Vì sao Boeing mới toanh lại rơi?

Boeing 737 MAX 8 xuất hiện trên thị trường thương mại năm 2017 và mới được giao cho Lion Air hồi tháng 8. Chiếc máy bay gặp nạn sáng 29-10 vừa đi vào khai thác hôm 15-8, mới bay được 800 giờ.

Dữ liệu từ trang web theo dõi thông tin các chuyến bay FlightRadar24 cho thấy máy bay có dấu hiệu trục trặc từ phút thứ hai sau khi cất cánh. Thời điểm đó, chiếc máy bay ở độ cao 610 m, sau đó hạ độ cao xuống còn 152 m và nghiêng sang trái trước khi tăng lên 1.524 m rồi duy trì ở độ cao này gần như suốt thời gian bay còn lại. Thời điểm mất liên lạc, máy bay có vận tốc 638 km/giờ, ở độ cao 1.113 m. Reuters dẫn một số nguồn tin quan chức Indonesia nhận định máy bay đã rơi xuống độ sâu 30-35 m.

Lỗi kỹ thuật hay con người?

Nguyên nhân tai nạn vẫn chưa được xác định, hai hộp đen đã dò được tín hiệu nhưng vẫn chưa được tìm thấy. Theo lời Giám đốc điều hành Edward Sirait của Lion Air thì máy bay đã có một “lỗi kỹ thuật” trong chuyến bay trước đó. Nhật ký hành trình kỹ thuật chuyến bay từ Bali đến Jakarta ngày 28-10 của chiếc Boeing 737 MAX 8 cho thấy số ghi tốc độ bay trên thiết bị đo của cơ trưởng không ổn định và số ghi độ cao trên thiết bị đo của cơ trưởng khác với số ghi độ cao trên thiết bị đo của cơ phó. Cơ trưởng đã trao quyền kiểm soát máy bay cho cơ phó và máy bay đã hạ cánh an toàn xuống Jakarta.

Về chuyến bay định mệnh sáng 29-10, nói với CNN, chuyên gia hàng không Philip Butterworth-Hayes nhận định dữ liệu thể hiện “sự cất cánh bất thường, không phù hợp với một chuyến bay tự động, trừ khi máy bay đang cố điều chỉnh mình vì một số lý do nào đó”. Ông nói rõ thêm rằng “chính xác là vào lúc tốc độ tăng thì độ cao lại giảm, có nghĩa thời điểm đó đã có sự mất kiểm soát”. Nhà phân tích hàng không Peter Goelz cũng đồng tình dữ liệu cho thấy có vấn đề rất rõ ở tốc độ và độ cao của máy bay. Theo ông, có thể các phi công đã không thể xử lý kịp các trục trặc xảy ra.

Theo chuyên gia hàng không Gerry Soejatman, thông thường các máy bay càng cũ càng nhiều rủi ro nhưng rủi ro không phải không có với những chiếc mới toanh. Theo ông, “với chiếc mới toanh, khả năng trục trặc chỉ lộ ra sau khi nó được sử dụng và thông thường sẽ xuất hiện trong ba tháng đầu”. Chiếc Boeing 737 MAX 8 của Lion Air rơi sau một tháng rưỡi bay.

Thi thể nạn nhân được vớt lên. Ảnh: BLOOMBERG

Nhà phân tích hàng không Jon Ostrower nói ông “không biết điều gì khiến một chiếc máy bay mới như vậy rơi”. Trong khi chuyên gia Soejatman nói ông tin “khả năng lớn là lỗi kỹ thuật” thì chuyên gia Butterworth-Hayes cho rằng với thực tế máy bay chỉ mới hai tháng tuổi, khả năng lớn nguyên nhân không phải là lỗi kỹ thuật. Theo ông, nguyên nhân có thể là do môi trường, chẳng hạn có luồng không khí mạnh làm gió đổi hướng cực nhanh, hoặc máy bay đâm phải đàn chim. Một chi tiết đáng lưu ý là phi công đã yêu cầu cho máy bay quay trở lại sân bay sau khi máy bay vừa cất cánh được 2-3 phút nhưng không kịp. Dữ liệu radar không cho thấy máy bay có dấu hiệu quay đầu.

Từ lịch sử an toàn hàng không kém của Indonesia, một số chuyên gia cũng cho rằng lỗi con người có thể góp phần gây ra thảm kịch ngày 29-10. Nói với Global News, cựu phi công Ross Aimer, Giám đốc điều hành tổ chức Các chuyên gia tư vấn hàng không, cho rằng Boeing 737 MAX 8 là kiểu mới đồng nghĩa có rất nhiều công nghệ mới, không rõ Lion Air có “chương trình huấn luyện” với phi công sử dụng máy bay mới hay không.

Boeing 737 vẫn là máy bay an toàn cao

Với Tập đoàn Boeing, đây là vụ tai nạn đầu tiên của loại máy bay Boeing 737 MAX, một phiên bản tiên tiến, tiết kiệm nhiên liệu. Boeing 737 MAX là phiên bản mới nhất của dòng Boeing 737. Ngoài phiên bản 737 MAX 8 còn có các phiên bản MAX 7, 9, 10. Toàn bộ bốn phiên bản này đều có cùng kích thước sải cánh 35,9 m, có cùng động cơ LEAP-1B, chỉ khác nhau chiều dài và kích cỡ ghế ngồi, trong đó MAX 10 là dài nhất.

Boeing cho biết 737 MAX 8 là loại máy bay bán chạy nhất trong lịch sử của mình, hiện đã được đặt hàng gần 4.700 chiếc từ hơn 100 khách hàng toàn cầu. Boeing 737 MAX là lựa chọn hàng đầu của các hãng hàng không giá rẻ trên thế giới. Hồi tháng 7, Lion Air từng nói mình “rất tự hào” là hãng hàng không đầu tiên ở Indonesia khai thác loại máy bay tiên tiến này. Lion Air còn đang đợi Boeing giao tới 240 chiếc 737 MAX nữa.

Sau tai nạn ở Indonesia không khỏi xuất hiện tâm lý lo ngại khi sử dụng dịch vụ bay của Boeing 737. Tuy nhiên, theo chuyên gia hàng không Dan Lake, Boeing 737 MAX 8 vẫn là một trong những máy bay an toàn nhất thế giới. Theo ông, hành khách không nên lo lắng, căng thẳng không cần thiết khi bay Boeing 737 MAX 8 khi thực tế tỉ lệ gây chết người của loại máy bay này chỉ là 1/3,1 triệu.

Nói với Sydney Morning Herald, chuyên gia hàng không Neil Hansford cũng cho rằng không có lý do gì phải lo lắng về tính an toàn của máy bay Boeing 737 MAX 8 khi “737 là loại máy bay được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử hàng không, xuất hiện trên bầu trời nhiều hơn bất kỳ loại máy bay nào khác”.