Vụ Vạn Thịnh Phát: Đoàn thanh tra, giám sát bưng bít, che giấu sai phạm cho SCB như thế nào?

Ngày 6-3, TAND TP.HCM tiếp tục phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với bị cáo Trương Mỹ Lan (cựu chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) cùng 85 bị cáo khác về những sai phạm xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các tổ chức có liên quan.

Đại diện VKS tiếp tục công bố cáo trạng về hành vi phạm tội của các bị cáo, trong đó có những sai phạm của các bị cáo thuộc đoàn thanh tra, giám sát đối với SCB.

Vụ án này có tổng cộng 16 bị cáo là cựu cán bộ cơ quan thanh gia giám sát ngân hàng (TTGSNH) Ngân hàng nhà nước (NHNN) chi nhánh TP.HCM bị truy tố về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Riêng bị cáo Đỗ Thị Nhàn, cựu cục trưởng Cục Thanh tra, giám sát ngân hàng II, NHNN, trưởng đoàn thanh tra, bị truy tố về tội nhận hối lộ, với cáo buộc đã nhận 5,2 triệu USD.

Bỏ ngoài báo cáo nhiều sai phạm

Cụ thể, cáo trạng xác định Cơ quan TTGSNH đã thành lập Đoàn thanh tra tại SCB năm 2017-2018 và được triển khai thành 2 đợt thanh tra. Đợt một ngày 1-8-2017, Nguyễn Văn Hưng, phó chánh thanh tra phụ trách Cơ quan TTGSNH, ra quyết định thành lập Đoàn thanh tra liên ngành để thanh tra SCB, trưởng đoàn là bà Đỗ Thị Nhàn. Đoàn thanh tra có trách nhiệm thanh tra về hoạt động cấp tín dụng; các khoản lãi và phí phải thu; thực trạng xử lý nợ xấu; đánh giá hoạt động quản trị...

Sau khi có kết quả của những sai phạm tại SCB, các thành viên trong đoàn thanh tra đã có hành vi bao che sai phạm theo đề xuất, kiến nghị của SCB.

Đỗ Thị Nhàn đã chỉ đạo tổ tổng hợp Nguyễn Thị Phụng, Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Khánh Linh và Bùi Tuấn Khoa (trực tiếp chỉnh sửa là Nguyễn Tuấn Anh) bỏ ngoài số liệu phân loại nợ xấu nhóm 4, nhóm 5 đối với ba dự án: Mũi Đèn Đỏ; Dự án 6A; Dự án Royal Garden, với tổng dư nợ 37.953 tỉ đồng, số trích lập DPRR là 18.796 tỉ đồng và thoái lãi dự thu 3.093 tỉ đồng.

Số liệu sau khi chỉnh sửa được thể hiện các chỉ tiêu tài chính của SCB đã bị thay đổi, sai lệch là: Nợ xấu từ 91.067 tỉ đồng (tỷ lệ 35,87%) xuống còn 53.114 tỉ đồng (tỉ lệ 20,92%); Vốn chủ sở hữu từ -19.154,130 tỉ đồng thành +2.757,443 tỉ đồng...

Với số liệu chỉnh sửa này, Nhàn đã chỉ đạo đưa vào dự thảo báo cáo Đoàn thanh tra ngày 11-1-2018 cho 18 thành viên đoàn ký để báo cáo Nguyễn Văn Hưng; đồng thời tại mục “Thực trạng tài chính của SCB”, qua kết quả thanh tra có đề xuất đủ điều kiện đưa SCB vào kiểm soát đặc biệt. Tuy nhiên, khi trình lên Nguyễn Văn Hưng đã chỉ đạo bỏ nội dung này ra khỏi báo cáo của NHNN để báo cáo Chính phủ.

Cạnh đó, các thành viên trong đoàn thanh tra cũng thực hiện hành vi báo cáo đề xuất không trung thực, không đầy đủ kết quả thanh tra khi tại phần kết luận của Báo cáo kết quả thanh tra, đối với nội dung phân loại nhóm nợ và Trích lập DPRRđã bỏ ngoài toàn bộ số liệu nợ xấu và trích lập DPRR. Đồng thời báo cáo cũng không nêu rõ, không đưa số liệu thực trạng tài chính yếu của SCB (nợ xấu và phân loại nợ xấu, âm vốn chủ sở hữu, lỗ lũy kế, hệ số CAR,…) đã làm nhẹ đi nội dung, tính chất, mức độ các sai phạm tại các dự án, phương án tái cơ cấu.

Điều chỉnh kế hoạch thanh tra

Cáo trạng cũng xác định các bị cáo còn có hành vi điều chỉnh kế hoạch thanh tra không đúng chỉ đạo của Chính phủ theo hướng có lợi cho SCB.

Cụ thể, sau khi triển khai kế hoạch thanh tra nhận thấy nếu thanh tra các khoản vay sau ngày 30-6-2017 thì phải làm rõ mục đích sử dụng tiền vay và đẩy dư nợ của SCB lên, Đỗ Thị Nhàn điện thoại báo cáo Nguyễn Văn Hưng xin ý kiến về việc phải chỉnh sửa kế hoạch, theo đó thu hẹp phạm vi, thời kỳ thanh tra đối với nhóm 71 khách hàng địa chỉ tại số 4 Nguyễn Thị Minh Khai.

Từ việc xác định thanh tra dư nợ “khách hàng đã tất toán tại thời điểm thanh tra” sửa thành thanh tra “khách hàng có dư nợ tại thời điểm ngày 30-6-2017 và đã tất toán không còn dư nợ tại thời điểm 31-3-2018 hoặc tất toán trong thời gian thanh tra”; mục đích các việc điều chỉnh là để hướng đến việc kết luận SCB xử lý các khoản vay trước 30-6-2017 hết dư nợ, không phải kiểm tra mục đích sử dụng tiền, nguồn tiền trả nợ và các khoản vay khi đã tất toán thì không còn thiệt hại, không phải chuyển hồ sơ cho Cơ quan điều tra xử lý.

Như vậy, Nguyễn Văn Hưng với vị trí là phó chánh Thanh tra phụ trách Cơ quan TTGSNH, người ra quyết định thanh tra là người trực tiếp chỉ đạo Đỗ Thị Nhàn và có trách nhiệm báo cáo kết quả thanh tra lên NHNN và Chính phủ.

Đỗ Thị Nhàn, trưởng đoàn Thanh tra thực hiện chỉ đạo của Nguyễn Văn Hưng, trực tiếp chỉ đạo Nguyễn Thị Phụng và tổ tổng hợp (gồm: Vũ Khánh Linh, Nguyễn Tuấn Anh, Bùi Văn Khoa) lập, chỉnh sửa các báo cáo của Đoàn Thanh tra, dự thảo Kết luận thanh tra. Các thành viên còn lại của Đoàn thanh tra có vai trò thực hiện, đồng ý theo ý kiến chỉ đạo, đã báo cáo không đầy đủ, không trung thực, bao che sai phạm của SCB lên lãnh đạo NHNN và Chính Phủ và ra Kết luận thanh tra theo hướng:

(1) Không đưa SCB vào diện kiểm soát đặc biệt, để SCB tiếp tục thực hiện tái cơ cấu;

(2) Không chuyển hồ sơ sai phạm sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định;

(3) Ưu tiên áp dụng giải pháp kinh tế dẫn tới không kịp thời ngăn chặn để Trương Mỹ Lan và đồng phạm rút, sử dụng tiền của SCB trái pháp luật, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng là 514.102 tỉ đồng.