Hỏi:
Xương khớp tôi thỉnh thoảng đau nhức. Nhiều người đưa ra một số loại thuốc và khuyên tôi nên mua uống. Do sợ bị tác dụng phụ nên tôi lưỡng lự và mong được bác sĩ tư vấn. Tôi chân thành cám ơn. (Nguyễn Thanh Liêm (42 tuổi, TP.HCM).
Trả lời:
Theo y học, đau được định nghĩa như sau: Đau là sự phối hợp của các cảm giác khó chịu về mặt giác quan, cảm xúc, cũng như tinh thần. Đồng thời, kèm theo đó là những phản ứng về nội tiết với mục đích đáp ứng lại những tổn thương của cơ thể. Chẳng hạn, khi đạp gai cơn đau lan truyền theo hệ thần kinh về trung ương, tức vỏ não. Và khi đó chúng ta cảm thấy đau.
Đau nhìn về phương diện xã hội là một trải nghiệm của từng người và mang tính chất cá nhân, chủ quan của người đó. Dân gian thường ví von “nhà giàu đứt tay như ăn mày đổ ruột”. Vì vậy có những người chỉ bị một tổn thương nhẹ cũng khiến cảm thấy đau. Thế nhưng đối với những người trải nghiệm nhiều (lực lượng quân đội, công an… - PV), đối với họ một vết thương nhỏ cũng bình thường.
Paracetamol là loại thuốc thông thường có thể mua ở nhà thuốc với mục đích hạ sốt, giảm đau. Ở những phụ nữ mang thai, dùng paracetamol tương đối an toàn vì chưa có số liệu cho thấy có thể gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến thai nhi. Tuy nhiên, chỉ nên dùng ở mức độ cho phép để đảm bảo an toàn. Lạm dụng thuốc giảm đau quá nhiều sẽ ảnh hưởng không ít tới nhiều bộ phận cơ thể, tác động xấu đến gan và gây suy gan cấp.
Ở người lớn, trung bình mỗi ngày chỉ nên dùng 4 g và mỗi 1 g cách nhau 4-6 tiếng. Đối với trẻ em, liều hạ sốt nằm trong mức 30 mg/kg và uống lặp lại 4-6 tiếng. Lưu ý: Có phụ huynh mặc dù cho con uống paracetamol nhưng sốt không hạ nên sợ con bị co giật. Vì thế cho con uống liên tiếp trong thời gian quá ngắn. Điều này khiến tổng liều tích lũy trong ngày quá nhiều, có thể dẫn đến ngộ độc gan cấp và nặng hơn có thể hủy hoại tế bào gan.
Đặc biệt khi khám lâm sàng, chúng tôi thường gặp bệnh nhân lạm dụng corticoid do thuốc có tác dụng giảm đau rất nhanh. Đồng thời, corticoid có một nguy hại khác là lâu dần sẽ dẫn đến các tác dụng phụ như hội chứng Cushing. Hội chứng này khiến bệnh nhân sau khi uống thuốc thời gian dài sẽ bị mập, da mặt căng… do tác dụng phụ giữ nước của thuốc. Lâu dần dẫn đến tình trạng mỏng da, dễ xuất huyết, hạ natri máu, yếu các cơ chi. Đặc biệt ở vùng khớp háng khiến bệnh nhân dễ té ngã và xương trở nên giòn, dễ gãy.
Dân gian thường gọi loại thuốc này là “thuốc hột dưa” vì hình dạng giống hạt dưa. Thuốc này rất nhiều người sử dụng và truyền tai nhau về công dụng như một “thần dược” trị đau nhưng không cần kê toa. Một điều đáng lưu ý thuốc này nếu không sử dụng theo chỉ định thì hậu quả để lại vô cùng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.
Thuốc thuộc nhóm morphin là dạng thuốc giảm đau khá mạnh, tốt nhưng có thể dẫn đến tình trạng lạm dụng, gây nghiện nếu sử dụng lâu dài. Do vậy, nhóm thuốc morphin bắt buộc phải có toa chỉ định của bác sĩ.
Chưa hết không ít trường hợp một toa thuốc được chỉ định và bệnh nhân cảm thấy giảm đau nên dẫn đến tình trạng những bệnh nhân khác sẽ mua thuốc mới theo toa cũ để uống. Từ đó dẫn tới tình trạng quen thuốc, “lờn” thuốc, nghiện thuốc nếu uống lâu dài. Điển hình như một số thuốc trong nhóm morphin.
BS LƯU KÍNH KHƯƠNG, Trưởng khoa Gây mê hồi sức ngoại BV Nhân dân 115 TP.HCM
Thận trọng khi dùng 'viên bổ khớp'
