Trong hai ngày 7 và 8-1, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP Cần Thơ đã tổ chức giám sát về tình hình oan, sai và bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong giai đoạn từ tháng 10-2011 đến tháng 9-2014 ở ba quận Thốt Nốt, Cái Răng và Bình Thủy. Qua các buổi làm việc nổi lên một số vấn đề được nhiều ĐB quan tâm như bắt tạm giữ hình sự nhiều ngày rồi chuyển qua xử lý hành chính, vẫn còn những vụ bị oan kéo dài đang chờ bồi thường…
Giữ chín ngày rồi… phạt hành chính
Theo báo cáo của Công an quận Thốt Nốt, trong ba năm ở quận này đã có 36 người bị bắt, tạm giữ hình sự, sau đó chuyển sang xử lý hành chính, có trường hợp bị tạm giữ hình sự rồi trả tự do vì không thực hiện hành vi phạm tội.
Theo giải thích của đại diện VKS quận Thốt Nốt thì những người bị bắt, tạm giữ hình sự nêu trên nằm trong 19 vụ đá gà do Công an TP bắt trong hai năm 2012 và 2013. Thời điểm đó những người này bị tạm giữ hình sự chín ngày để điều tra, sàng lọc đối tượng vì số người bị bắt quá đông, không biết ai tham gia chơi, ai không chơi.
Đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ làm việc tại quận Cái Răng ngày 8-1. Ảnh: N.NAM
Ông Huỳnh Văn Tiếp (Phó Trưởng Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ) đặt câu hỏi: “Tạm giữ hình sự đến chín ngày rồi mới xử lý hành chính và trả tự do, vậy có đúng pháp luật không?”. Ông Đoàn Quốc Trí (Phó Trưởng Công an quận Thốt Nốt) thừa nhận: “Như vậy là sai vì chỉ tạm giữ hình sự khi có dấu hiệu tội phạm. Khuyết điểm ở đây là làm chưa chặt chẽ. Tôi có nghe VKSND TP đã đề nghị kiểm điểm nghiêm khắc những trường hợp này”.
Đại diện VKS quận cũng cho biết đáng lẽ bắt rồi thì phải thanh lọc ngay nhưng lúc đó đông người quá. Ba ngày sau đó cũng thấy không đủ chứng cứ nhưng công an vẫn xin gia hạn tạm giữ để đấu tranh tội phạm, cho đến khi hết chín ngày (thời hạn tạm giữ hình sự tối đa theo luật) mà vẫn không đủ căn cứ kết tội nên xử lý hành chính.
Về trường hợp bị tạm giữ hình sự sau đó phải trả tự do vì không thực hiện hành vi phạm tội, ông Đoàn Quốc Trí cho biết anh VVS bị bắt, tạm giữ vì có người khai thấy anh S. đánh bạc. Do “sau này anh S. phản cung” nên công an không có cơ sở kết luận và phải trả tự do.
Hai vụ oan kéo dài chờ bồi thường
Báo cáo với đoàn giám sát, các cơ quan tố tụng cả ba quận Thốt Nốt, Cái Răng và Bình Thủy đều cho biết trong giai đoạn 2011-2014 không có đơn khiếu nại về bồi thường oan.
Tuy nhiên, có ba người trước đây có đơn khiếu nại oan đến Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ nên dịp này đoàn giám sát đã yêu cầu các cơ quan tố tụng báo cáo lại. Đó là trường hợp của các ông Lê Văn Chuẩn (ngụ quận Thốt Nốt, Pháp Luật TP.HCM đã từng phản ánh), Nguyễn Văn Triều (ngụ quận Cái Răng) và Trần Văn Thành (ngụ quận Bình Thủy).
Tại các buổi giám sát, các cơ quan tố tụng cho biết trường hợp của ông Chuẩn vẫn chưa ngã ngũ là có oan hay không, còn trường hợp của ông Thành và ông Triều đã xác định là oan. Ông Thành thì VKS TP Cần Thơ cho biết đang chuẩn bị thương lượng việc bồi thường. Còn ông Triều thì hiện chưa rõ là cơ quan nào (công an hay VKS) phải bồi thường.
| Luật sư tham gia từ đầu, điều tra khách quan hơn Báo cáo của liên ngành Công an - VKS - TAND quận Thốt Nốt đưa ra giải pháp khắc phục oan, sai là đảm bảo nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa, trong đó luật sư phải được coi là nhân tố đối trọng với VKS trong hoạt động tố tụng hình sự. Thực tế cho thấy vai trò của luật sư đặc biệt bị hạn chế trong giai đoạn điều tra, vấn đề tranh tụng tại phiên tòa cũng chưa chuyển biến rõ rệt. Tại buổi làm việc với ba cơ quan này, ông Lê Quốc Trung (Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Cần Thơ) nói: “Giới luật sư phản ánh khi họ tiếp cận thì các cơ quan tố tụng có nhiều kiểu gây ức chế cho họ trong quá trình tham gia tố tụng. Các đồng chí đã nhận ra rồi thì tôi mong rằng trong thời gian tới tồn tại này sẽ được khắc phục”. Ông Đoàn Quốc Trí (Phó Trưởng Công an quận Thốt Nốt) tiếp thu: “Nếu có luật sư tham gia ngay từ đầu thì cơ quan điều tra rất mừng vì tránh được oan sai, điều tra viên tiêu cực. Tôi không có gì ngại ngùng mà rất ủng hộ vì việc có luật sư tham gia từ đầu cũng giúp điều tra viên khách quan hơn”. Nhiều vụ án không khởi tố Trong ba năm, quận Thốt Nốt ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự 96 vụ, quận Bình Thủy 144 vụ, quận Cái Răng 175 vụ. Lý giải về chuyện án không khởi tố nhiều, đại diện VKS quận Cái Răng cho biết những án này thường là án giao thông, cố ý gây thương tích. Chẳng hạn, qua xác minh thì tai nạn giao thông do lỗi của nạn nhân. Hoặc trong những vụ cố ý gây thương tích nhẹ, khi cơ quan điều tra tiếp nhận thì nạn nhân rút đơn yêu cầu xử lý hình sự nên theo quy định cơ quan điều tra phải ra quyết định không khởi tố. Theo Thượng tá Nguyễn Mậu Nhân (Phó Chánh Văn phòng Cơ quan CSĐT Công an TP Cần Thơ), TP Cần Thơ một năm tiếp nhận khoảng 2.500 tin báo tố giác tội phạm nhưng chỉ khởi tố khoảng 1.200. Ngoài những lý do như đại diện VKS quận Cái Răng cho biết thì còn có những vụ không khởi tố vì không cấu thành tội phạm… |
