Đại dịch COVID-19 kéo kinh tế của cả thế giới đi xuống, trong đó, hàng không là một trong những ngành chịu thiệt hại nặng nề nhất khi nhiều máy bay phải “đắp chiếu”. Các hãng bay trong nước cũng không ngoại lệ khi nhiều hãng liên tục báo lỗ hàng nghìn tỉ đồng.
Trước khó khăn đó, Quốc hội, Chính phủ hướng đến một nguyên tắc đó là “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”. Điều này được cụ thể khi Quốc hội thực hiện “cứu” Vietnam Airlines bằng việc cho phép Ngân hàng Nhà nước thực hiện tái cấp vốn để hãng vay bổ sung vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh; được chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ.
Các hãng bay khác dù không được “đặc quyền” như hãng bay quốc gia, nhưng họ cũng được hưởng nhiều chính sách về thuế, phí suốt những năm tháng khó khăn trong đại dịch. Đặc biệt, nhà chức trách hàng không còn tạo điều kiện cho các hãng được bay nội địa trong bối cảnh dịch để tạo nguồn thu bền vững, trong lúc nhiều nước gần như hàng không bị tê liệt.
Đại dịch đi qua cũng là lúc đất nước tìm cách vực dậy nền kinh tế, Chính phủ đã đưa ra hàng loạt giải pháp để dòng tiền lưu thông. Chẳng hạn, dịp lễ 30-4 và 1-5 vừa qua, theo lịch cả nước chỉ được nghỉ lễ 2 ngày, nhưng vì muốn kích cầu kinh tế Chính phủ quyết định kéo dài thời gian nghỉ lễ đến 5 ngày.
Tuy nhiên, trái lại với sự cố gắng của Chính phủ, dịp lễ nhiều điểm du lịch vẫn vắng khách. Các điểm vui chơi như Phú Quốc, Côn Đảo… ghi nhận lượng khách rất ít. Khách vắng tại các điểm du lịch không có gì bất ngờ, bởi trước đó báo chí, người dân đã nhìn thấy viễn cảnh này khi giá vé được neo ở mức quá cao, vượt sức mua của dân.
Điều lạ là suốt thời điểm đó, nhà chức trách hàng không vẫn khẳng định là “giá vé máy bay đang nằm trong khung quy định…”. Các hãng không hề có động tĩnh gì và cho đó là bình thường, bởi nó là “quy luật cung - cầu”.
Trước sức ép dư luận và việc các hãng thu về “núi tiền” trong dịp lễ vừa qua, Bộ GTVT mới có văn bản “xét lại” việc bán vé máy bay của các hãng trong nước. Một điều lạ sau đó là Cục Hàng không đề nghị khách “trưng ra bằng chứng”, khi chưa tiến hành kiểm tra các hãng. Việc làm này của nhà chức trách không khác gì đẩy khó khăn và “thách đố” người dân, bởi việc bán vé diễn ra công khai và được lưu trữ ở các hãng.
Trong khi cơ quan quản lý đang đi tìm bằng chứng, một người dân bình thường cũng nhận thấy sự nghịch lý của chiếc vé máy bay. Đó là nhiều chuyến bay nội địa đang đắt hơn bay quốc tế, nhiều quốc gia lân cận đang bán vé nội địa rẻ hơn Việt Nam… Và phải chăng những vấn đề này đến từ việc thiếu tính cạnh tranh của hàng không nội địa, hay có sự lợi dụng thiếu máy bay và sự đi xuống của các hãng khác để bắt tay nhau tăng vé máy bay?
Tất nhiên, doanh nghiệp bao giờ cũng đặt lợi ích lên hàng đầu, chính vì vậy, Thủ tướng trong nhiều lần tiếp xúc doanh nghiệp đều nhấn mạnh “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”. Điều này có nghĩa doanh nghiệp không chỉ có lợi ích mà còn biết chia sẻ, không nên làm ăn chụp giật, đặc biệt trong bối cảnh cả nền kinh tế đang đối diện với muôn vàn khó khăn.
Ngành hàng không cũng vậy, lúc khó khăn Nhà nước tạo mọi điều kiện để các hãng sống được, và giờ là lúc các hãng bay nên đưa ra giá phù hợp với túi tiền của dân, đảm bảo “lợi ích hài hòa”. Từ đó giúp lưu thông dòng tiền trong dân, thúc đẩy kinh tế phát triển, chứ không phải “mạnh ai nấy làm”. Hay lợi dụng vào sự khan hiếm máy bay, sự đi xuống của hàng hàng không để “tận thu”.
Và cơ quan quản lý Nhà nước không nên chờ người dân lên tiếng mới vào cuộc mà phải thường xuyên kiểm tra để nhắc nhở doanh nghiệp. Nếu cần, Bộ GTVT mời cơ quan độc lập kiểm tra giá vé máy bay để có lời giải cho những nghịch lý của vé bay nội địa đang neo ở mức cao từ đầu năm đến nay, nhằm điều chỉnh phù hợp trên nguyên tắc “lợi ích hài hòa”.
