Ngày 12-12, Ủy ban châu Âu (EC) lên tiếng về việc Ngân hàng Trung ương Nga kiện trung tâm lưu ký chứng khoán Euroclear (Bỉ) - nơi hiện đang nắm giữ 185 tỉ euro tài sản bị phong tỏa của Nga - lên Tòa án Trọng tài Moscow, theo hãng tin euronews.
Đây được xem là động thái "phủ đầu" của Moscow trước các kế hoạch của Liên minh châu Âu (EU) nhằm đóng băng vĩnh viễn hoặc sử dụng tài sản của Nga. Động thái pháp lý từ Moscow diễn ra khi EU đang trong giai đoạn nước rút để thống nhất kế hoạch chuyển đổi tài sản công của Nga thành một "khoản vay bồi thường" lãi suất 0% dành cho Ukraine.
Lên tiếng về đòn pháp lý của Nga, ông Valdis Dombrovskis, Ủy viên Kinh tế châu Âu, nói rằng đề xuất của châu Âu “vững chắc về mặt pháp lý và hoàn toàn phù hợp với luật pháp EU cũng như quốc tế. Các tài sản không bị tịch thu và nguyên tắc miễn trừ quốc gia vẫn được tôn trọng”.
"Chúng tôi dự liệu rằng Nga sẽ tiếp tục tiến hành các thủ tục tố tụng mang tính suy diễn nhằm ngăn cản EU thực thi luật pháp quốc tế và thực hiện nghĩa vụ buộc Nga bồi thường cho những thiệt hại đã gây ra tại Ukraine" - ông Dombrovskis nói.
Theo ông Dombrovskis, tất cả các thể chế châu Âu đang nắm giữ tài sản Nga, từ Euroclear đến các ngân hàng tư nhân, sẽ được "bảo vệ hoàn toàn" trước sự trả đũa của Moscow. Kể từ tháng 2-2022, EU đã kiểm soát tổng cộng 210 tỉ euro tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga.
Đáng chú ý, cơ chế trừng phạt hiện hành cho phép Euroclear thực hiện quyền "bù trừ" đối với bất kỳ tổn thất tiềm tàng nào.
Ông Dombrovskis đưa ra ví dụ cụ thể rằng nếu tòa án Nga ra lệnh tịch thu 17 tỉ euro mà Euroclear đang có tại Nga, tổ chức này sẽ được phép bù trừ khoản lỗ đó bằng cách lấy từ 30 tỉ euro mà Trung tâm Lưu ký Thanh toán Quốc gia Nga (NSD) đang lưu trữ trong phạm vi EU.
Hơn nữa, nếu được thông qua, khoản vay bồi thường sẽ thiết lập một cơ chế mới để giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia.
Ví dụ, nếu Nga tịch thu tài sản công của Bỉ để trả đũa, Bỉ sẽ được phép "bù trừ" tổn thất này vào khối tài sản 210 tỉ euro đang bị phong tỏa. Trong trường hợp đó, khi các tài sản được gỡ phong tỏa trong tương lai, Nga sẽ không được hoàn lại số tiền đã bị bù trừ.
Các biện pháp bảo đảm pháp lý được thiết kế nhằm trấn an Bỉ, quốc gia hiện vẫn là bên phản đối mạnh mẽ nhất khoản vay bồi thường. Thủ tướng Bỉ Bart De Wever nhiều lần cảnh báo về những rủi ro có thể phát sinh nếu các thách thức pháp lý nhằm vào cơ chế này thành công.
“Chúng tôi đã đưa ra một đề xuất. Chúng tôi tin tưởng vào tính hợp pháp cũng như khả năng đứng vững trước tòa án của đề xuất đó” - một người phát ngôn của Ủy ban châu Âu cho biết.
Theo luật mới, 210 tỉ euro tài sản này chỉ được giải phóng khi các hành động của Nga “một cách khách quan không còn gây ra những rủi ro đáng kể” đối với nền kinh tế châu Âu, đồng thời Moscow đã chi trả bồi thường cho Kiev “mà không gây ra hệ lụy kinh tế và tài chính” cho EU.
Hãng euronews đánh giá đây là những điều kiện rất ngặt nghèo, khó có khả năng được đáp ứng trong tương lai gần, thậm chí có thể là không bao giờ.
Việc phong tỏa vô thời hạn được kỳ vọng sẽ xoa dịu được các mối lo của Bỉ và Euroclear, qua đó tạo điều kiện để EU thông qua khoản vay bồi thường ngay trong tuần tới.
Nga chưa lên tiếng về thông tin trên. Tuy nhiên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova đã gọi các nhà chức trách châu Âu là “những kẻ bịp bợm” sau quyết định phong tỏa vô thời hạn tài sản của Nga.
