Từ “Chuyện Đông chuyện Tây”…
Từ những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, trên báo giới xuất hiện bút danh An Chi, sau đó là Huệ Thiên đứng mục Chuyện Đông chuyện Tây trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay khiến nhiều người bất ngờ. Bất ngờ bởi tò mò từ ngỡ ngàng đến thán phục với một người không học hàm, học vị mà kiến văn lại khiến người trong giới nhất là giới ngôn ngữ học phải kính nể.
Trong số đó có giáo sư Cao Xuân Hạo, ông ngạc nhiên: “Quả có nhiều người hình dung An Chi là một cụ già đầu bạc trán hói, thông kim bác cổ, suốt ngày vùi đầu trong những đống sách cũ kỹ. Trong trí tưởng tượng của họ, An Chi gần như là một nhân vật huyền thoại, khó lòng có thật trong cuộc sống còn nhiều hàng dỏm, sách dỏm và trí thức dỏm này”.
 |
| Bộ sách Chuyện Đông - Chuyện Tây của học giả An Chi trọn bộ 7 tập, tái bản trọn bộ 4 tập dày hơn 2.500 trang, đoạt Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ hai. Ảnh: FBNV |
Học giả An Chi đã kiến giải những vấn đề về chữ nghĩa của tiếng Việt bằng sự tự học và bằng chính từ tình yêu tiếng Việt. Từ mục Chuyện Đông chuyện Tây (kéo dài suốt 15 năm trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay), ông tập hợp thành bộ sách gồm 7 tập rất được bạn đọc trong và ngoài nước đón nhận.
Giáo sư Cao Xuân Hạo dành lời đặc biệt ngợi khen: “Những câu trả lời của anh (An Chi) trên tạp chí đã làm thỏa mãn được phần đông độc giả vì đó đều là kết quả của một quá trình tra cứu nghiêm túc, đầy tinh thần trách nhiệm đối với khoa học và đối với những người đã có lòng tin cậy mình. Thêm vào đó là lời văn trong sáng, đĩnh đạc, nhiều khi dí dỏm một cách nhã nhặn và tuệ minh, làm cho việc đọc anh trở thành một lạc thú thanh tao”.
 |
Học giả An Chi qua nét vẽ của Nguyễn Tùng Lâm. Ảnh: FBNV |
Về bút danh Huệ Thiên trên chuyên mục "Chuyện Đông chuyện Tây", theo nhà thơ Phan Hoàng thì, từ tên thật "Thiện Hoa" thành "Huệ Thiên" qua một bài thơ chơi chữ của thi sĩ Bùi Giáng tặng cho học giả An Chi, rằng:
"Một trời trí huệ thênh thang
Đi về bắt gặp thằng lang thang Bùi
Bỗng dưng vô tận ngậm ngùi
Từ đâu vô lượng lấp vùi nỗi đau".
… đến “Rong chơi miền chữ nghĩa”
 |
| 'Rong chơi miền chữ nghĩa' (trọn bộ 5 tập). Ảnh: NXB Tổng hợp TP.HCM |
Ngoài Chuyện Đông chuyện Tây, học giả An Chi còn đứng mục "Từ chữ đến nghĩa" của báo Người đương thời; "Những điều có thể bạn chưa biết" (sau đổi là "Có thể bạn chưa biết") của báo Năng lượng mới; "Chuyện chữ chuyện nghĩa" trên tờ tạp chí Đại học quốc gia TP.HCM; thời gian gần đây là mục "Lắt léo chữ nghĩa" của báo Thanh niên...
Đặc biệt mục "Rong chơi miền chữ nghĩa" trên báo Người đô thịđược ông tập hợp in thành tập. Mới đây nhất là tập 5 vừa được xuất bản không lâu sau đó thì ngày 12-10 ông qua đời hưởng thọ 88 tuổi để lại nhiều tiếc thương cho gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, độc giả…
 |
Tập 5 'Rong chơi miền chữ nghĩa' của học giả An Chi ấn hành cuối tháng 9-2022. Ảnh: FB nhà thơ Lê Minh Quốc |
Nhà thơ, nhà báo Lê Minh Quốc khi nhận tập 5 Rong chơi miền chữ nghĩa, đã gọi ông bằng “thầy” một cách trân trọng. Và cách đây ba ngày, anh đã viết trên trang cá nhân: “Trong cuộc đời, tôi là người may mắn. Có lẽ may mắn nhất là tôi có được những người thầy, dù chưa học họ một ngày, hoặc chưa từng gặp mặt nhưng thâm tâm luôn kính trọng họ.
Chừng hơn hai mươi năm trước, tôi rất thích đọc chuyên mục Chuyện Đông chuyện Tây trên tạp chí Kiến Thức Ngày Nay do cụ An Chi đứng mục. Cũng trong thời gian này, tôi hay tìm đọc những bài viết của cụ Nguyễn Dư trên trang điện tử Chim Việt cành Nam. Cả hai cụ đã truyền cho tôi cảm hứng bất tuyệt về tình yêu tiếng Việt”.
Ngoài 2 bộ sách Chuyện Đông chuyện Tây, Rong chơi miền chữ nghĩa, học giả An Chi còn có các tác phẩm: Những tiếng trống qua cửa các nhà sấm, Câu chữ Truyện Kiều; Từ Thập nhị chi đến 12 con giáp; Từ nguyên; Truyện Kiều – bản Duy Minh Thị 1872...
Xin vĩnh biệt ông - học giả An Chi.
 |
Học giả An Chi. Ảnh: FBNV |
Học giả An Chi sinh năm 1935, qua đời lúc 13 giờ 5 phút ngày 12-10 (nhằm ngày 17-9 năm Nhâm Dần), hưởng thọ 88 tuổi. Hiện linh cữu của học giả An Chi quàn tại 482/52C Lê Quang Định, P.11, Q.Bình Thạnh, TP.HCM. Lễ động quan lúc 13 giờ ngày 14-10 (nhằm ngày 19-9 năm Nhâm Dần). Sau đó linh cữu ông được đưa đi hỏa táng tại Trung tâm hỏa táng Bình Hưng Hòa, TP.HCM.
