Báo Inquirer (Philippines) đưa tin ngày 7-7 (giờ địa phương), tòa án trọng tài thường trực ở La Haye (Hà Lan) đã bắt đầu mở phiên tòa về đơn kiện của chính phủ Philippines. Đơn đề nghị tòa hủy yêu sách bao chiếm biển Đông của Trung Quốc. Phiên tòa sẽ kéo dài đến cuối tuần.
Phó phát ngôn tổng thống Philippines Abigail Valte thông báo phiên tòa đầu tiên sẽ kéo dài ba tiếng (từ 14 giờ 30 đến 17 giờ 30 ngày 7-7) và tập trung về thẩm quyền tài phán của tòa đối với đơn kiện.
Đầu tiên ông Florin Hilbay, cố vấn pháp luật của chính phủ Philippines, sẽ trình bày. Kế đến Ngoại trưởng Albert del Rosario nêu lý do kiện. Các luật sư thuộc văn phòng luật sư Foley Hoag ở Washington (Mỹ) do luật sư Paul Reichler đứng đầu sẽ tiếp tục nêu các luận cứ liên quan đến thẩm quyền tòa án.
Phái đoàn Philippines tham dự phiên tòa gồm nhiều quan chức chính phủ, trong đó có Chủ tịch Hạ viện Feliciano Belmonte, Phó Chánh án Tòa án Tối cao Antonio Carpio, Thẩm phán Tòa án Tối cao Francis Jardeleza, Bộ trưởng Quốc phòng Voltaire Gazmin, Bộ trưởng Tư pháp Leila de Lima…
Ngày 7-7, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh tiếp tục tuyên bố phản đối Philippines kiện ra trọng tài quốc tế. Hôm trước đó, đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Giám Hoa cũng đã đề nghị Philippines nối lại đàm phán song phương về vấn đề tranh chấp ở biển Đông.
Tàu USS Fort Worth (Mỹ) tham gia tập trận tại Philippines ngày 26-6. Ảnh: NAVAL TODAY
Báo The Straits Times (Singapore) ngày 7-7 giải thích vụ kiện như sau:
● Tại sao Philippines kiện?: Trung Quốc đòi 90% trong 3,5 triệu km2 biển Đông với bản đồ “đường chín đoạn” năm 1953. Tháng 3-2014, Philippines nộp đơn kiện và khẳng định “đường chín đoạn” không có giá trị theo Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS).
● Phiên tòa giải quyết vấn đề gì?: Tòa án trọng tài thường trực sẽ xem xét có thẩm quyền tài phán trong vụ kiện không. Cuối năm 2014, Trung Quốc đã công bố tài liệu xác định vụ kiện của Philippines liên quan đến chủ quyền lãnh thổ nhưng chủ quyền không thuộc thẩm quyền của tòa án trọng tài thường trực mà thuộc Tòa án Công lý quốc tế.
Philippines đã khéo léo xác định đây không phải là vụ kiện về chủ quyền lãnh thổ mà vụ kiện chỉ nhằm yêu cầu tòa án phán quyết “đường chín đoạn” đi ngược UNCLOS.
Phó Chánh án Tòa án Tối cao Philippines Antonio Carpio đánh giá nếu tòa án trọng tài thường trực khẳng định tòa án có thẩm quyền thì xem như Philippines thắng 80%. Kế tiếp, vào tháng 11 tới, Philippines sẽ tiếp tục điều trần về nội dung vụ kiện và chờ tòa phán quyết vào tháng 3-2016.
| Ngày 7-7, Reuters cho biết lần đầu tiên hải quân Philippines nhìn thấy phaotiêu gần bãi Cỏ Rong. Cuối tháng 5, các thủy thủ đi trêntàu cá phát hiện một cột mốc nổi lớn bằng thép có khắc chữ Trung Quốc với hàng trăm phao tiêu cao su màu vàng rải dài trên biển. Các thủy thủ định loại bỏ phao tiêu nhưng phải bỏ chạy vì tàu tuần tra Trung Quốc xuất hiện. Giữa tháng 6, hải quân kiểm tra thì phao tiêu vẫn còn, còn cột mốc nổi đã biến mất. Khi được yêu cầu bình luận, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói không hay biết nhưng khăng khăng Trung Quốc “có chủ quyền không thể tranh cãi” đối với quần đảo Trường Sa và các vùng biển lân cận. Một tướng không quân Philippines nghi ngờ phao tiêu được thả để ngư dân Trung Quốc buộc tàu cá. Khi hải quân Philippines xua đuổi các tàu này thì tàu cảnh sát biển Trung Quốc xuất hiện bảo vệ. QUÂN KHOA Không có quốc gia nào đòi toàn bộ một đại dương. Chỉ có Trung Quốc là nước duy nhất đưa ra yêu sách như thế… Nếu tòa án (trọng tài thường trực) không có thẩm quyền, vậy không còn UNCLOS. Và nếu không có UNCLOS thì Ấn Độ có thể yêu sách đối với Ấn Độ Dương, Mexico đòi vịnh Mexico và lúc đó chỉ có luật pháo hạm. Phó Chánh án Tòa án Tối cao ANTONIO CARPIO |
