Ngày 26-6, một nguồn tin xác nhận UBND tỉnh Khánh Hòa vừa quyết định xếp hạng di tích cấp tỉnh đối với khu biệt thự Cầu Đá ở di tích lầu Bảo Đại tại phường Vĩnh Nguyên, TP Nha Trang.
UBND tỉnh Khánh Hòa giao Sở VH&TT, UBND TP Nha Trang, Trung tâm Bảo tồn di tích Khánh Hòa, UBND phường Vĩnh Nguyên quản lý nhà nước đối với di tích biệt thự Cầu Đá theo quy định pháp luật về di sản văn hóa và các quy định liên quan khác.
UBND tỉnh Khánh Hòa yêu cầu Công ty CP Đầu tư Khánh Hà có trách nhiệm phối hợp cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan thực hiện bảo tồn, phát huy giá trị di tích biệt thự Cầu Đá.
Trước đó, UBND tỉnh Khánh Hòa giao các cơ quan chức năng liên quan tham mưu kế hoạch tổng thể về phương án trùng tu, tôn tạo, các giải pháp quản lý, khai thác đối với năm căn biệt thự cổ trên núi Cảnh Long.
Như PLO đã nhiều lần thông tin, năm 2011, UBND tỉnh Khánh Hòa cho phép đơn vị quản lý di tích lầu Bảo Đại là Tổng công ty Khánh Việt liên danh với Tập đoàn Hà Đô thành lập Công ty CP Đầu tư Khánh Hà thực hiện dự án khu biệt thự cao cấp Bảo Đại.
Tháng 12-2014, UBND tỉnh Khánh Hòa có quyết định giao gần 9 ha đất và 4,7 ha mặt nước biển cho Công ty CP Đầu tư Khánh Hà để thực hiện dự án; trong đó bao gồm cả năm ngôi biệt thự cổ gồm Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng ở di tích lầu Bảo Đại.
Theo kế hoạch, dự án khu biệt thự cao cấp Bảo Đại sẽ cải tạo năm biệt thự hiện hữu; xây mới khách sạn năm tầng, 45 căn biệt thự nghỉ dưỡng cùng các tiện ích khác.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện dự án, cơ quan chức năng phát hiện chủ đầu tư có nhiều sai phạm, trong đó có việc xâm hại danh lam thắng cảnh biệt thự Cầu Đá. Dự án bị đình chỉ thi công từ năm 2018. Từ đó đến nay, năm căn biệt thự cổ bị bỏ hoang, xuống cấp nghiêm trọng, nhiều cổ vật có giá trị về lịch sử, văn hóa đã biến mất.
Đến tháng 2-2023, Công ty CP Đầu tư Khánh Hà xin trả lại năm biệt thự cổ nói trên. Sau đó, tỉnh Khánh Hòa thu hồi hơn 9.200 m2 đất cùng công trình xây dựng trên đất là năm căn biệt thự Cầu Đá và giao Trung tâm Quản lý di tích thuộc Sở VH&TT quản lý.
Năm biệt thự trên núi Cảnh Long do người Pháp xây dựng từ năm 1923 với mục đích ban đầu làm nơi ở cho các kỹ sư, nhân viên người nước ngoài của Viện Nghiên cứu biển (nay là Viện Hải dương học Nha Trang).
Cụm biệt thự này nằm trong khuôn viên rộng 12 ha, được đặt theo tên các loài hoa nhiệt đới như Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ, Cây Bàng.
Giai đoạn 1940-1945, vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương cùng gia đình thường xuyên đến đây nghỉ dưỡng, giải trí.
Tháng 10-1995, UBND tỉnh Khánh Hòa công nhận khu biệt thự lầu Bảo Đại là di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh.
