“Rải rác, thiếu khớp nối, không rõ ràng”. Đó là nhận định của các chuyên gia, nhà quản lý tại hội thảo về hệ thống pháp luật đăng ký tài sản hiện hành tại hội thảo kinh nghiệm quốc tế về đăng ký tài sản và đề xuất hoàn thiện chính sách cho Việt Nam. Hội thảo do Bộ Tư pháp cùng Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ phối hợp tổ chức ngày 30-3.
Nhiều bất cập
Bà Nguyễn Chi Lan (Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, Bộ Tư pháp) cho hay các giai đoạn mua bán, chuyển nhượng, đăng ký, công bố quyền đối với tài sản của nước ta hiện nay được điều chỉnh trong khoảng 64 văn bản quy phạm pháp luật gồm: Hiến pháp, 26 bộ luật và luật, 18 nghị định, 19 thông tư, một quyết định của bộ trưởng.
“Trong 64 văn bản trên, văn bản nào cũng có quy định về vấn đề đăng ký tài sản, thậm chí văn bản này dẫn lại văn bản khác nhưng khi khớp nối lại thì không rõ ràng, gây khó khăn khi thực hiện” - bà Lan nói.
Bà Lan liệt kê hàng loạt bất cập về thực trạng pháp luật đăng ký tài sản hiện hành: Thiếu nguyên tắc và định hướng chung khi xây dựng pháp luật về tài sản, nhất là không tách bạch được đây là hoạt động hành chính hay dịch vụ công. Thiếu cơ sở pháp lý về đăng ký đối với một số loại quyền khác như quyền hưởng dụng, quyền bề mặt. Thiếu thống nhất trong đăng ký quyền sở hữu (như đăng ký phương tiện giao thông là đăng ký lưu hành hay đăng ký quyền sở hữu). Không nhất quán trong quy định công chứng bất động sản. Thiếu thống nhất về quy định thời điểm chuyển quyền, xác lập quyền sở hữu đối với tài sản. Thiếu cơ chế đăng ký theo yêu cầu đối với một số loại tài sản…
Một chuyên gia góp ý tại hội thảo. Ảnh: T.PHÚ
Chống tham nhũng, bảo vệ tài sản cho dân, doanh nghiệp
Từ đó bà Lan đặt vấn đề: “Đã đến lúc Việt Nam cần xây dựng một luật thống nhất về đăng ký tài sản hay chưa?”.
Trả lời câu hỏi trên, nhiều chuyên gia phân tích việc thiếu thống nhất, thiếu chặt chẽ trong pháp luật đăng ký tài sản hiện nay đã gây khó khăn trong việc thu thuế chuyển nhượng tài sản, trong việc công khai, minh bạch tài sản đối với hoạt động chống tham nhũng. Vì thế, việc có luật riêng về đăng ký tài sản sẽ đẩy mạnh việc công khai, minh bạch về tài sản, thu nhập để chống tham nhũng, rửa tiền, trốn thuế...
Ông Nguyễn Hưng Quang (Văn phòng Luật sư NHQuang & Cộng sự) dẫn chứng: Hiện nước ta chưa có thứ hạng cao về phòng, chống tham nhũng (đứng thứ hạng 113/170). Luật Phòng, chống tham nhũng yêu cầu người có chức vụ, quyền hạn phải có trách nhiệm kê khai tài sản. Tỉ lệ kê khai tài sản, thu nhập đúng hạn đạt 99,5%, công khai đạt tỉ lệ 98,35% nhưng qua 10 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng mới xác minh được 4.895 trường hợp, phát hiện, xử lý kỷ luật 17 người kê khai không trung thực.
“Thực tế công tác kê khai tài sản chưa đảm bảo có được đủ thông tin về nguồn gốc tài sản. Điều này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng” - ông Quang nhận xét.
Cạnh đó, một vấn đề được chuyên gia, nhà quản lý đề cập nhiều là giá trị pháp lý của việc đăng ký tài sản. Ông Đặng Trường Sơn (Ngân hàng ACB) cho hay nhiều trường hợp ký kết hợp đồng tài sản đã được cơ quan chức năng xác minh, làm đủ hết các bước nhưng đến khi có tranh chấp ra tòa, chỉ cần một tờ giấy viết tay nói tài sản trước đó đã có giao dịch là tài sản bị đóng băng. “Doanh nghiệp (DN) mất nhiều tiền của, công sức đổ vào tài sản đó, người ta cũng đã tin tưởng vào việc đăng ký tài sản rồi mà lại không được bảo vệ. Đây chính là bất cập của hoạt động đăng ký tài sản hiện nay” - ông Sơn nói.
Bà Nguyễn Chi Lan cũng cho rằng hoạt động đăng ký tài sản hiện nay chưa làm rõ lịch sử hình thành tài sản, dẫn đến việc giao dịch tài sản thiếu an toàn. Theo bà Lan, ở nhiều nước phát triển, đi kèm với việc đăng ký tài sản, họ đồng thời tiến hành bảo hiểm đối với quyền sở hữu tài sản, tức thành lập một quỹ để bồi thường đối với tài sản giao dịch gặp rủi ro.
Từ các phân tích trên, các chuyên gia, nhà quản lý đều thống nhất Việt Nam cần xây dựng luật riêng về đăng ký tài sản vì nó không chỉ giúp chống tham nhũng... mà còn góp phần bảo vệ quyền sở hữu tài sản của cá nhân, tổ chức.
| Thúc đẩy việc khai thác tài sản Hạn chế của pháp luật đăng ký tài sản hiện hành còn cản trở quá trình giao dịch, đưa tài sản vào khai thác sản xuất, kinh doanh của người dân và DN. Ví dụ muốn tích tụ ruộng đất thì hiện tại nông dân và DN cần ký kết thỏa thuận về quyền sử dụng đất. Nhưng ký thỏa thuận rồi thì đăng ký tài sản đó ở đâu? Nếu nông dân trước đó đã đem thửa đất đó đi giao dịch thì quyền lợi của DN xử lý ra sao? Do đó, nếu có luật riêng về đăng ký tài sản sẽ thúc đẩy việc khai thác tài sản, tạo thị trường giao dịch tài sản lành mạnh, tiếp thêm nguồn lực phát triển kinh tế-xã hội. Ông NGUYỄN HƯNG QUANG, |
