Nhằm chuẩn bị cho Quốc hội nhấn nút thông qua dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, Bộ Công an vừa có dự thảo báo cáo Quốc hội giải trình một số nội dung của dự luật được đại biểu Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ sáu vừa qua. Trong đó, Bộ Công an cho biết sẽ bổ sung quy định điểm, trừ điểm giấy phép lái xe (GPLX).
Nhiều quốc gia đã áp dụng
Dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ trình Quốc hội khóa XV kỳ họp thứ sáu không quy định điểm, trừ điểm GPLX. Tuy nhiên, Bộ Công an cho biết qua ý kiến góp ý của một số đại biểu, cơ quan soạn thảo đã phân tích, đánh giá và nhận thấy “việc quy định điểm, trừ điểm GPLX vào dự luật là cần thiết”.
Bộ Công an cho rằng hiện nay ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông còn kém, điều đó được chứng minh qua việc xử lý vi phạm giao thông hằng năm ở mức cao, trên 3 triệu trường hợp vi phạm. Cạnh đó, tai nạn giao thông trong nước tuy đã giảm nhưng còn ở mức cao và vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng làm chết, bị thương nhiều người vẫn còn nhiều mà nguyên nhân chủ yếu do lỗi của người lái xe không chấp hành các quy định của pháp luật giao thông đường bộ.
Thêm vào đó, việc quản lý người lái xe sau khi được sát hạch, cấp GPLX hiện nay đang bị buông lỏng, cơ quan chức năng chưa có các biện pháp quản lý phù hợp, nhất là quản lý việc chấp hành pháp luật của người lái xe.
Năm 2020, Bộ Công an từng đề xuất đưa vào dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ quy định điểm và trừ điểm bằng lái xe. Tuy nhiên, thời điểm đó cơ quan soạn thảo nhận định đây là một hình thức xử lý vi phạm hành chính nên cần sửa đổi, bổ sung trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, vì vậy dự thảo luật hiện tại không quy định về nội dung này.
Ngoài ra, nghiên cứu tiếp thu kinh nghiệm quốc tế, các nước tiên tiến trên thế giới như Singapore, Nhật Bản, Trung Quốc... đều có quy định trừ điểm GPLX đối với người lái xe khi có các hành vi vi phạm có nguy cơ gây mất an toàn giao thông cao, nhằm quản lý việc chấp hành pháp luật của người điều khiển phương tiện giao thông…
Trong nước, để luật hóa quy định trên, Bộ Công an cho rằng cần hiểu trừ điểm GPLX sẽ là một biện pháp quản lý nhà nước (không phải là hình thức xử phạt vi phạm hành chính), nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình hiện nay. Qua đó, quản lý người lái xe trong suốt quá trình từ khi đào tạo, sát hạch, cấp GPLX cho đến quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe, việc vi phạm và tái phạm.
“Trên cơ sở đó, việc trừ điểm bằng lái xe sẽ tác động tới hành vi, nâng cao ý thức của người tham gia giao thông, giúp cơ quan quản lý giám sát toàn diện quá trình chấp hành sau vi phạm của người lái xe…” - Bộ Công an nêu quan điểm.
Bằng lái xe dự kiến có 12 điểm/năm
Theo Bộ Công an, dự kiến bằng lái xe sẽ có 12 điểm/năm, nếu trong một năm mà bị trừ hết điểm thì phải thi lại GPLX.
Về việc trừ điểm đối với các lỗi hành vi, Bộ Công an cho biết khi xử phạt, cơ quan chức năng sẽ căn cứ vào hành vi vi phạm cụ thể để trừ điểm. Trường hợp GPLX còn điểm, người lái xe tiếp tục được phép điều khiển phương tiện, sau một năm kể từ lần trừ điểm gần nhất nếu GPLX còn điểm thì được phục hồi 12 điểm. “Việc này không tác động trực tiếp đến các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đời sống hằng ngày của người dân, vẫn quản lý được quá trình chấp hành pháp luật của người lái xe…” - Bộ Công an cho hay.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, TS Nguyễn Xuân Thủy, chuyên gia giao thông đô thị, bày tỏ quan điểm ủng hộ và đánh giá đây là quy định “rất tích cực”. Bởi lẽ quy định này đảm bảo được việc nâng cao ý thức và kỹ năng của người tham gia giao thông.
“Thực tế trước đây chúng ta đã có quy định điểm và trừ điểm bằng lái xe. Thời gian đó, tôi thấy nhiều tài xế rất sợ việc tăng giảm điểm nên chạy xe có ý thức chấp hành luật giao thông rất cao. Giờ ta áp dụng lại quy định này là rất tốt nhưng đi đôi với quy định trên, cơ quan thực thi pháp luật cần nghiêm minh hơn nữa mới mong nâng cao ý thức của người tham gia giao thông” - ông Thủy góp ý.
Về mức điểm và cách thức trừ điểm, ông Thủy cho rằng Bộ Công an cần nghiên cứu một cách phù hợp, công bằng, đặc biệt áp dụng công nghệ để đảm bảo các quy định không gây phiền hà cho người dân trong quá trình xử lý. Cạnh đó, việc xử lý vi phạm tai nạn giao thông cần đánh giá nhiều yếu tố để xem xét trừ điểm hay xử phạt hành chính. “Vì tai nạn giao thông xuất phát từ nhiều yếu tố, không phải hoàn toàn do kỹ năng của người lái xe” - ông Thủy cho hay.
Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền cũng ủng hộ đề xuất bổ sung quy định về trừ điểm đối với bằng lái xe của tài xế vi phạm. “Quy định này giúp cơ quan quản lý giám sát, theo dõi, đánh giá được việc chấp hành pháp luật của tài xế. Thêm vào đó, doanh nghiệp, cơ quan cũng quản lý được và xem xét ký hợp đồng lao động, giám sát việc tài xế chấp hành các quy định trong suốt quá trình làm việc” - ông Quyền nói.•
Bảo đảm đơn giản, hợp lý
Bộ Công an khẳng định quy định trên sẽ bảo đảm đơn giản, hợp lý, tránh phiền hà cho người vi phạm, theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa hệ thống cơ sở dữ liệu về sát hạch, cấp GPLX; hệ thống cơ sở dữ liệu về xử phạt vi phạm hành chính.
Khi có quyết định xử phạt, người lái xe sẽ nhận được thông báo của cơ quan xử phạt về việc GPLX bị trừ điểm; hệ thống cơ sở dữ liệu sẽ tự động trừ điểm (không có sự tiếp xúc giữa người có thẩm quyền xử phạt và người vi phạm nên sẽ không phát sinh tiêu cực, không trùng chéo với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính) hoặc sau một năm kể từ lần trừ điểm gần nhất, nếu còn điểm thì hệ thống sẽ tự động phục hồi điểm cho người lái xe.
