Chiều 24-11, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Dù trước đó, Chính phủ đã có báo cáo gửi tới từng đại biểu (ĐB) QH để giải trình về quy định cấm lái xe khi đã uống rượu, bia nhưng nhiều ĐBQH vẫn bày tỏ quan tâm và đưa ra những tranh luận xung quanh nội dung này.
Không chỉ rượu, bia, nghĩ đến vợ cũng tim đập, chân run
ĐB Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Hòa Bình) nhấn mạnh: Thời gian qua, Bộ Công an đã rất quyết liệt trong việc chỉ đạo, xử lý vi phạm về nồng độ cồn đối với người tham gia giao thông. Điều này đã góp phần quan trọng trong đảm bảo an toàn giao thông, trật tự xã hội, phòng ngừa nguy cơ tai nạn, hạn chế các vụ tai nạn thương tâm xảy ra, giúp xây dựng nhận thức thói quen của người dân trong tham gia giao thông, “đã uống rượu, bia thì không lái xe”.
“Việc xử lý nghiêm vi phạm nồng độ cồn còn góp phần làm tăng thu ngân sách. Vì vậy, tôi thống nhất như quy định tại dự thảo luật” - ĐB Ngọc cho hay.
“Quy định cấm như vậy là chưa hợp lý, chưa thuyết phục và sẽ xảy ra nhiều cuộc tranh cãi giữa các bên khi bị thổi nồng độ cồn".
Đại biểu TRỊNH MINH BÌNH
Cùng quan tâm đến vấn đề này, ĐB Trịnh Minh Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) cho rằng không nên quy định tuyệt đối và cứng nhắc mà nên có giới hạn nhất định về nồng độ cồn trong máu hoặc hơi thở, khi vượt mới bị phạt.
Theo ông Bình, nếu một người uống một ly nước nho với đường để giúp tiêu hóa thức ăn, khi đó họ vẫn có nồng độ cồn, bị xử phạt, dù trên thực tế họ không hề uống rượu, bia.
Quy định như vậy là chưa hợp lý, chưa thuyết phục và sẽ xảy ra nhiều cuộc tranh cãi giữa các bên khi bị thổi nồng độ cồn” - ông Bình nói.
Tranh luận về nội dung này, ĐB Bế Trung Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh) cho rằng rượu chỉ là một tác nhân ảnh hưởng đến năng lực hành vi. Nếu dùng rượu nhiều quá mới ảnh hưởng, không điều khiển được năng lực hành vi, còn nếu dùng ở mức độ vừa phải như “nếm rượu” thì chắc vẫn ổn.
Theo ông Trung Anh, cần phân biệt hai chuyện là năng lực hành vi và dùng rượu hay không dùng rượu. “Nếu chúng ta muốn kiểm soát toàn bộ tác nhân gây ra năng lực hành vi yếu kém thì không chỉ có rượu… Thậm chí có anh đi trên đường, chỉ nghĩ đến vợ đã tim đập, chân run, không thể điều khiển xe được nữa” - ĐB Trung Anh nói.
Cần căn cứ khoa học
Tham gia thảo luận, ĐB Phạm Văn Thịnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Giang) đưa ra năm luận điểm để ủng hộ quan điểm cấm sử dụng rượu, bia khi lái xe như trong dự thảo luật.
Thứ nhất, ông Thịnh cho hay tác hại của việc lái xe khi đã uống rượu, bia là rất lớn. Số liệu của cơ quan chức năng cho thấy trong các vụ tai nạn giao thông có mức độ từ nghiêm trọng trở lên có tới 50% số vụ xảy ra do người lái xe có sử dụng rượu, bia.
Thứ hai, ĐB này cho rằng quy định của luật cần tường minh để người dân dễ kiểm chứng, đánh giá việc mình có vi phạm hay không. “Vì vậy, giữa lựa chọn có ngưỡng hay cấm uống rượu thì phương án cấm sẽ tường minh, giúp công dân dễ chấp hành” - ông Thịnh nói.
Thứ ba, theo ông Thịnh, việc cho phép uống rượu dưới một ngưỡng nào đó sẽ tạo không gian thúc đẩy phát sinh hành vi vi phạm. Về tâm lý học hành vi, khi đã uống một chén rượu thì khả năng uống thêm sẽ cao hơn là việc dứt khoát không uống từ đầu.
Thứ tư, ông Thịnh cho rằng ý thức chấp hành pháp luật nói chung và pháp luật an toàn giao thông nói riêng của xã hội ta còn chưa cao. Do vậy, quy định cấm sẽ phù hợp hơn trong điều kiện ý thức xã hội như vậy.
Cuối cùng, ông Thịnh cho hay việc cấm lái xe khi đã sử dụng rượu, bia không phải mới mà đã được QH khóa XIV thông qua ở Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia; có hiệu lực từ ngày 1-1-2020. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên quy định này thực tế mới được triển khai mạnh từ năm 2022 đến nay và đang cho kết quả kiềm chế tai nạn giao thông rất tốt.
Tranh luận lại, ĐB Lê Hoàng Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) nói: “Tôi nghĩ QH quyết định các vấn đề phải dựa trên bằng chứng khoa học, kết luận khoa học của cơ quan có thẩm quyền chứ không thể kết luận dựa trên cảm tính hoặc theo dư luận”.
Theo ĐB Hoàng Anh, hồ sơ dự án luật và báo cáo giải trình tiếp thu của Chính phủ khẳng định “sẽ nghiên cứu và sẽ có căn cứ khoa học về vấn đề này. “Tức tại thời điểm này ta chưa có căn cứ khoa học” - ông Hoàng Anh nói.
Mặt khác, theo ông Hoàng Anh, việc cấm ở đây phải không làm ảnh hưởng đến “các nét đẹp văn hóa” hoặc hạn chế các ngành nghề khác, đặc biệt là y học dân tộc. Vì chỉ cần sử dụng 5-10 ml rượu thuốc để chữa bệnh là vi phạm ngay. “Tôi đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế, Bộ KH&CN cần có trả lời chính thức cho QH về căn cứ khoa học để đưa ra quyết định này” - ông Hoàng Anh nói thêm.
Nghiên cứu kỹ để đảm bảo tính khả thi của quy định
Theo báo cáo giải trình của Chính phủ, quy định cấm lái xe khi đã uống rượu, bia nhằm bảo đảm sức khỏe của người tham gia giao thông, tránh lạm dụng rượu, bia, bảo vệ giống nòi, hạn chế tai nạn giao thông và thống nhất với quy định của Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia.
Trên thực tế, người điều khiển xe sau khi uống rượu, bia sẽ ảnh hưởng đến khả năng phán đoán, xử lý tình huống khi tham gia giao thông. Nhiều vụ tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng, làm chết và bị thương nhiều người đã xảy ra mà nguyên nhân là do người điều khiển xe vi phạm về nồng độ cồn.
Trước những ý kiến của các ĐB, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho hay cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Quốc phòng và An ninh cùng các cơ quan hữu quan nghiên cứu kỹ, tiếp thu, giải trình đầy đủ để hoàn thiện dự án luật bảo đảm chất lượng, khả thi.
