Bộ Tài chính vừa có tờ trình báo cáo Chính phủ về đề xuất xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế).
Duy trì thuế khoán có thể tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế
Liên quan đến vấn đề quản lý thuế với hộ kinh doanh, Bộ Tài chính đề xuất đổi mới phương pháp quản lý, với hai giải pháp.
Giải pháp thứ nhất là giữ nguyên các quy định hiện nay. Giải pháp này được Bộ Tài chính đánh giá là không tạo thêm gánh nặng cho người nộp thuế và cơ quan thuế trong ngắn hạn; hộ kinh doanh nhỏ không phải đầu tư hệ thống kế toán, hóa đơn điện tử trong thời gian đầu.
Tuy nhiên, việc giữ nguyên các quy định hiện hành sẽ mâu thuẫn với quy định xóa bỏ thuế khoán trong năm 2026, theo tinh thần Nghị quyết 68. Ngoài ra, việc này sẽ làm thất thu nghiêm trọng từ hộ kinh doanh lớn.
Bởi, có hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỉ đồng nhưng hơn một nửa trong số này vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25-30% doanh thu. Điều này tạo ra sự bất công bằng và lợi thế cạnh tranh không lành mạnh.
Ngoài ra, theo Bộ Tài chính, việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286 nghìn hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỉ đồng tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế.
Cho phép hộ kinh doanh lập “biên nhận bán hàng điện tử” qua app, Zalo, SMS
Với giải pháp thứ hai, Bộ Tài chính đề ra nhóm chính sách đổi mới phương pháp quản lý thuế, cụ thể là xóa bỏ thuế khoán với hộ, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định hộ, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỷ lệ % trên doanh thu).
Đáng chú ý, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn, giao Chính phủ quy định chi tiết. Theo đó, với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên sẽ áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Thông tư số 88 và áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế.
Còn đối với các hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế GTGT từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỉ đồng/năm thì áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế; hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu hộ kinh doanh có điều kiện thực hiện.
Hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử; hoặc hóa đơn đơn giản cho phép hộ kinh doanh lập “biên nhận bán hàng điện tử” qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR theo quy định của Chính phủ.
Quy định trên được đề xuất áp dụng trong giai đoạn từ 1-1-2026 đến 31-12-2026. Các hộ kinh doanh cũng phải thực hiện lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng hóa đơn điện tử. Theo đó, từ đầu năm 2027, hộ, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hằng năm từ 800 triệu đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.
Đến đầu năm 2028, hộ, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu thuộc diện chịu thuế GTGT đến mức doanh thu 800 triệu đồng khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.
Tại báo cáo đánh giá, Bộ Tài chính đề xuất nên lựa chọn giải pháp 2, bởi xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán sẽ chấm dứt tình trạng bất công khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn 7 lần so với hộ khoán. Từ đó, chống thất thu ngân sách hiệu quả từ các hộ kinh doanh lớn.
Đồng thời, sự thay đổi này đảm bảo tính thống nhất và hiện đại cho hệ thống pháp luật khi tuân thủ yêu cầu của Nghị quyết 68/NQ-TW. Quan trọng hơn, việc bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử và chế độ kế toán đơn giản sẽ là cú hích thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, tạo tiền đề để các hộ kinh doanh từng bước lên doanh nghiệp.
"Mặc dù quá trình chuyển đổi có thể gây ra một số khó khăn ban đầu, nhưng những lợi ích về môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và phù hợp với nền kinh tế số mà giải pháp 2 mang lại là hoàn toàn vượt trội", Bộ Tài chính nêu.
