Đại biểu Quốc hội tiếp tục kiến nghị vụ cưa gỗ khô

“Việc TAND các cấp xử lý năm bị cáo về tội trộm cắp tài sản là đã bỏ qua, không xem đến những hướng dẫn của liên ngành, hướng dẫn của Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình trong thời điểm lúc bấy giờ và vẫn còn nguyên giá trị đến hiện tại”.

Đó là kiến nghị dài 10 trang của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Đức Sáu, Đoàn ĐBQH TP.HCM, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của QH. ĐB Sáu gửi tới Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí để đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm, hủy bản án kết tội năm bị cáo trong vụ cưa gỗ khô ở Kon Tum.

Thân phận pháp lý của năm bị cáo vụ cưa gỗ khô ở Kon Tum đang phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức pháp luật của các cấp tòa liên quan. Ảnh: NGÂN NGA

Tòa kết tội trộm cắp tài sản là chưa chính xác

“Đối chiếu với quy định của pháp luật, trong thực tiễn tôi thấy việc các cấp tòa án kết tội trộm cắp tài sản đối với năm bị cáo trong vụ án này là chưa thuyết phục, cần được nghiên cứu, đánh giá lại vụ án một cách toàn diện hơn” - ĐBQH Nguyễn Đức Sáu nêu.

Theo ĐBQH Nguyễn Đức Sáu, trước hết cần phải xác định hành vi của các bị cáo vào rừng đặc dụng Đăk Uy cưa chặt và lấy một khúc gỗ trắc vào ngày 12-4-2016 là trái pháp luật, xâm phạm tài sản nhà nước. Tuy nhiên, xử lý năm bị cáo này về tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng hay tội trộm cắp tài sản theo BLHS 1999 thì cần được xem xét, đánh giá lại một cách khách quan, toàn diện.

Rừng đặc dụng là tài nguyên thiên nhiên, là tài sản thuộc sở hữu nhà nước. Không phải cứ có hành vi xâm phạm tài sản nhà nước thì xử lý về các tội xâm phạm sở hữu (như tội trộm cắp tài sản, Điều 138 BLHS 1999) mà phải tùy theo từng loại vi phạm để áp dụng quy định pháp luật có liên quan để xử lý cho phù hợp.

Các bị cáo có hành vi lén lút vào rừng đặc dụng Đăk Uy cắt một khúc gỗ trắc chết khô có khối lượng 0,123 m³, trị giá hơn 19 triệu đồng nhưng đây là tài nguyên thiên nhiên (rừng đặc dụng), không phải do con người bỏ tiền của, công sức đầu tư tạo ra. Khách thể bị xâm hại là trật tự quản lý kinh tế chứ không phải xâm phạm chế độ sở hữu.

“Từ trước đến nay cho thấy chưa có vụ nào mà tòa án xét xử về tội trộm cắp tài sản đối với người vào rừng đặc dụng cưa chặt, đốn hạ cây gỗ quý hiếm mang về sử dụng hoặc đem bán. Thực tiễn cho thấy nếu khai thác gỗ tại rừng đặc dụng trái phép đến mức phải xử lý hình sự thì xử lý về tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng chứ không phải tội trộm cắp tài sản” - ĐB Sáu nêu.

Hai trong năm bị cáo vụ cưa gỗ khô đang hồi hộp, lo lắng vì có thể bị tòa bắt đi thi hành án bất cứ lúc nào.  Ảnh: MINH TÂM

Chỉ có thể xử phạt hành chính

Theo ĐBQH Nguyễn Đức Sáu, Điều 175 BLHS 1999 quy định: Người nào có một trong các hành vi như khai thác trái phép cây rừng hoặc có hành vi khác vi phạm các quy định của Nhà nước về khai thác và bảo vệ rừng… gây hậu quả nghiêm trọng, hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này bị phạt tù từ ba tháng đến ba năm.

Để áp dụng đúng và thống nhất một số điều của BLHS 1999 về các tội phạm trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản, Bộ NN&PTNT và các cơ quan tư pháp trung ương đã ban hành Thông tư liên tịch số 19/2007 trong đó có hướng dẫn áp dụng Điều 175 BLHS.

Theo đó, tiểu mục 1.2 mục 1 phần IV Thông tư 19 hướng dẫn: Trường hợp khai thác trái phép rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định giao cho tổ chức, tập thể, hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích lâm nghiệp mà người được giao đã bỏ vốn đầu tư trồng rừng, chăm sóc, bảo vệ… thì bị xử lý như sau: Nếu chủ rừng khai thác cây rừng trái phép thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 175 BLHS. Nếu người khai thác cây rừng trái phép mà không phải là chủ rừng thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các điều luật tương ứng quy định tại Chương XIV các tội xâm phạm sở hữu của BLHS.

Từ hướng dẫn tại Thông tư 19/2007 cho thấy các bị cáo vào rừng đặc dụng Đăk Uy cắt lấy một khúc gỗ trắc (nhóm IIA) đã chết khô nhưng không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép là đã khai thác trái phép, vi phạm quy định về bảo vệ và khai thác rừng. Do các bị cáo khai thác trái phép tại rừng đặc dụng, không phải là rừng trồng hay rừng khoanh nuôi tái sinh nên không thể xử lý họ về tội trộm cắp tài sản theo hướng dẫn tại Thông tư 19. Mặt khác, Thông tư 19 không phân biệt việc khai thác trái phép cây rừng còn sống hoặc cây rừng đã chết thì phải xử lý khác nhau.

Theo Nghị định 157/2013 (quy định xử phạt vi phạm hành chính về quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ và quản lý lâm sản) thì khối lượng để xử phạt vi phạm hành chính đối với gỗ quý hiếm nhóm IIA tối đa đến 5 m³. Như vậy, các bị cáo khai thác trái phép và lấy khúc gỗ trắc 0,123 m³ trong vụ án này chưa đủ khối lượng để xử lý hình sự theo Điều 175 BLHS 1999 mà thuộc trường hợp xử lý hành chính theo Nghị định 157.

Phải kháng nghị hủy án phúc thẩm!

Xuất phát từ tình trạng chặt gỗ trắc trái phép xảy ra tại rừng đặc dụng Đăk Uy nên UBND tỉnh Kon Tum đã có Công văn số 1544/UBND-NC ngày 9-9-2011 đề nghị TAND Tối cao hướng dẫn xử lý các vụ chặt trộm gỗ trắc tại rừng đặc dụng ở tỉnh này.

Bằng Công văn số 157/TANDTC-KHXX ngày 14-10-2011, Phó Chánh án thường trực TAND Tối cao Đặng Quang Phương đã ký thay Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình gửi UBND tỉnh Kon Tum. Nội dung công văn căn cứ Thông tư liên tịch số 19/2007 và chính sách hình sự hiện hành để trao đổi. Đây cũng là hướng dẫn về đường lối xử lý đối với các hành vi chặt gỗ trắc xảy ra tại rừng đặc dụng Đăk Uy tỉnh Kon Tum.

Công văn có đoạn: “Gỗ trắc bị chặt trộm tại rừng đặc dụng Đăk Uy có giá trị trên 50 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 189 BLHS (tức tội hủy hoại rừng nếu hội tụ đủ yếu tố cấu thành)”.

Việc TAND các cấp xử lý năm bị cáo về tội trộm cắp tài sản theo Điều 138 BLHS 1999 là đã bỏ qua, không xem đến những hướng dẫn của liên ngành, hướng dẫn của Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình (nay là phó thủ tướng thường trực Chính phủ) và vẫn còn nguyên giá trị đến hiện tại.

Từ những phân tích như trên, ĐBQH Nguyễn Đức Sáu kiến nghị chánh án TAND Tối cao, viện trưởng VKSND Tối cao kháng nghị bản án phúc thẩm ngày 12-8-2019 của TAND tỉnh Kon Tum để xét xử theo trình tự giám đốc thẩm theo hướng hủy bản án này và bản án sơ thẩm như đề nghị của đại diện VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng. Sau đó, cơ quan chức năng sẽ xử lý hành chính như hướng dẫn của liên ngành và của Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình đối với các hành vi khai thác trái phép gỗ trắc tại rừng đặc dụng, nhằm bảo đảm sự nhất quán trong áp dụng pháp luật trong cả nước.