Trong phiên chất vấn về lĩnh vực tài nguyên môi trường sáng 4-6, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đã đề nghị Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc Khánh cho biết giải pháp hồi phục hồi các dòng sông chết được thực hiện như thế nào. Bởi thực tế hiện nay không thể sử dụng nước sông vào bất cứ việc gì nhất là sông Bắc Hưng Hải.
Trả lời, Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc cho hay Luật Tài nguyên nước có nội dung phải phục hồi các dòng sông chết.
Hiện nay, sông Bắc Hưng Hải, sông Nhuệ, sông Đáy, sông Cầu đang ô nhiễm rất nặng. "Sông chết nghĩa là vừa ô nhiễm, vừa không có dòng chảy. Các sông nói trên ô nhiễm nặng chứ không phải dòng sông chết" - ông Khánh nói và cho hay vừa qua, Bộ TN&MT cùng các địa phương đã tích cực nhưng chưa cải tạo được bao nhiêu.
Nguyên nhân chính của tình trạng này, theo Bộ trưởng là do các khu công nghiệp liên tục xả thải ra các dòng sông; các đô thị lớn như Hà Nội cũng xả nước thải vào Bắc Hưng Hải, sông Đáy. “Việc xả thải cho các cụm công nghiệp, làng nghề chúng ta chưa xử lý được”- ông Khánh thừa nhận.
Về giải pháp, khi Luật quản lý tài nguyên nước sửa đổi có hiệu lực từ 1-7, Bộ TN&MT sẽ báo cáo, đề xuất Thủ tướng thành lập Ủy ban Quản lý lưu vực sông để gắn trách nhiệm chung của các tỉnh, các bộ ngành. “Các địa phương cần chung tay xử lý nước thải đồng bộ và xử lý dòng chảy lưu thông"- ông Khánh đề nghị.
Thông tin thêm, Bộ trưởng cho hay sẽ tham mưu Chính phủ, Quốc hội trong giai đoạn 2026-2030 quan tâm hơn nữa đến việc xử lý các dòng sông ô nhiễm này. “Như vậy sẽ cần nguồn lực tương đối lớn” - ông Khánh nói.
Giơ biển tranh luận, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn (đoàn Lai Châu) cho rằng những “dòng sông chết” như Bộ trưởng nói là do xả thải, đi qua nhiều tỉnh và mức độ xả thải lớn.
Chính vì đi qua nhiều tỉnh nên Điều 8 Luật Bảo vệ môi trường đã giao Bộ TN&MT chủ trì trong việc đánh giá nguồn xả thải, xử lý môi trường. “Trách nhiệm của Bộ trong việc tổ chức thực hiện luật như thế nào mà tình trạng ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng?”- ĐB chất vấn.
Cạnh đó, Bộ trưởng cũng cho rằng để thực hiện vấn đề này cần có thời gian và nguồn lực, tuy nhiên như Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực sông Nhuệ - sông Đáy đã hoạt động được năm nhiệm kỳ nhưng tình trạng không giảm mà còn tăng lên, vậy thì chúng ta cần thêm bao nhiêu thời gian nữa?
Về nguồn lực thì do liên quan đến cả trung ương và địa phương, vậy bộ trưởng đã cho xây dựng triển khai dự án chưa, định hướng xử lý tổng thể những ô nhiễm này như thế nào, bởi đây là vấn đề liên quan đến sức khoẻ của hàng chục triệu dân ở lưu vực sông.
Trả lời, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết về mặt thể chế chúng ta đã có quy định về tổ chức quản lý lưu vực sông do Thủ tướng quyết định, chỉ đạo…
Thứ hai, thời gian qua, Bộ TN&MT và Công an đã phối hợp với các địa phương thanh tra, kiểm tra, xử phạt nhiều vi phạm nhưng thực tế các dòng sông đang ngày càng bị ô nhiễm do nước thải sinh hoạt, cụm công nghiệp làng nghề…
Cơ quan chức năng cũng đã kiểm tra, giám sát ở những nơi có hệ thống xử lý nước thải; Bộ cũng đã cùng các địa phương trên các lưu vực sông tăng cường đầu tư hệ thống quan trắc, giám sát, kiểm tra đột xuất và xử lý nghiêm vi phạm.
Trước thực tế càng làm nhưng tình trạng ô nhiễm càng không giảm và ngày một nặng hơn, bộ trưởng Khánh nhìn nhận: Do phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu dùng nước sẽ tăng lên (50 năm tăng gấp ba lần, nhất là ở các đô thị lớn) và tình trạng xả thải cũng sẽ theo đó tăng lên.
Mặt khác, Bộ trưởng TN&MT cho rằng nước thải sinh hoạt ngày nay như dầu gội, nước rửa chén… cũng toàn hoá chất nên cần thiết phải có cơ chế xử lý từ đầu nguồn thải, tạo dòng chảy để hoà tan bớt các hoá chất.
“Chúng tôi cũng đã có dự án nạo vét, khơi thông tạo dòng chảy để xử lý tình trạng này nhưng thực tế vẫn cần phải nâng cao trách nhiệm của cộng đồng, người dân trong việc bảo vệ các dòng sông” – ông Khánh nói và cho hay đã đề xuất với Chính phủ cho thực hiện đề án nghiên cứu thí điểm tổng thể hai dòng sông Bắc Hưng Hải, Nhuệ Đáy để có lộ trình, kế hoạch xử lý để giúp các dòng sông sạch trở lại.
Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết chất lượng sông Nhuệ, sông Đáy, đặc biệt là các sông nội thành Hà Nội bị ô nhiễm chưa được cải thiện.
Nguồn thải của Hà Nội vào sông Nhuệ, sông Đáy chiếm 65%, trong đó có khoảng 1.982 nguồn xả từ các cơ sở ở làng nghề; 1.662 nguồn xả từ cơ sở sản xuất kinh doanh, 39 nguồn thải từ khu công nghiệp, cụm công nghiệp.
Thời gian qua, Bộ TN&MT đã tăng cường hệ thống quan trắc môi trường trên sông Nhuệ, sông Đáy với 5 điểm quan trắc môi trường tự động, 42 điểm quan trắc định kỳ. Các điểm có nguy cơ xả thải lớn cũng được quan trắc thường xuyên, liên tục và có kết nối dữ liệu online.
"Thời gian tới, Bộ đang đánh giá sức chịu tải của các dòng sông"- ông Khánh nói và cho biết Bộ đang kiểm tra đánh giá sức chịu tải của 11 dòng sông.
Cũng theo Bộ trưởng Khánh, việc thu gom, xử lý rác thải… cần có kế hoạch, sự vào cuộc của tất cả các địa phương. “Chính quyền địa phương phải tuyên truyền, vận động nhân dân, doanh nghiệp có ý thức tự giác trong bảo vệ môi trường, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững, lâu dài vì kiểm tra nhiều đến mấy cũng không thể hết” – ông Khánh nhấn mạnh.
