Tổng thống Mỹ Donald Trump trong tuần này sẽ bắt đầu các cuộc phỏng vấn cuối cùng với các ứng viên cho vị trí Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang (Fed), khởi động lại quy trình lựa chọn người kế nhiệm chủ tịch đương nhiệm Jerome Powell, theo tin ngày 10-12 của đài CNBC.
Những tháng cuối nhiệm kỳ đầy sóng gió của ông Powell
Ông Powell đã được chính ông Trump, khi đó đang nắm quyền ở Nhà Trắng trong nhiệm kỳ đầu tiên, đề cử vào vị trí Chủ tịch Fed lần đầu vào tháng 1-2018 và được người kế nhiệm ông Trump là Tổng thống Joe Biden tái bổ nhiệm hồi tháng 5-2022. Nhiệm kỳ Chủ tịch Fed của ông Powell dự kiến kết thúc sau chưa đầy nửa năm nữa, vào tháng 5-2026.
Tuy nhiên sau khi trở lại Nhà Trắng hồi đầu năm 2025, Tổng thống Trump liên tục chỉ trích ông Powell, cho rằng Fed “đi quá chậm” trong việc hạ lãi suất để hỗ trợ thị trường. Còn ông Powell bảo vệ các quyết định của Fed và kiên quyết với lập trường thận trọng nhằm kiểm soát lạm phát.
Ông Trump liên tục chỉ trích quyết định của Fed về lãi suất
Trong năm 2025, cơ quan hoạch định chính sách của Fed là Ủy ban Thị trường Mở liên bang (FOMC) đã họp 8 lần. Trong 5 kỳ họp đầu tiên từ tháng 1 tới tháng 7, FOMC quyết định giữ nguyên lãi suất cơ bản ở mức 4,0-4,25%. Trong 3 kỳ họp từ giữa tháng 9 tới đầu tháng 12, cơ quan này đã lần lượt cắt giảm lãi suất 0,25%, đưa biên lãi suất về mức 3,25-3,5%.
Các quyết định này không nhận được sự ủng hộ từ Tổng thống Trump. Từ đầu năm 2025, ông Trump đã muốn “lãi suất giảm ngay lập tức”. Sau kỳ họp tháng 6, ông Trump còn viết trên mạng xã hội Truth Social rằng lãi suất nên được giảm về 1%.
Khi Fed cắt giảm lãi suất 0,25% hồi tháng 9, ông Trump đã phản đối, cho rằng đáng ra mức giảm phải là 0,5%. Tương tự - sau cuộc họp FOMC mới nhất, ông Trump hôm 10-12 nói rằng mức giảm lãi suất cơ bản 0,25% “đáng lẽ phải được nhân đôi, ít nhất là gấp đôi”.
Trước áp lực lớn từ ông Trump và các đồng minh, ông Powell nhiều lần khẳng định bản thân không có ý định từ chức, nhấn mạnh vào truyền thống độc lập của Fed đối với Nhà Trắng. Ông Powell cũng lưu ý rằng tổng thống không có quyền giáng chức ông chỉ vì bất đồng trong chính sách tiền tệ.
Tổng thống Trump cũng bác bỏ ý tưởng sa thải Chủ tịch Fed trước kỳ hạn. Tuy nhiên, ông Trump hồi tháng 6 tuyên bố rõ ràng rằng ông “sẽ không bao giờ tái bổ nhiệm” ông Powell. Ngay từ giai đoạn đó, truyền thông quốc tế đã đưa ra nhiều dự đoán về các ứng viên đang được ông Trump xem xét đề cử làm người kế nhiệm ông Powell.
Lộ diện 5 ứng viên có thể kế nhiệm ông Powell
Ngày 27-10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã nêu ra 5 cái tên lọt vào “vòng cuối” trước khi Tổng thống Trump chọn ra người sẽ lãnh đạo Fed trong 4 năm tới.
5 ứng viên bao gồm 2 thống đốc đương nhiệm của Fed là bà Michelle Bowman và ông Christopher Waller, cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh, Giám đốc Hội đồng Kinh tế quốc gia (NEC) Kevin Hassett và Giám đốc Đầu tư toàn cầu (CIO) mảng Thu nhập cố định tại công ty quản lý đầu tư BlackRock - ông Rick Rieder.
- Bà Michelle Bowman, 54 tuổi, được chính ông Trump đề cử vào Hội đồng Thống đốc - cơ quan lãnh đạo cao nhất của Fed - hồi tháng 4-2018, được Thượng viện Mỹ phê chuẩn sau đó 7 tháng. Bà Bowman được tái bổ nhiệm vào tháng 1-2020 và dự kiến giữ vị trí Thống đốc Fed trọn vẹn một nhiệm kỳ dài 14 năm. Tháng 6-2025, bà Bowman trở thành Phó Chủ tịch giám sát của Hội đồng Thống đốc Fed. Theo tạp chí TIME, bà Bowman được coi là nhân vật “bảo thủ nhất về chính trị” trong hội đồng Fed. Nhìn chung, bà Bowman có quan điểm khá tương đồng với Tổng thống Trump về lãi suất và tin rằng chính sách thuế quan mới của Nhà Trắng “sẽ không gây ra cú sốc kéo dài đối với lạm phát”.
- Ông Christopher Waller, 66 tuổi, cũng là một thành viên Hội đồng Thống đốc Fed do chính ông Trump đề cử trong nhiệm kỳ đầu. Ông Waller tuyên thệ nhậm chức vào tháng 12-2020 và sẽ đảm nhận vị trí này tới cuối tháng 1-2030. Cùng với bà Bowman, ông Waller ủng hộ việc cắt giảm lãi suất ngay từ tháng 7-2025, dù quyết định này không được các lãnh đạo ngân hàng khác ủng hộ. Thống đốc Fed Stephen Miran – một đồng minh thân cận của Tổng thống Trump – cho rằng ông Waller đã để lại “thành tích ấn tượng tại Fed trong 2 năm qua” nhờ những dự báo lạm phát chất lượng.
- Ông Kevin Warsh, 55 tuổi, là luật sư và nhà kinh tế Mỹ từng tham gia Hội đồng Thống đốc Fed trong giai đoạn 2006-2011. Ông Warsh đã đóng vai trò quan trọng giúp điều hướng nền kinh tế Mỹ vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Ông Warsh công khai ủng hộ ý tưởng giảm lãi suất sớm hơn và chỉ trích ông Powell vì từ chối làm điều đó. Một số nguồn tin của TIME tiết lộ rằng ông Trump hồi năm 2017 đã từng xem xét và hối tiếc vì không đề cử ông Warsh vào ghế Chủ tịch Fed – vị trí sau cùng thuộc về ông Powell.
- Ông Kevin Hassett, 63 tuổi, là nhà kinh tế học nổi tiếng của Mỹ từng kinh qua các vị trí Chủ tịch Hội đồng Cố vấn kinh tế, rồi Cố vấn cấp cao của Tổng thống Mỹ khi ông Trump còn nắm quyền ở Nhà Trắng nhiệm kỳ đầu. Khi trở lại nhậm chức Tổng thống hồi tháng 1-2025, ông Trump đã bổ nhiệm ông Hassett vào ghế Giám đốc NEC. Ông Hassett được đánh giá là người ủng hộ nhiệt thành đối với các chính sách kinh tế của ông Trump như chính sách cắt giảm thuế trong nước và áp thuế quan với hàng nhập khẩu và siêu luật “Lớn và Đẹp” được thông qua hồi tháng 7.
- Ông Rick Rieder, 63 tuổi, là nhà quản lý nổi tiếng của công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới BlackRock. Ông Rieder từng giữ chức Phó Chủ tịch Ủy ban Vay nợ của Bộ Tài chính Mỹ và thành viên Ủy ban Tư vấn đầu tư về Thị trường tài chính của Fed. Ông Rieder ủng hộ quan điểm rằng Fed cần cắt giảm lãi suất sớm và mạnh mẽ hơn. Khi xuất hiện đồn đoán về việc bản thân có thể được ông Trump chọn làm Chủ tịch Fed tiếp theo, ông Rieder nói rằng “dù ai trở thành Chủ tịch Fed đi chăng nữa, sẽ có rất nhiều điều mang tính đột phá”.
Có thể thấy, đây đều là những ứng viên ủng hộ định hướng chính sách kinh tế của Tổng thống Trump. Trong đó, bà Bowman, ông Waller và Warsh là những ứng viên có kinh nghiệm lãnh đạo trong Fed, ông Hassett nổi bật là đồng minh thân cận, trong khi ông Rieder như một “luồng gió mới” bên ngoài nền tảng truyền thống của Fed với kinh nghiệm dày dặn về đầu tư.
Ông Trump bắt đầu vòng phỏng vấn cuối, chặng đường có thể dài
Cả Tổng thống Trump và Bộ trưởng Tài chính Bessent cho biết người kế nhiệm ông Powell sẽ lộ diện vào cuối năm 2025. Ông Trump hôm 9-12 cho biết Nhà Trắng “sẽ xem xét một vài người” nhưng bản thân ông “đã có ý tưởng khá rõ ràng” về người mà ông mong muốn giao trọng trách kế nhiệm ông Powell.
Các nguồn tin của CNBC hôm 10-12 cho biết ông Trump sẽ bắt đầu vòng phỏng vấn cuối trong cùng ngày với ứng viên đầu tiên được tiếp cận là ông Warsh, tiếp theo đó là ông Hassett.
Tuy nhiên, vẫn chưa có thông tin nào được tiết lộ hay xác nhận công khai liên quan các cuộc phỏng vấn này. Cả 5 ứng viên cũng chưa lên tiếng về các cuộc phỏng vấn này.
Sau khi chọn được ứng viên sau cùng, ông Trump cần nộp đề cử lên Thượng viện Mỹ và chờ đợi Ủy ban Ngân hàng, nhà ở và đô thị của Thượng viện xem xét. Đề cử cần ít nhất 51 phiếu tán thành, có thể bao gồm 1 phiếu của Phó Tổng thống JD Vance, khi đưa ra bỏ phiếu trong phiên toàn thể của Thượng viện Mỹ.
Việc bổ nhiệm Chủ tịch Fed, từ khi tổng thống nộp đề cử tới khi người được chọn tuyên thệ nhậm chức, có thể kéo dài vài tuần tới vài tháng, phụ thuộc nhiều vào khả năng chiếm ưu thế của phe đa số Cộng hoà tại Thượng viện Mỹ.
Đối với ông Powell, quá trình đề cử và bổ nhiệm vào ghế Chủ tịch Fed lần đầu kéo dài 3 tháng (tháng 11-2017 tới tháng 2-2018), lần thứ hai mất khoảng 4 tháng (tháng 11-2021 tới tháng 5-2022).
Hiện nay, tỉ lệ số nhà lập pháp đảng Cộng hoà so với đảng Dân chủ đang ở mức 53/45. Hai thượng nghị sĩ Angus King và Bernie Sanders là nhà lập pháp độc lập nhưng có thiên hướng ủng hộ đảng Dân chủ.
Việc ông Trump lựa chọn ai cho ghế Chủ tịch Fed sẽ quyết định hướng đi của nền kinh tế Mỹ trong 4 năm tới. Người được chọn cũng ảnh hưởng tới khả năng Fed giữ được sự độc lập trong chính sách khỏi các tác động từ Nhà Trắng.
