2020 thì hành vi lập hóa đơn không đúng thời điểm chỉ bị phạt tối đa là 8 triệu đồng; mức phạt này áp dụng cho hành vi, không nhân lên theo số lượng hóa đơn. Theo đánh giá chung thì mức phạt này là thấp, không đủ sức răn đe; có khả năng dẫn tới việc doanh nghiệp bán hàng nhưng không xuất hóa đơn ngay (để trốn doanh thu tạm thời); hợp thức hóa hàng hóa trôi nổi bằng cách xuất hóa đơn lùi ngày hoặc sai thời điểm...
Ảnh minh họa: NGUYỄN CHÍNH
Cũng theo Nghị định 310/2025, hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng bị phạt đến 80 triệu đồng.
Cụ thể, không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ theo quy định dưới 10 số hóa đơn thì bị xử phạt từ 1-10 triệu đồng. Trường hợp không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ từ 10 số hóa đơn đến dưới 50 số hóa đơn thì bị xử phạt từ 10-50 triệu đồng.
Phạt tiền từ 60-80 triệu đồng trong trường hợp không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ đối với 50 số hóa đơn trở lên.
Trong khi đó, theo Nghị định 125/2020 thì hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định chỉ bị phạt tối đa 20 triệu đồng và không phân chia mức phạt chi tiết theo số lượng hóa đơn.
Như vậy, theo quy định hiện hành, một cửa hàng bán 1.000 đơn hàng nhưng không xuất hóa đơn. Khi bị kiểm tra, họ chỉ bị phạt tối đa 20 triệu đồng cho hành vi "không lập hóa đơn". Mức phạt này đôi khi thấp hơn nhiều so với số tiền thuế họ đã trốn được, dẫn đến tâm lý "nhờn luật". Tuy nhiên, từ ngày 16-1-2026, vẫn cửa hàng đó, nếu cơ quan thuế đếm ra được họ bỏ sót không xuất hóa đơn cho 50 giao dịch trở lên (một con số rất nhỏ với các ngành bán lẻ), mức phạt lập tức nhảy vọt lên khung 60 - 80 triệu đồng.
Sự thay đổi này đánh rất mạnh vào các mô hình kinh doanh bán lẻ, F&B (nhà hàng, quán ăn), hoặc thương mại điện tử - nơi phát sinh nhiều giao dịch nhỏ lẻ trong ngày.
