Chiều ngày 12-11, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng đã trình bày trước Quốc hội tờ trình về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành (sân bay Long Thành) tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội.
Xây thêm “đường cất hạ cánh số 3”
Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết theo Nghị quyết 94, dự án sân bay Long Thành có quy mô 100 triệu khách/năm, lộ trình thực hiện chia làm 3 giai đoạn. Trong đó giai đoạn 1: đầu tư xây dựng 1 đường cất, hạ cánh, 1 nhà ga hành khách công suất 25 triệu khách/năm, phấn đấu đầu năm 2025 đi vào hoạt động.
Theo ông Thắng, tại thời điểm trình duyệt chủ trương đầu tư dự án, do việc xác định nguồn vốn để đầu tư còn khó khăn nên Quốc hội đã quyết định giai đoạn 1 của dự án chỉ đầu tư “đường cất hạ cánh số 1” ở khu vực phía Bắc.
Trường hợp sân bay Long Thành phải tạm dừng khai thác do sự cố ở “đường cất hạ cánh số 1” thì sân bay Tân Sơn Nhất sẽ đóng vai hỗ trợ.
“Trong quá trình triển khai dự án giai đoạn 1, Chính phủ nhận thấy việc xây dựng ngay “đường cất hạ cánh số 3” cách “đường cất hạ cánh số 1” đang đầu tư 400 m về phía Bắc ngay trong giai đoạn 1 sẽ mang lại nhiều lợi ích” – ông Thắng cho biết.
Cụ thể, sân bay Tân Sơn Nhất quy hoạch phục vụ 50 triệu khách/năm, hiện đã khai thác 41 triệu hành khách/năm. Dự kiến đến năm 2030, nhu cầu khách tại TP.HCM và khu vực các tỉnh lân cận khoảng 71 triệu khách/năm.
Trường hợp “đường cất hạ cánh số 1” của sân bay Long Thành gặp sự cố thì sân bay Tân Sơn Nhất sẽ phải chia sẻ, dẫn tới quá tải, tàu bay sẽ phải bay chờ trên không làm phát sinh chi phí và ảnh hưởng đến môi trường.
Do đó, việc xây dựng ngay “đường cất hạ cánh số 3” sẽ đáp ứng nhu cầu khai thác giai đoạn 1 của sân bay Long Thành khi “đường cất hạ cánh số 1” xảy ra sự cố, không phải chuyển sang sân bay Tân Sơn Nhất.
Cũng theo ông Thắng, việc xây dựng ngay “đường cất hạ cánh số 3” sẽ không làm gián đoạn khai thác của sân bay Long Thành do đấu nối hạ tầng và ảnh hưởng của bụi đất trong thi công.
“Hiện nay, “đường cất hạ cánh số 3” đã được san gạt đến cao độ thiết kế, chi phí đầu tư hoàn thiện thấp, chỉ khoảng 3.304 tỷ đồng và không vượt mức đầu tư của dự án thành phần 3 là 99.019 tỷ đồng nhưng vẫn góp phần tăng năng lực và hiệu quả khai thác của sân bay” – Bộ trưởng GTVT nói và cho biết hàng loạt thuận lợi khi làm “đường cất hạ cánh số 3” như: phù hợp quy hoạch; đã giải phóng mặt bằng; đã san gạt nền đến độ cao thiết kế; tiết kiệm chi phí, thời gian xây dựng; đã thu xếp được nguồn vốn…
Ông Thắng nhấn mạnh thêm: “Việc triển khai ngay không chỉ nâng cao hiệu quả đầu tư mà còn góp phần hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông, giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, phục vụ tốt nhiệm vụ đảm bảo quốc phòng an ninh quốc gia”.
Theo đó về tiến độ làm “đường cất hạ cánh số 3”, ông Thắng cho hay sẽ hoàn thành vào cuối năm 2026, kéo dài 24 tháng sau khi Quốc hội thông qua.
Về tiến độ các dự án thành phần của giai đoạn 1, ông Thắng cho hay có một số khó khăn khách quan và chủ quan nên không thể hoàn thành vào năm 2025 như dự kiến. Nguyên do thời gian thi tuyển kiến trúc kéo dài, rồi đại dịch Covid-19, phải tổ chức 2 lần mời thầu mới chọn được nhà thầu xây dựng nhà ga; một số dự án thành phần 4 chậm triển khai.
Làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm khiến dự án chậm tiến độ
Về trình tự thủ tục, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho hay quy mô, tính chất của dự án nên tại thời điểm phê duyệt chủ trương đầu tư, Nghị quyết 94 của Quốc hội đã yêu cầu, Chính phủ chỉ đạo lập báo cáo nghiên cứu khả thi đối với từng giai đoạn của dự án và báo cáo Quốc hội thông qua trước khi quyết định đầu tư.
Đến nay, giai đoạn 1 của dự án đã xác định được cách thức tổ chức thực hiện đầu tư, hình thức đầu tư và quản lý khai thác nên Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép Chính phủ tổ chức phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh giai đoạn 1 của dự án mà không phải báo cáo Quốc hội thông qua.
Chính phủ cũng kiến nghị Quốc hội xem xét, điều chỉnh về quy mô, thời gian thực hiện giai đoạn 1 theo hướng: Đầu tư xây dựng 2 đường cất hạ cánh ở phía Bắc và 1 nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu khách/năm, 1,2 triệu tấn hàng hoá/năm; chậm nhất cuối năm 2026 hoàn thành đưa vào khai thác.
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay việc Chính phủ đề nghị Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án là đúng thẩm quyền của Quốc hội, tuy nhiên đến ngày 6-11-2024, Chính phủ mới có hồ sơ Dự án gửi đến Quốc hội là chưa bảo đảm yêu cầu về thời hạn gửi hồ sơ, ảnh hưởng tới công tác thẩm tra, tham gia thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội.
Về tính cần thiết, ông Thanh cho biết Ủy ban Kinh tế nhất trí với sự cần thiết và các nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án với những lý do đã được nêu tại tờ trình của Chính phủ.
Tuy nhiên, về đề nghị cho phép thời gian thực hiện giai đoạn 1 đến ngày 31-12-2026, theo ông Thanh, bên cạnh ý kiến đồng ý, còn có ý kiến đề nghị làm rõ hơn các nguyên nhân chủ quan dẫn đến chậm tiến độ dự án; làm rõ trách nhiệm và bài học kinh nghiệm đối với việc tổ chức thực hiện dự án nói riêng và các dự án quốc gia quan trọng khác nói chung, bảo đảm sử dụng có hiệu quả ngân sách nhà nước.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho biết một số ý kiến đề nghị Chính phủ, chính quyền địa phương tiếp tục quan tâm để có giải pháp ổn định đời sống, chỗ ở, sinh kế, việc làm cho người dân có đất bị thu hồi, người dân trong vùng bị ảnh hưởng của dự án; có giải pháp chỉ đạo giải quyết, xử lý những bất cập, hạn chế trong việc triển khai dự án, đảm bảo hoàn thành dự án đưa vào vận hành, khai thác hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí…
“Ủy ban Kinh tế thống nhất với đề xuất của Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua các nội dung điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án tại Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV” – ông Thanh nói.
