Trong khuôn khổ Diễn đàn Nghiên cứu và Phát triển (R&D) Việt Nam 2025, các diễn giả đã nói đến những định hướng phù hợp để xây dựng chính sách khoa học và công nghệ của Việt Nam.
Việt Nam đang ở trung tâm của công cuộc đổi mới sáng tạo
Chia sẻ tại sự kiện, ông Trương Gia Bình - Nhà sáng lập và Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, so sánh sự trở về của những nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài với làn sóng của cha ông Bình và thế hệ của ông – những con người đầy lý tưởng, từng rời quê hương sang Pháp học tập, rồi tự nguyện trở về Việt Nam đi theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Họ trở về vì một lý tưởng lớn: Độc lập – Tự do cho dân tộc, sự tiến bộ của đất nước. Với họ, đó là “cơ hội vàng” của cả một thế hệ. Ông Bình tin rằng, hôm nay, cơ hội tương tự lại một lần nữa đến với thế hệ chúng ta.
Cơ hội ấy là duy nhất và sẽ không lặp lại. Việt Nam đang ở trung tâm của công cuộc đổi mới sáng tạo.
Cũng theo ông Bình, Việt Nam không thể chỉ dựa vào khối đầu tư nước ngoài. Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân ra đời khẳng định vai trò then chốt của khu vực doanh nghiệp tư nhân trong công cuộc phát triển quốc gia.
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị khơi dậy sức mạnh toàn dân, toàn thể doanh nghiệp cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mang bản sắc Việt.
Đổi mới sáng tạo không thể chỉ bó hẹp trong biên giới quốc gia, công nghệ là cuộc chơi toàn cầu. Do đó, Việt Nam cần có một nghị quyết về hội nhập quốc tế – để kết nối sức mạnh của Việt Nam với thế giới.
Ông Bình chia sẻ: Ông từng đến thăm một số doanh nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ, làm việc với các chuyên gia, và họ nói rằng: “Việt Nam được lựa chọn để sản xuất chip”. CEO của Nvidia cũng tuyên bố: “Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của chúng tôi”. Ông tin rằng sẽ có nhiều tập đoàn lớn khác tiếp bước.
Yếu tố quan trọng nhất trong hành trình đổi mới, theo ông là quản trị công.
Việt Nam đang tiến đến mô hình quản trị tiên tiến, sử dụng dữ liệu và AI để tiết kiệm tối đa thời gian, tiền bạc và nguồn lực cho người dân và xã hội.
Khoa học công nghệ chưa gắn được vào sản xuất và phát triển
GS.TSKH. Hồ Tú Bảo hiện là Giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học dữ liệu của Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toán (VIASM) và Giám đốc Khoa học của Viện John von Neumann của Đại học Quốc gia TP.HCM, thành viên nhóm Think Tank VINASA, đã đưa ra quan điểm để giúp cải thiện khoa học công nghệ Việt Nam.
Giáo sư Bảo nhấn mạnh: “Khái quát về khoa học công nghệ Việt Nam, tôi nghĩ là chúng ta đã phát triển trong nhiều năm. Nhưng về cơ bản, điểm yếu lớn của khoa học công nghệ Việt Nam là khoa học công nghệ chưa gắn được vào sản xuất và phát triển. Đại thể là vẫn còn hàn lâm. Đây là điểm yếu nhất”.
Giáo sư Bảo cho rằng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn liền với điều kiện thực tiễn của Việt Nam trước hết phải kết nối được rất nhiều thành phần trong xã hội, phải tạo ra sự tin cậy và minh bạch. Giáo sư cho rằng, đã nói câu chuyện này khá nhiều năm, nhưng theo quan sát của ông, hoạt động đổi mới sáng tạo chưa thật sự đi vào cuộc sống.
Muốn tạo ra một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thực sự thì chính là tạo ra sự thay đổi - được nêu rõ trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Giáo sư Bảo đặc biệt thể hiện sự lạc quan khi mà Quốc hội vừa rồi đã thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, nghĩa là đã gắn chữ khoa học công nghệ với đổi mới sáng tạo.
Giáo sư Bảo nói đến những yếu tố nổi bật mà hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam cần phải hướng tới.
Trước tiên, hệ thống đó phải tạo ra được sự tin cậy giữa những thành phần muốn tham gia vào hệ sinh thái ấy. Bằng cách nào đấy, phải tạo cho mọi người sự tin tưởng và chia sẻ với nhau. Để làm được như vậy cần minh bạch, minh bạch trong rất nhiều chuyện, minh bạch trong ý tưởng, trong mục tiêu, cách làm việc, minh bạch trong chính sách…
Thứ hai là phải kết nối và tạo ra không khí trao đổi thẳng thắn giữa các thành phần tham gia hệ sinh thái. Ở đây có những kết nối về mặt vật lý, và cả kết nối số nhưng quan trọng là kết nối về con người, để tạo sự tin cậy từ đó hợp tác với nhau.
Cuối cùng, hệ sinh thái đó cần phải tính thích nghi và học hỏi. Một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là mọi người thích nghi, học hỏi cùng nhau và hợp tác để xây dựng và phát triển.
Ngoài ra, hệ sinh thái phải yếu tố đa dạng và bao trùm. Tư tưởng của đổi mới sáng tạo mang ý nghĩa rộng lớn hơn, khi tất cả mọi người, mọi nơi đều có thể nghĩ đến những ý tưởng mới, để dùng nó thay đổi hoạt động của mình, từ đó biến thành các giá trị thực tế. Đây là những nét cơ bản tạo nên nền tảng của một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
